Vì sao Warren Buffett gọi hãng dao cạo râu là 'công ty tất yếu'?

Những công ty như Coca và Gillette xứng đáng được gọi là những “Công ty Tất yếu”. Các nhà dự báo có thể đưa ra dự đoán khác nhau một chút về số lượng lon nước ngọt và thiết bị dao cạo râu mà các công ty sẽ sản xuất trong 10 năm hay 20 năm tới.

Hay nhận định là “Công ty Tất yếu” của chúng tôi cũng không có ý muốn làm giảm tầm quan trọng của những công việc thiết yếu mà các công ty này cần phải tiếp tục thực hiện trong các lĩnh vực như sản xuất, phân phối, đóng gói và đổi mới sản phẩm.

Tuy nhiên, đến cuối cùng, không một người quan sát nhạy bén nào, kể cả những đối thủ cạnh tranh đáng gườm nhất của họ, cho rằng họ đang đánh giá vấn đề một cách trung thực, những nghi vấn rằng Coke và Gillette sẽ thống trị lĩnh vực của họ trên toàn thế giới trong suốt quãng thời gian đầu tư.

Ảnh minh họa. Nguồn: Big by Matt Stoller.

Thật vậy, sự thống trị của họ chắc chắn có thể sẽ được củng cố. Cả hai công ty này đều đã mở rộng đáng kể thị phần trong suốt 10 năm qua, và tất cả các dấu hiệu đều cho thấy họ sẽ lặp lại hiệu suất đó trong thập kỷ tới.

Rõ ràng là những công ty trong các doanh nghiệp công nghệ cao hoặc các ngành mới sẽ tăng trưởng nhanh hơn nhiều xét về tỷ suất tăng trưởng so với các “Công ty Tất yếu” này. Nhưng tôi thà chọn kết quả chắc chắn tốt còn hơn là hy vọng về một điều tuyệt vời.

Tất nhiên, Charlie và tôi chỉ có thể xác định được một vài “Công ty Tất yếu”, ngay cả khi đã dành cả cuộc đời tìm kiếm chúng. Chỉ vai trò dẫn đầu ngành thôi không mang đến những điều chắc chắn: Hãy xét đến những cú sốc trong một vài năm trước tại General Motors, IBM và Sears, các công ty từng chiếm lĩnh những vị trí bất khả chiến bại trong thời gian dài.

Mặc dù một vài ngành công nghiệp hay một số lĩnh vực kinh doanh thể hiện những đặc tính trời phú cho những công ty dẫn đầu những lợi thế gần như không thể vượt qua, và điều đó có xu hướng thiết lập nên quy luật rằng “Những công ty lớn nhất sẽ tồn tại”, nhưng đa số thì không.

Do đó, với mỗi “Công ty Tất yếu”, có hàng chục Kẻ mạo danh, những công ty hiện đạt được kết quả cao nhưng dễ bị tấn công trong cuộc cạnh tranh. Xem xét những yếu tố cần để trở thành một Công ty Tất yếu, Charlie và tôi nhận ra rằng chúng tôi sẽ không bao giờ có thể nghĩ ra được một Danh sách 50 công ty Nifty Fifty (1). Do đó, vì các “Công ty Tất yếu” trong danh mục đầu tư của chúng tôi, chúng tôi đưa thêm vào một vài “Những lựa chọn chắc chắn ở mức độ cao”.

Tất nhiên, bạn có thể trả giá quá cao ngay cả cho những doanh nghiệp tốt nhất. Rủi ro trả giá quá lố sẽ xảy ra định kỳ và, theo ý kiến của chúng tôi, tại thời điểm bây giờ có thể là khá cao đối với người mua hầu như tất cả các cổ phiếu, bao gồm cả các “Công ty Tất yếu”. Các nhà đầu tư thực hiện việc mua vào trong một thị trường quá nóng cần phải nhận ra rằng, thường có thể mất một thời gian dài để giá trị của cả một công ty xuất sắc có thể bắt kịp với mức giá mà họ đã trả tiền để mua nó.

Một vấn đề nghiêm trọng hơn nhiều xảy ra khi ban quản lý của một công ty lớn bị chệch hướng và bỏ qua những cơ sở kinh doanh tuyệt vời của nó trong khi đi mua các doanh nghiệp khác tầm thường hoặc kém hơn. Khi điều đó xảy ra, các nhà đầu tư sẽ chịu thiệt hại lâu dài hơn.

Thật không may, đó chính xác là những gì đã xảy ra nhiều năm trước ở cả Coke và Gillette. (Bạn có tin rằng trong vài thập kỷ trước đây họ đã nuôi tôm ở Coke và khai thác dầu ở Gillette không?) Sự mất tập trung là những gì mà Charlie và tôi lo lắng nhất khi chúng tôi suy ngẫm về việc đầu tư vào một doanh nghiệp nhìn chung có vẻ nổi bật. Chúng tôi đã thường xuyên thấy giá trị giậm chân tại chỗ do sự ngạo mạn hay sự nhàm chán đã làm xao nhãng sự chú ý của các nhà quản lý. Tuy nhiên, điều đó sẽ không xảy ra một lần nữa tại Coke và Gillette, không tính đến ban quản lý hiện tại và tương lai.

(1). The Nifty 50: là một nhóm 50 cổ phiếu được các nhà đầu tư tổ chức ưa chuộng nhất vào những năm 1960 và 1970. Những công ty trong nhóm này thường được đặc trưng bởi mức tăng trưởng thu nhập ổn định và có hệ số giá trên thu nhập một cổ phiếu (P/E) cao. (ND)

Lawrence A.Cunningham/Alpha Books – NXB Lao Động