Vì sao phải cúng giao thừa ngoài trời?

Cúng giao thừa là một nghi lễ quan trọng trong phong tục đón Tết Nguyên đán của người Việt, thể hiện sự tôn trọng và cầu mong sự an lành cho năm mới. Thời gian cúng giao thừa diễn ra vào giờ Tý (từ 23h đến 1h). Ngoài việc cúng trước bàn thờ gia tiên, các gia đình còn thực hiện nghi lễ ngoài trời.

Vì sao phải cúng giao thừa ngoài trời?

Theo quan niệm dân gian, vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, một trong 12 vị hành khiển nhà trời sẽ tiếp nhận công việc cai quản hạ giới (mỗi năm một vị luân phiên). Lễ cúng giao thừa ngoài trời có mục đích tiễn biệt vị quan cai quản năm cũ và đón chào vị quan mới đến nhận nhiệm vụ.

Vì sao không cúng các quan nhà trời trong nhà? Dân gian cho rằng vào thời điểm giao thừa, các vị hành khiển cùng quan quân rất vội vã, phải nhanh chóng bàn giao công việc nên chỉ đi ngang qua, không có thời gian ghé vào trong mỗi ngôi nhà. Các ngài chỉ có thể dừng lại giây lát để chứng giám hoặc nhận lễ vật.

Vì vậy, gia chủ cần phải thực hiện lễ cúng giao thừa ngoài trời, đón đường đi của các quan nhằm "nghênh tân, tiễn cựu" tức là đón quan hành khiển mới, tiễn quan hành khiển cũ, sau đó mới làm lễ cúng giao thừa trong nhà.

Mâm cúng được đặt ở không gian ngoài trời, nơi có sự giao hòa giữa trời và đất, nhằm mang lại sự linh thiêng và may mắn cho gia đình trong năm mới (Ảnh: Song Hà)

Theo bảng "phân công công việc" của các vị thần trong 12 năm, năm Ất Tỵ 2025, trần gian có 3 vị quan là Ngô Vương Hành khiển, Thiên Hao Hành binh chi thần, Hứa Tào Phán quan. Gia chủ cần biết rõ điều này để khấn đúng danh hiệu của các vị hành khiển, hành binh, phán quan của năm.

Ngoài ra, lễ cúng Giao thừa còn mang ý nghĩa tẩy trừ ma quỷ, điềm xấu đồng thời thể hiện sự trang nghiêm và thành tâm giúp gia đình đón nhận may mắn, bình an trong năm mới..

Mâm cúng giao thừa ngoài trời có những gì?

Mâm cúng ngoài trời cần được đặt ở vị trí trang trọng, sạch sẽ. Trên mâm lễ có một bát gạo để cắm hương, cùng với hai ngọn nến hoặc đèn dầu để thắp sáng.

Bên cạnh những lễ vật cơ bản, gia chủ có thể chuẩn bị thêm mũ của Đại vương Hành khiển – vị thần cai quản năm mới. Tùy theo phong tục địa phương, mâm lễ cúng giao thừa có thể là cỗ chay hoặc cỗ mặn.

Những lễ vật thường có trong mâm cúng giao thừa ngoài trời bao gồm:

Mâm ngũ quả
Ba cây nhang lớn
Hoa tươi
Đèn hoặc nến
Trầu cau
Muối và gạo
Trà, rượu
Quần áo, mũ nón cho thần linh
Thủ lợn luộc
Gà trống luộc
Xôi
Bánh chưng

Đặc biệt, khi chọn gà cúng, nên ưu tiên gà trống khỏe mạnh, chưa đạp mái, mỏ vàng, mào đỏ tươi và chân vàng, tượng trưng cho sự cường tráng và may mắn. Tuy nhiên, nếu điều kiện không cho phép, gia chủ có thể chuẩn bị lễ vật đơn giản hơn, miễn sao thể hiện được lòng thành kính đối với thần linh, tổ tiên.

Lưu lý khi cúng giao thừa ngoài trời

Lễ cúng giao thừa ngoài trời thường được tiến hành vào thời khắc thiêng liêng chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, cụ thể là giờ Tý (từ 23h đến 1h). Để buổi lễ diễn ra thuận lợi và suôn sẻ, gia chủ cần lưu ý những điểm sau:

- Đặt mâm lễ ở nơi sạch sẽ, trang nghiêm, như trước cửa nhà hoặc sân rộng, chọn hướng Đông Bắc hoặc Nam để đặt. Người thực hiện nghi lễ phải quay mặt về hướng đó để khấn vái.

- Gia đình ở chung cư có thể không cúng giao thừa ngoài trời, hoặc thực hiện trong sân chung cư thay vì ban công. Lễ cúng ngoài trời yêu cầu không gian có sự giao hòa giữa trời và đất, mâm cúng cần được đặt gần mặt đất để đảm bảo tính linh thiêng. Nếu bày lễ trên ban công của các tầng cao, khoảng cách xa so với mặt đất sẽ không đáp ứng được ý nghĩa của nghi lễ cúng ngoài trời.

- Người thực hiện nghi lễ cần ăn mặc chỉnh tề, giữ thái độ nghiêm túc để đón năm mới với may mắn và bình an.

Văn khấn cúng giao thừa ngoài trời Tết Ất Tỵ 2025

Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương

Con kính lạy đức Đương lai hạ sinh Di Lặc tôn Phật

Con kính lạy Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần

Con kính lạy ngài Cựu niên đương cai Sở Vương Hành khiển, Hỏa Tinh Hành binh chi thần, Biểu Tào Phán quan.

Con kính lạy ngài Đương niên thiên quan Ngô Vương Hành khiển, Thiên Hao Hành binh chi thần, Hứa Tào Phán quan.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút giao thừa năm Giáp Thìn với năm Ất Tỵ

Chúng con là... sinh năm..., hành canh... tuổi, cư ngụ tại số nhà..., ấp/khu phố..., xã/phường..., quận/huyện/ thành phố.., tỉnh/thành phố...

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân.

Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật-Thánh, dâng hiến tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cái Thái Tuế, ngài Tân niên đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn Trời, Phật, chư vị tôn thần.

Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).

Mai Linh