Việt Nam – Indonesia: Nhiều dư địa trong hợp tác thương mại, công nghiệp

Năm 2024, quan hệ thương mại Việt Nam - Indonesia ghi nhận nhiều điểm sáng tích cực với giá trị kim ngạch xuất nhập khẩu song phương tiếp tục tăng trưởng mạnh. Bộ Công Thương cho biết, năm 2024, tổng kim ngạch thương mại hai nước đạt 16,7 tỷ USD, trong đó Việt Nam nhập khẩu 10,5 tỷ USD và xuất khẩu 6,2 tỷ USD, tăng 21,6% so với năm 2023.

Về kết quả này, ông Phạm Thế Cường, Tham tán Thương mại Thương vụ Việt Nam tại Indonesia cho hay, kim ngạch thương mại song phương ghi nhận sự tăng trưởng nhanh chóng trong vòng 4 năm trở lại đây, từ mức 8,07 tỷ USD năm 2020 lên mức hơn 16 tỷ của năm 2024. Kết quả này đưa hai nước đến gần hơn với mục tiêu 18 tỷ USD kim ngạch thương mại song phương vào năm 2028 mà lãnh đạo cấp cao hai nước đã đề ra.

Theo ông Phạm Thế Cường, trong năm 2024, tăng trưởng xuất khẩu sang Indonesia cao hơn nhập khẩu, điều này đã từng bước góp phần thu hẹp thâm hụt thương mại giữa hai nước. Trong hai năm 2023 và 2024, tăng trưởng xuất khẩu bình quân ghi nhận ở mức 16,9%/năm trong khi nhập khẩu tăng trưởng 4,8%/năm. Mức thâm hụt đã giảm từ 5,12 tỷ USD năm 2022 xuống 4,3 tỷ USD trong năm 2024.

Indonesia tiếp tục là thị trường xuất khẩu gạo lớn thứ 2 của Việt Nam trong 2024.

Trong số các mặt hàng Việt Nam xuất khẩu nhiều nhất sang Indonesia, xuất khẩu hàng nông sản có mức tăng trưởng ấn tượng, trong đó, gạo là nhóm hàng có kim ngạch xuất khẩu cao nhất trong năm. 11 tháng năm 2024, Việt Nam xuất khẩu khoảng 1,1 triệu tấn, đạt giá trị 679 triệu USD, tăng 6,2% về lượng và 10,4% về giá trị. Với số liệu trên, Indonesia tiếp tục là thị trường xuất khẩu gạo lớn thứ 2 của Việt Nam trong 2024.

Cùng với mặt hàng gạo, Việt Nam cũng xuất khẩu lượng lớn cà phê sang Indonesia, mặc dù đây cũng là trung tâm sản xuất và xuất khẩu cà phê lớn trên thế giới. 11 tháng năm 2024, kim ngạch xuất khẩu cà phê sang thị trường này tăng tới 74% với giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 203,34 triệu USD, góp phần quan trọng trong gia tăng kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng nông sản.

"Đóng góp vào sự tăng trưởng tích cực của xuất khẩu Việt Nam sang thị trường Indonesia trong năm 2024 là nỗ lực, bền bỉ không mệt mỏi của các doanh nghiệp xuất khẩu, hiệp hội ngành nghề Việt Nam bất chấp nhiều rào cản phi thuế quan từ thị trường lớn nhất Đông Nam Á này thông qua việc chủ động xúc tiến quảng bá, thâm nhập thị trường", ông Phạm Thế Cường cho hay.

Đặc biệt, kể từ khi Hiệp định Thương mại Tự do Kinh tế Khu vực (RCEP) có liệu lực, hàng hóa xuất khẩu Việt Nam có thêm nhiều cơ hội chọn lựa ưu đãi thuế quan có lợi nhất, được hưởng thuận lợi hóa thương mại, quy tắc xuất xứ của hiệp định. Sự gia tăng kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Indonesia là sự tổng hợp của nhiều nhân tố, trong đó, có các ưu đãi về thuế quan, quy tắc xuất xứ từ các FTA bao gồm cả Hiệp định RCEP mang lại.

Tuy nhiên, dù là thị trường giàu tiềm năng, nhưng Indonesia là thị trường mang tính bảo hộ cao như hạn ngạch, giấy phép nhập khẩu; chứng nhận Halal (phải do cơ quan có thẩm quyền Indonesia cấp); tiêu chuẩn quốc gia (SNI), quy định về cảng nhập khẩu (một số nhóm hàng); thường xuyên áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại.

Trong các cuộc tiếp xúc, trao đổi gần đây, lãnh đạo hai nước đều nhất trí sẽ giảm rào cản thương mại và tạo thuận lợi xuất nhập khẩu mặt hàng chủ chốt của nhau, trong đó, có thương mại gạo. Đặc biệt, hai nước đang làm việc để tạo điều kiện hơn nữa cho doanh nghiệp Việt Nam có được các chứng nhận Halal để thâm nhập mạnh hơn vào thị trường xuất khẩu Halal sang Indonesia. Phía Việt Nam mong muốn Indonesia tạo thuận lợi cho nông sản và sản phẩm Halal có xuất xứ Việt Nam tiếp cận thị trường Indonesia; khuyến khích doanh nghiệp Indonesia mở rộng đầu tư tại Việt Nam.

Để đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này, doanh nghiệp cần chủ động xin giấy chứng nhận Halal Indonesia, chứng nhận tiêu chuẩn quốc gia SNI. Ngoài ra, doanh nghiệp cần thận trọng khi ký kết hợp đồng; yêu cầu đối tác cung cấp giấy tờ pháp lý đầy đủ như chứng nhận đăng ký kinh doanh và mã số thuế, không nên chuyển tiền đặt cọc vào tài khoản cá nhân và đảm bảo điều khoản bảo vệ quyền lợi trong hợp đồng.

Tập đoàn TH sang đầu tư, xây dựng phát triển hệ thống trang trại và sữa tươi tại Indonesia.

Trước đó, vào tháng 8/2024, trong buổi tiếp và làm việc với Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long tại trụ sở Bộ Công Thương, Đại sứ Indonesia tại Việt Nam Denny Adbi đề xuất, Việt Nam và Indonesia có thể xem xét, đẩy mạnh hợp tác hơn nữa trong 5 lĩnh vực tiềm năng, còn nhiều dư địa gồm: Nông nghiệp, nghề cá, chuyển đổi số, năng lượng tái tạo và công nghiệp công nghệ cao.

Về lĩnh vực công nghiệp, Đại sứ Indonesia đánh giá cao việc thời gian qua nhiều doanh nghiệp, nhà đầu tư Việt Nam đã đến đầu tư tại Indonesia, trong đó có Tập đoàn VinFast đầu tư và xây dựng nhà máy sản xuất ô tô điện - tạo ra một tiền đề mới và xu thế mới về phát triển hệ sinh thái pin xe điện tại Indonesia và khu vực ASEAN.

Về hợp tác nông nghiệp, Tập đoàn TH sang đầu tư, xây dựng phát triển hệ thống trang trại và sữa tươi tại Indonesia. Về hợp tác nghề cá, hai nước cũng có nhiều tiềm năng hợp tác, đặc biệt sau khi hai bên đã hoàn thành đàm phán phân định vùng chồng lấn trên biển.

Đánh giá cao những đề xuất hợp tác của Đại sứ Indonesia tại Việt Nam, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long cho biết, bên cạnh những lĩnh vực nêu trên, Việt Nam cũng mong muốn thúc đẩy hợp tác, tham khảo chính sách và học tập kinh nghiệm từ phía Indonesia trong phát triển năng lượng, nhất là khi hai nước cùng tham gia Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) trong cùng năm 2023.

Indonesia hiện có 123 dự án đầu tư vào Việt Nam còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký lũy kế 682 triệu USD. Các doanh nghiệp Việt Nam có xu thế tăng cường đầu tư vào Indonesia thời gian qua. Đáng chú ý, dự án của Vinfast Global xây dựng nhà máy sản xuất xe điện tại Indonesia với quy mô 50.000 xe mỗi năm, đã khởi công vào tháng 7/2024, dự kiến đi vào hoạt động từ quý IV/2025.

Nhiều doanh nghiệp đã xây dựng được thương hiệu về tiêu dùng, ẩm thực Việt Nam như Điện máy xanh mở hơn 100 cửa hàng; Saigon Cafe sở hữu chuỗi 40 nhà hàng Việt Nam và đang phấn đấu nâng lên 200 nhà hàng trên toàn Indonesia trong 2-3 năm tới.

Trân Trân