Viện kiểm sát có thể khởi kiện bảo vệ quyền lợi của người dân tộc thiểu số

Các đại biểu Quốc hội ấn nút điện tử biểu quyết thông qua Nghị quyết

Trước khi được thông qua, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý một số nội dung dự thảo Nghị quyết, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết: Dự thảo Nghị quyết sau khi được tiếp thu, chỉnh lý có 04 Chương 19 Điều.

Dự thảo Nghị quyết quy định việc thí điểm Viện Kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công khi không có người khởi kiện; đồng thời, quy định các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương và các lĩnh vực thuộc lợi ích công thuộc phạm vi thí điểm (Điều 3) đã bảo đảm phù hợp với tính chất thí điểm và thống nhất với các luật có liên quan như Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Phòng thủ dân sự, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng,...

Một số ý kiến đề nghị mở rộng nhóm dễ bị tổn thương gồm tất cả người dân tộc thiểu số; đề nghị quy định đối tượng người dân tộc thiểu số theo tiêu chí người dân tộc thiểu số thuộc diện nghèo, cận nghèo hoặc không biết chữ; đề nghị bổ sung thêm đối tượng phụ nữ là mẹ đơn thân, phụ nữ bị bạo lực gia đình, người nghèo và người không có việc làm, người bị nhiễm HIV hoặc AIDS, những người mắc bệnh hiểm nghèo khác và những nạn nhân của buôn bán người.

Với ý kiến này, ông Nguyễn Huy Tiến cho biết: Chủ trương, quan điểm về bảo vệ lợi ích công và bảo vệ nhóm dễ bị tổn thương đã được khẳng định trong Nghị quyết số 27 của Trung ương. Phạm vi điều chỉnh của dự thảo Nghị quyết đã được nêu tại Đề án trình Bộ Chính trị và trong quá trình xây dựng đã có sự phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan. Sau khi hết thời gian thí điểm, Viện kiểm sát nhân dân tối cao sẽ phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao và các cơ quan, tổ chức có liên quan tiến hành tổng kết, đánh giá để có đề xuất phù hợp, có thể thu hẹp hoặc mở rộng, bổ sung phạm vi điều chỉnh như ý kiến của đại biểu Quốc hội.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến

Về nguyên tắc thực hiện và các trường hợp Viện kiểm sát khởi kiện, ông Nguyễn Huy Tiến cho biết: Bộ luật Tố tụng dân sự (Điều 187), việc bảo vệ lợi ích công và các quyền dân sự của chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương thông qua việc khởi kiện vụ án dân sự thuộc trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Tuy nhiên, trong thực tiễn, các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện chưa hiệu quả, dẫn đến lợi ích Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của nhóm dễ bị tổn thương chưa được bảo vệ; có rất ít vụ kiện mà các cơ quan này thực hiện.

Do vậy, Viện kiểm sát nhân dân đã báo cáo và được cơ quan có thẩm quyền cho phép thí điểm cơ chế: Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự theo nguyên tắc, "Viện kiểm sát chỉ khởi kiện khi đã thông báo, kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện quyền, trách nhiệm khởi kiện theo quy định của pháp luật nhưng không có người khởi kiện (Điều 2 Dự thảo Nghị quyết)".

Toàn cảnh phiên họp

Về vị trí, vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân, ông Nguyễn Huy Tiến khẳng định: Viện kiểm sát nhân dân tham gia vụ án dân sự công ích với tư cách đại diện cho Nhà nước thực hiện trách nhiệm đứng ra khởi kiện để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công khi không có cơ quan, tổ chức, cá nhân nào đứng ra khởi kiện, đồng thời còn tham gia với tư cách là cơ quan kiểm sát hoạt động tư pháp với chức năng, nhiệm vụ, vai trò là cơ quan tiến hành tố tụng theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự hiện hành.

Việc Viện kiểm sát tham gia với 2 vai trò vẫn bảo đảm phù hợp về trách nhiệm của Nhà nước với bảo vệ lợi ích công, bảo vệ quyền dân sự của chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương và trách nhiệm của Viện kiểm sát về kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong giải quyết loại vụ án này của Tòa án nhân dân và người tham gia tố tụng; bảo đảm vụ án được giải quyết khách quan, đúng đắn, hiệu quả.

PVH