Vì sao phải dùng hơn 152.000 tỷ đồng ngân sách mở rộng 18 dự án cao tốc Bắc – Nam?

Khó thu hút tư nhân

Mới đây, Bộ Xây dựng đã có văn bản đề xuất Chính phủ về việc mở rộng 18 dự án thành phần cao tốc Bắc- Nam theo quy mô cao tốc hoàn chỉnh bằng hình thức đầu tư công.

Lý giải về việc này, Ban QLDA 6, Bộ Xây dựng cho hay, trong 18 đoạn tuyến dự kiến mở rộng, việc tiếp tục mở rộng 3 đoạn tuyến đang khai thác theo phương thức PPP là khó khả thi trong các phương án tài chính (có mức hỗ trợ Nhà nước 60 - 70%, thời gian thu phí đã phù hợp với khả năng huy động vốn của nhà đầu tư), không khẳng định thời điểm hoàn thành cùng các đoạn tuyến đầu tư công.

15 đoạn tuyến đang khai thác hoặc đang thi công theo hình thức đầu tư công, Quốc hội yêu cầu xây dựng phương án, tổ chức thực hiện thu hồi vốn đầu tư để hoàn trả vào ngân sách Trung ương; Bảo đảm tính khả thi, đẩy nhanh tiến độ thực hiện, tận dụng điều kiện của các dự án đang triển khai, sơ bộ kiến nghị lựa chọn đầu tư công để mở rộng các đoạn tuyến theo quy hoạch.

Việc rà soát, nghiên cứu hình thức đầu tư sẽ được thực hiện trong các bước nghiên cứu tiếp theo.

Cao tốc Diễn Châu- Bãi Vọt nằm trong 18 dự án được kiến nghị đầu tư mở rộng theo quy mô hoàn chỉnh

Về phương án cân đối nguồn vốn, theo Ban QLDA 6 hiện, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 của Bộ Xây dựng đã được phân bổ hết, tập trung cho mục tiêu 3.000km nên không thể cân đối cho việc đầu tư mở rộng.

Nhằm chủ động, linh hoạt trong việc sử dụng nguồn vốn, đơn vị quản lý dự án kiến nghị sử dụng đa dạng các nguồn vốn, gồm: nguồn tăng thu ngân sách Trung ương hàng năm, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2026, trái phiếu Chính phủ.

"Ban QLDA 6 đề xuất Bộ Xây dựng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính rà soát, đánh giá khả năng cân đối nguồn vốn để làm cơ sở báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định", báo cáo của Ban QLDA 6 nêu.

Nâng tốc độ chạy xe lên 120km/h

Về hiệu quả kinh tế, xã hội sau khi mở rộng 18 dự án thành phần cao tốc Bắc- Nam theo đúng quy mô, Ban QLDA 6 cho biết, hiện nay, các đoạn tuyến đã đưa vào khai thác/đang thi công đáp ứng cơ bản quy chuẩn đường cao tốc (bình diện, trắc dọc, giao cắt, hệ thống giao thông thông minh, hệ thống phụ trợ) nhưng chỉ cho phép khai thác tốc độ 90km/h.

Cao tốc Cam Lâm- Vĩnh Hảo đang khai thác quy mô 4 làn xe, không có làn dừng khẩn cấp

Nếu mở rộng quy mô mặt cắt ngang theo đề xuất đáp ứng quy chuẩn đường cao tốc với tốc độ được khai thác được nâng lên đến 120km/h mang lại hiệu quả kinh tế xã hội cao hơn do tiết kiệm chi phí vận hành, thời gian đi lại, ô nhiễm môi trường.

Ban QLDA 6 cũng khẳng định việc mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam được đề xuất phù hợp với quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, phù hợp kịch bản phát triển hạ tầng khi tính toán, dự báo nhu cầu vận tải trong các dự án BOT hiện hữu nên cơ bản không tác động tiêu cực đến các dự án BOT. Việc rà soát, đánh giá tác động sẽ được đánh giá chi tiết, cẩn trọng trong bước nghiên cứu tiếp theo.

Về đề nghị bổ sung các kịch bản đầu tư các dự án đường bộ cao tốc khác để đạt mục tiêu 5.000km cao tốc, có tính toán đến việc hoàn thiện theo quy hoạch các cao tốc trục ngang, đầu tư bổ sung các nút giao, tuyến kết nối… trong bối cảnh phải dành nguồn vốn để mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, theo đơn vị quản lý dự án, đến nay, cả nước có hơn 2.000km đường bộ cao tốc đã đưa vào khai thác, đang thi công hơn 1.800km (trong đó, đến hết năm 2025 dự kiến hoàn thành hơn 1.000km để đạt 3.000km), đã bố trí được vốn để triển khai hơn 500km.

Như vậy, giai đoạn 2026 - 2030, các đơn vị chỉ cần nghiên cứu chuẩn bị đầu tư, đưa vào khai thác khoảng 700km là sẽ hoàn thành mục tiêu 5.000km.

Phương án đầu tư mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông được đề xuất thực hiện trên phạm vi thuộc đoạn Hà Nội - TP.HCM, gồm 18 dự án/dự án thành phần với chiều dài đầu tư khoảng 1.144km, quy mô 6 làn xe, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 152.135 tỷ đồng.

Riêng các đoạn tuyến chưa được nghiên cứu mở rộng như: đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ - Cà Mau (dài 149km), theo Bộ Xây dựng, đây là đoạn có nhu cầu vận tải chưa lớn; điều kiện thi công khó khăn, nhu cầu vật liệu hiện nay đang thiếu hụt sẽ làm ảnh hưởng đến tiến độ, tăng chi phí đầu tư.

Ngân Tuyền