Việt Nam đang ứng phó bệnh đậu mùa khỉ thế nào?

Ống đựng mẫu bệnh phẩm được đánh dấu dương tính với virus gây bệnh đậu mùa khỉ. Ảnh: Reuters.

Theo thông tin của Sở Y tế TPHCM sáng 3/10, tại TPHCM đã ghi nhận ca mắc đậu mùa khỉ đầu tiên qua giám sát dịch tễ.

Tính đến ngày 3/10, 92 quốc gia đã ghi nhận hơn 68.000 ca nhiễm, 12 người tử vong vì bệnh đậu mùa khỉ. Hiện, một số quốc gia gần Việt Nam như Thái Lan, Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản đã ghi nhận ca nhiễm.

Do đó, Bộ Y tế từ đầu năm đến nay cảnh báo nguy cơ cao bệnh xâm nhập và siết chặt quy định giám sát người nhập cảnh.

Theo đó, người từ nơi có đậu mùa khỉ nhập cảnh Việt Nam sẽ được giám sát, nếu có triệu chứng nghi bệnh phải cách ly tạm thời để khai thác yếu tố dịch tễ và khám sơ bộ.

Một cơ sở tiêm phòng bệnh đậu mùa khỉ ở thành phố New York, Mỹ. Ảnh: Reuters.

Ngay sau khi WHO ban bố tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu về bệnh đậu mùa khỉ, Bộ Y tế họp khẩn vào chiều chủ nhật ngày 24/7 do Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương chủ trì với sự tham dự của các Vụ, Cục thuộc Bộ Y tế, Cục Thú y (Bộ NN&PTNT), Sở Y tế một số thành phố lớn, đại diện WHO tại Việt Nam, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ... đánh giá tình hình dịch bệnh và thống nhất các giải pháp trong thời gian tới.

Ngày 23/7, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế. Tỷ lệ tử vong do bệnh đậu mùa khỉ là 0-11% và cao hơn ở trẻ nhỏ. Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Mỹ (CDC), tỷ lệ tử vong bệnh đậu mùa khỉ liên quan đến nhóm virus nhánh Tây Phi là 1%, có thể cao hơn ở những người bị suy giảm miễn dịch.

Ngay từ tháng 5/2022 (thời điểm ghi nhận sự gia tăng nhanh những ca bệnh tại châu Âu), Bộ Y tế đã có văn bản gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố về tăng cường giám sát bệnh đậu mùa khỉ;

Bên cạnh đó, Bộ Y tế chỉ đạo các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur hướng dẫn, hỗ trợ địa phương theo dõi, giám sát, xử lý các trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ, chuẩn bị sẵn sàng sinh phẩm xét nghiệm phục vụ chẩn đoán, xác định ca bệnh.

Các Sở Y tế tăng cường giám sát các trường hợp nghi ngờ ngay tại cửa khẩu, tại các cơ sở y tế và tổ chức truyền thông nâng cao nhận thức cho người dân về tình hình bệnh đậu mùa khỉ và các biện pháp phòng chống tạm thời.

Các đơn vị liên quan của Bộ Y tế đã liên tục liên hệ với WHO, US-CDC, cơ quan Đầu mối thực hiện Điều lệ Y tế quốc tế và các tổ chức khác để cập nhật trao đổi tin về tình hình dịch bệnh.

Đồng thời Bộ Y tế xây dựng các Infographic Khuyến cáo phòng chống bệnh đậu mùa khỉ, phối hợp WHO Việt Nam hoàn thiện bản tiếng Việt Bộ tài liệu hỏi - đáp về bệnh đậu mùa khỉ và cung cấp đến các cơ quan báo chí, 63 tỉnh, thành phố để truyền thông đến người dân.

Bộ Y tế đã chủ động chỉ đạo các Viện Vệ sinh dịch tễ/Viện Pasteur, Sở Y tế các tỉnh, thành phố triển khai các biện pháp sẵn sàng dự phòng đáp ứng với dịch bệnh đậu mùa khỉ

Bộ Y tế cũng đã xây dựng, hoàn thiện Hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ và Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh đậu mùa khỉ; liên hệ với các tổ chức quốc tế và các đơn vị liên quan để chuẩn bị sinh phẩm phục vụ cho xét nghiệm.

Đối với công tác điều trị, ngày 29/7 đã ban hành Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh đậu mùa khỉ ở người.

Đẩy mạnh giám sát tại các cửa khẩu, không để lây lan ra cộng đồng

Thực hiện Công điện số 680/CĐ-TTg ngày 1/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ với tinh thần "sớm một bước, cao hơn một mức", Bộ Y tế đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành phố chỉ đạo đẩy mạnh giám sát dịch bệnh tại các cửa khẩu (nếu có) trên địa bàn, giám sát tại các cơ sở khám chữa bệnh (trong đó có cơ sở khám bệnh phụ khoa, da liễu, HIV/AIDS) và giám sát dựa vào sự kiện tại cộng đồng để phát hiện sớm, truy vết, điều tra, quản lý ca bệnh và xử lý, không để bệnh lây lan ra cộng đồng, đặc biệt lưu ý các trường hợp có triệu chứng, tiếp xúc với người nghi ngờ, mắc bệnh.

Bên cạnh đó, tổ chức tập huấn cho cán bộ y tế các tuyến về giám sát, các biện pháp phòng chống, chăm sóc, điều trị, phòng, chống lây nhiễm bệnh đậu mùa khỉ.

Các ban đỏ nổi trên tay một bệnh nhân mắc đậu mùa khỉ. Ảnh: Shutterstock.

Tại văn bản này, Bộ Y tế cũng yêu cầu các cơ sở khám, chữa bệnh sẵn sàng tổ chức thu dung, phân luồng, điều trị người bệnh kịp thời, an toàn, hiệu quả và đảm bảo phòng, chống lây nhiễm, không để xảy ra lây nhiễm chéo, lây nhiễm đối với nhân viên y tế.

Bộ Y tế nêu rõ, các địa phương cần chủ động xây dựng kế hoạch, kịch bản đáp ứng, diễn tập theo các tình huống để sẵn sàng đáp ứng trong trường hợp dịch bệnh xảy ra tại địa phương, không để bị động. Sẵn sàng thuốc, trang thiết bị, nhân lực, kinh phí để triển khai các biện pháp thu dung, điều trị, phòng chống dịch...

Các biện pháp phòng bệnh

Bộ Y tế ngày 22/8 cũng đã ban hành quyết định hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng chống bệnh đậu mùa khỉ.

Với biện pháp phòng bệnh không đặc hiệu: Tránh tiếp xúc gần gũi với người mắc hoặc nghi mắc bệnh đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.

Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp.

Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay.

Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Đồng thời, cần chủ động tự cách ly, tránh tiếp xúc gần với người khác, bao gồm cả quan hệ tình dục…

Người đến các quốc gia vùng lãnh thổ có lưu hành dịch bệnh (khu vực Trung và Tây Phi) cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa virus đậu mùa khỉ.

Kiểm dịch nhập cảnh tại sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất nhằm tăng cường giám sát phòng ngừa việc lây lan dịch bệnh. Ảnh Hoàng Triều.

Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn. Đảm bảo an toàn thực phẩm. Thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe. Nhân viên y tế chăm sóc, điều trị cho người bệnh nghi ngờ hoặc xác định mắc bệnh cần sử dụng trang phục phòng hộ (PPE) thích hợp.

Về biện pháp phòng bệnh đặc hiệu được đưa ra: Giám sát nhập cảnh tại cửa khẩu thông qua đo thân nhiệt, giám sát của kiểm dịch viên y tế hoặc nhận thông tin từ người nhập cảnh chủ động khai báo. Trường hợp phát hiện các triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh thì chuyển nơi cách ly tạm thời để khai thác yếu tố dịch tễ và khám sơ bộ.

Căn cứ theo kết quả khám/khai thác dịch tễ quyết định chuyển hành khách về cơ sở y tế để chẩn đoán, điều trị hoặc đề nghị hành khách tự theo dõi sức khỏe trong vòng 21 ngày kể từ ngày nhập cảnh.

Người nhập cảnh từ quốc gia/khu vực có dịch lưu hành thì cần tự theo dõi sức khỏe trong vòng 21 ngày kể từ ngày nhập cảnh.

Khi có triệu chứng phát ban, nhức đầu, sốt, ớn lạnh, đau họng, khó chịu, mệt mỏi và nổi hạch cần hạn chế tiếp xúc người khác và tới cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, chẩn đoán, điều trị và phòng, chống lây nhiễm.

Bộ Y tế cũng ban hành Hướng dẫn phòng ngừa lây nhiễm bệnh đậu mùa khỉ trong cơ sở khám, chữa bệnh.

Bộ Y tế cũng đã tập huấn cho cán bộ y tế các tuyến về giám sát và các biện pháp phòng chống, truyền thông, phòng chống lây nhiễm trong cơ sở y tế, chăm sóc điều trị bệnh nhân đậu mùa khỉ. Phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế, nông nghiệp và các bộ ngành liên quan trong việc quản lý buôn bán, sử dụng, phòng chống dịch từ động vật hoang dã, đặc biệt là nhóm động vật có nguy cơ cảm nhiễm cao.

Trước diễn biến phức tạp của bệnh đậu mùa khỉ trên thế giới, Cục Quản lý dược, Bộ Y tế đã có văn bản gửi các cơ sở đơn vị sản xuất thuốc, nguyên liệu làm thuốc tăng cường nhập khẩu thuốc, để chủ động nghiên cứu, sản xuất thuốc điều trị bệnh đậu mùa khỉ...

Phạm Hiền