Vì sao nhiều người châu Phi thà chết đói còn hơn làm nông, chết khát còn hơn đào giếng?

Khi nhắc đến châu Phi, hình ảnh phổ biến trong tâm trí nhiều người là sự nghèo đói, lạc hậu và khắc nghiệt của thiên nhiên. Thực tế, một số khu vực tại đây khô hạn quanh năm, khiến việc canh tác trở nên gần như bất khả thi. Tuy nhiên, đánh giá này chỉ phản ánh một phần bức tranh tổng thể. Châu Phi, trên thực tế, chính là cái nôi của loài người hiện đại. Mảnh đất này không chỉ giàu tài nguyên khoáng sản mà còn sở hữu những vùng đất màu mỡ, với điều kiện khí hậu thuận lợi nằm chủ yếu trong vùng nhiệt đới, không có mùa đông, cho phép nhiều loài cây sinh trưởng quanh năm.

Tuy nhiên, theo chia sẻ của một số người từng sinh sống và làm việc tại châu Phi, họ chứng kiến hiện tượng người dân địa phương thà chấp nhận chết đói còn hơn làm nông, hoặc chết khát còn hơn đào giếng. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này?

Ảnh minh họa.

Nguyên nhân đầu tiên bắt nguồn từ điều kiện tự nhiên. Đúng là có những nơi đất đai quá cằn cỗi, hạn hán kéo dài, không phù hợp cho sản xuất nông nghiệp. Trong khi đó, các khu vực có đất đai màu mỡ lại tập trung nhiều tài nguyên thiên nhiên và khoáng sản quý giá. Trong quá khứ, khi đói, người dân có thể dễ dàng hái lượm hoặc săn bắt thức ăn gần nơi ở; khi khát, họ chỉ cần ra sông lấy nước. Việc sinh tồn không quá khó khăn khiến họ không hình thành thói quen lao động cật lực hay canh tác lâu dài như ở các quốc gia khác. Theo thời gian, điều này tạo ra tâm lý ỷ lại và khiến nền nông nghiệp của châu Phi dần tụt hậu so với thế giới. Nhiều cộng đồng vẫn chủ yếu sống bằng nghề săn bắt và du mục, không mặn mà với việc sản xuất nông nghiệp. Một phần khác đến từ việc các tổ chức quốc tế và cộng đồng toàn cầu thường xuyên viện trợ lương thực, tài chính, khiến người dân địa phương càng có lý do để không tự thân vận động.

Bên cạnh đó, thiên nhiên châu Phi vẫn còn giữ được nhiều nét hoang sơ, với sự hiện diện của nhiều loài thú dữ. Ngay cả khi người dân trồng được lương thực, họ cũng thường xuyên đối mặt với nguy cơ bị động vật hoang dã phá hoại mùa màng, thậm chí tấn công con người. Ở một số vùng nghèo, việc thú dữ tấn công và ăn thịt người không phải là chuyện hiếm, thậm chí còn xảy ra xung đột lãnh thổ giữa các loài thú dữ và các bộ lạc sinh sống tại đây. Trong hoàn cảnh như vậy, người dân khó có thể mở rộng sản xuất nông nghiệp hay tìm kiếm nguồn nước lâu dài, bởi nguy cơ rình rập luôn hiện hữu. Sự quen thuộc với việc được viện trợ từ bên ngoài càng làm suy giảm tinh thần tự lập và ý chí vươn lên.

Chính vì thế, không khó hiểu khi nhiều người dân châu Phi lựa chọn chấp nhận đói khát thay vì lao động vất vả để canh tác hay tìm kiếm nguồn nước. Đây là hệ quả của một chuỗi các điều kiện lịch sử, tự nhiên và xã hội phức tạp kéo dài qua nhiều thế hệ.

Câu chuyện này phản ánh một thực trạng cần được nhìn nhận toàn diện hơn, không chỉ từ góc độ địa lý, mà còn ở khía cạnh văn hóa, lịch sử và chính sách phát triển bền vững cho khu vực.

Bảo Ngọc (t/h)