Vì sao tiến độ sáp nhập tỉnh thành được đẩy sớm hơn dự kiến?

Tại cuộc họp tổ của đại biểu ngày 11/6, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã phát biểu, chia sẻ nhiều thông tin liên quan việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025. Theo bà Trà, cuộc cách mạng tái cấu trúc bộ máy nhà nước và đơn vị hành chính đang diễn ra là một cuộc cách mạng toàn diện, mang tính đột phá; không chỉ tái cấu trúc không gian tổ chức lãnh thổ mà còn cả không gian thể chế, văn hóa, kinh tế và phát triển.

"Đây được xem là cuộc cách mạng lớn nhất kể từ khi thành lập nước trong việc sắp xếp bộ máy của cả hệ thống chính trị và các đơn vị hành chính, đồng thời xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nói.

Tái cấu trúc hệ thống hành chính để bước vào kỷ nguyên mới

Một trong những điểm mới và quan trọng nhất của cuộc cách mạng, theo Bộ trưởng Nội vụ, là việc xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp, được đánh giá là rất phù hợp với xu thế phát triển chung của thời đại và của nhiều quốc gia trên thế giới. Mô hình nhằm tái cấu trúc hệ thống hành chính của Việt Nam để phù hợp với việc đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà tại Quốc hội sáng 11/6. Ảnh: Quốc hội.

Theo Kế hoạch số 47 hồi tháng 4/2025 của Ban Chỉ đạo về thực hiện sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và tổ chức hệ thống chính quyền địa phương 2 cấp, Ban Chỉ đạo yêu cầu Đảng ủy Quốc hội xem xét, quyết định sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; trong đó, quy định điều khoản chuyển tiếp để hoàn thành việc kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy và các đơn vị hành chính cấp xã chính thức đi vào hoạt động chậm nhất trước ngày 15/8, các đơn vị hành chính cấp tỉnh chính thức đi vào hoạt động chậm nhất trước 15/9.

Bà Phạm Thị Thanh Trà cho biết theo chỉ đạo chung của Bộ Chính trị, toàn hệ thống chính trị quyết tâm vận hành đơn vị hành chính mới với yêu cầu chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7/2025. Bộ Chính trị đã quyết định những địa phương nào đủ điều kiện, hội tụ đầy đủ yếu tố sẵn sàng sẽ bắt đầu vận hành từ ngày 1/7.

"Tuy nhiên, sau khi làm việc với nhiều địa phương, Tổng Bí thư đã đặt ra mục tiêu quyết tâm thực hiện việc vận hành chính thức chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà chia sẻ.

Bà cho biết thêm việc này sẽ bao gồm việc công bố chính thức các nghị quyết và quyết định của cấp có thẩm quyền, trước hết là nghị quyết của Quốc hội, sau đó là quyết định về thành lập tổ chức đảng, chính quyền và đội ngũ cán bộ công chức viên chức của 34 tỉnh, thành này.

Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương và đặc biệt là Chính phủ đã chuẩn bị sẵn sàng mọi điều kiện.

Một trong những công việc lớn còn lại cần tập trung giải quyết là sắp xếp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Để giải quyết, có đề xuất nghiên cứu việc trưởng các ban của Hội đồng nhân dân không nhất thiết phải là đại biểu Hội đồng nhân dân, nhằm đảm bảo bố trí, sắp xếp cán bộ đối với các trường hợp đặc biệt, không chỉ riêng chủ tịch, phó chủ tịch Hội đồng nhân dân.

Ngoài ra, việc kiện toàn các chức danh, đặc biệt là theo Kết luận 128 của Bộ Chính trị, cũng là một nội dung quan trọng. Dù Kết luận 128 không quá cứng nhắc, nhưng có những địa phương còn cân nhắc trong thực hiện. Đặc biệt, đối với các đơn vị sự nghiệp, cần đảm bảo vận hành thông suốt, không gián đoạn, nhất là các đơn vị cung ứng dịch vụ công cơ bản thiết yếu như y tế và giáo dục, không thể thiếu người quản lý.

"Sẽ có văn bản làm rõ thêm để các địa phương thực hiện kiện toàn các chức danh lãnh đạo, vì thực tế nhiều địa phương không vướng mắc nhiều, nhưng một số lại áp dụng đồng bộ cho cả tổ chức hành chính và đơn vị sự nghiệp một cách quá thận trọng", Bộ trưởng Nội vụ nói.

Tận dụng tối đa lợi thế kinh tế biển

Theo bà Phạm Thị Thanh Trà, quá trình sắp xếp các đơn vị hành chính đang ở giai đoạn "nước rút", được thực hiện với tinh thần "thần tốc" song lại vô cùng thận trọng, bài bản. Cuộc tái cấu trúc được xem xét kỹ lưỡng, đa chiều từ nhiều khía cạnh như diện tích tự nhiên, quy mô dân số, lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, tầm nhìn triết lý phát triển, tổ chức lực lượng, tư tưởng và tâm lý xã hội.

"Về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh cho thấy đã có một sự thay đổi rất lớn về tư duy. Không còn thuần túy là sắp xếp các đơn vị hành chính chỉ nghĩ đến việc liền kề với nhau, mà dựa trên hình thái lãnh thổ tự nhiên sao cho hợp lý, đặc biệt là hình thái lãnh thổ hướng ra biển lớn", Bộ trưởng Nội vụ nhìn nhận.

Mục tiêu của chủ trương là tận dụng tối đa lợi thế kinh tế biển và lợi thế hội nhập để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của các vùng, đặc biệt là các vùng duyên hải Nam Trung Bộ, gắn kết với Tây Nguyên, hoặc những vùng được tính toán để trở thành các trung tâm kinh tế lớn không chỉ ở Việt Nam, khu vực mà còn hướng tới tầm nhìn quốc tế lâu dài.

Cụ thể, Bộ Chính trị đã nghiên cứu và đi đến quyết định sắp xếp 52 đơn vị hành chính để còn 23 đơn vị hành chính, đồng thời giữ nguyên 11 đơn vị hành chính đủ các tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định. Tổng cộng, sau sắp xếp, Việt Nam sẽ có 34 tỉnh thành, trong đó có 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc trung ương.

Thêm chính sách cho cán bộ, công chức, viên chức

Về chế độ chính sách, ngoài Nghị định 178, Chính phủ đang bổ sung Nghị định 67 để giải quyết đối tượng 177 và các đối tượng khác nhằm tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Hiện tại, Chính phủ đang sửa đổi bổ sung Nghị định 29 hiện hành liên quan đến tinh giản biên chế.

Trong đó, có bổ sung thêm đối tượng là cán bộ không chuyên trách ở cấp xã và cán bộ không chuyên trách ở thôn bản, tổ dân phố vào diện tinh giản biên chế theo tinh thần Nghị quyết 29.

Đối tượng hợp đồng theo 111 và 161, theo bà Trà, nếu đúng quy định, cũng sẽ được rà soát để bổ sung vào mục tiêu tinh giản biên chế. Tuy nhiên, các đối tượng này sẽ không được hưởng chính sách ưu đãi như Nghị định 178 (áp dụng cho đối tượng hợp đồng trong biên chế trước năm 2019 theo Nghị định 68). Chính sách cụ thể sẽ tùy thuộc vào tính chất đặc thù và công việc.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết còn nhiều nhiệm vụ khác liên quan các vấn đề lớn như sắp xếp tài sản, tài chính công sau sắp xếp. Tại hội nghị toàn quốc sắp tới liên quan đến tập huấn cho cả hệ thống chính trị và chính quyền địa phương, Bộ Tài chính thông tin kỹ về vấn đề này. Bộ Nội vụ sẽ làm rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương hai cấp, cũng như phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền.

"Cuối cùng, các nội dung liên quan đến công tác quy hoạch, như quy hoạch lại tỉnh, ngành, lĩnh vực, cũng sẽ có những hướng dẫn phù hợp với yêu cầu thực tiễn mới. Nhìn chung, cuộc tái cấu trúc này là một nỗ lực to lớn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và quyết tâm cao độ để đạt được mục tiêu phát triển bền vững và hiệu quả", Bộ trưởng Nội vụ gút lại.

Thế Sự