Vì sao Nhật Bản 'khát' nguồn nhân lực bán dẫn Việt Nam?

Nhật Bản và tham vọng hồi sinh ngành công nghiệp bán dẫn

Ngành công nghiệp bán dẫn Nhật Bản từng phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn những năm 70 đến những năm 90 của thế kỷ trước.

Giá trị sản xuất chất bán dẫn chỉ tính riêng tại đảo Kyushu - nơi được mệnh danh là “đảo Silicon” của Nhật Bản từng đạt mức cao kỷ lục 1.392,4 tỷ Yên năm 2000.

Tuy nhiên, sự nổi lên của các nhà sản xuất Hàn Quốc cùng tính biến động theo chu kỳ đã khiến ngành công nghiệp bán dẫn nước này lao dốc.

Kỹ thuật viên làm việc trong một cơ sở bán dẫn tại Nhật Bản. Ảnh: TerraProbe

Trong bối cảnh đó, Chính phủ Nhật Bản đã thực hiện một chiến lược nhằm phục hồi ngành công nghiệp bán dẫn với mục tiêu tăng tổng doanh thu ngành công nghiệp bán dẫn trong nước từ 5.000 tỷ Yên năm 2020 lên 15.000 tỷ Yên vào năm 2030.

Chiến lược này được chia làm 3 giai đoạn. Giai đoạn đầu, Nhật Bản sẽ đảm bảo nền tảng sản xuất chất bán dẫn tiên tiến phục vụ cho trí tuệ nhân tạo, IoT trong nước.

Ở giai đoạn 2, Nhật Bản sẽ tăng cường liên kết với Mỹ để nghiên cứu công nghệ bán dẫn thế hệ tiếp theo. Trong giai đoạn 3, nước này sẽ hiện thực hóa và ứng dụng các công nghệ tương lai thông qua hợp tác toàn cầu.

Trên thực tế, trong 3 năm đầu của chiến lược, từ năm 2021, Nhật Bản đã dành nguồn ngân sách lên tới 4.000 tỷ Yên để phục vụ phát triển ngành công nghiệp bán dẫn.

Những khoản đầu tư này đang bước đầu cho thấy những tín hiệu tích cực khi ngành công nghiệp bán dẫn Nhật Bản đang từng bước tăng trưởng trở lại.

Giá trị sản xuất chất bán dẫn chỉ tính riêng tại đảo Kyushu vào năm 2023 đạt 1.153,4 tỷ Yên, lần đầu tiên vượt ngưỡng 1.000 tỷ Yên sau 16 năm.

Dự kiến, trong giai đoạn từ năm 2024 đến năm 2030, nguồn ngân sách của Chính phủ Nhật Bản cho lĩnh vực phát triển ngành công nghiệp bán dẫn sẽ tiếp tục tăng lên và đạt mức 10.000 tỷ Yên.

"Cơn khát" nhân lực bán dẫn của Nhật Bản

Theo ông Ataguchi, đại diện Sở Kinh tế, Công nghiệp và Thương mại Kyushu (trực thuộc Bộ Kinh tế, Công nghiệp và Thương mại Nhật Bản), với sự hỗ trợ của chính phủ, hiện đang có một làn sóng đầu tư vào Kyushu về công nghiệp bán dẫn.

Khảo sát cho thấy, trong vòng 10 năm tới, thủ phủ ngành công nghiệp bán dẫn của Nhật Bản sẽ thu hút khoản đầu tư thiết bị liên quan đến công nghiệp bán dẫn lên tới 6.200 tỷ Yên.

Tuy vậy, sức hấp dẫn của ngành công nghiệp bán dẫn với sinh viên Nhật Bản chưa cao, kèm theo đó là việc thiếu thông tin về ngành và thiếu cơ sở thực hành để trải nghiệm.

Chính vì vậy, “đảo Silicon” của Nhật Bản được dự báo sẽ thiếu hụt nghiêm trọng nguồn nhân lực bán dẫn trong tương lai.

Công đoạn kiểm tra tấm wafer trong một nhà máy tại Nhật Bản. Ảnh: YKC

Bộ Kinh tế, Công nghiệp và Thương mại Nhật Bản dự báo, từ nay đến năm 2032, ngành công nghiệp bán dẫn Nhật Bản, chỉ tính riêng tại Kyushu sẽ thiếu hụt khoảng 1.000 người mỗi năm trong cả ngắn hạn và trung hạn.

Các ngành nghề thiếu hụt ngày càng nhiều là thợ vận hành và kỹ sư sản xuất, ngoài ra còn cả bộ phận nghiên cứu và phát triển (R&D).

Trước nhu cầu phát triển ngành bán dẫn, nhiều doanh nghiệp, tổ chức và các cơ sở giáo dục của Nhật Bản đang nỗ lực thúc đẩy việc đa dạng hóa nguồn nhân lực cho ngành này.

Đây cũng là lý do có các đoàn doanh nghiệp Nhật Bản sang thăm để tìm hiểu và khảo sát về nguồn nhân lực bán dẫn tại Việt Nam nhằm tìm kiếm cơ hội hợp tác.

Ông Ataguchi cho hay, yêu cầu mà các công ty bán dẫn Nhật Bản cần ở người lao động là nền tảng kiến thức vững chắc về các mảng điện, điện tử, thông tin, máy móc, hóa học, vật liệu, tài chính, kinh doanh,...

Với những người làm ở vị trí nghiên cứu và phát triển, họ phải có khả năng lập trình, kiến thức về kỹ thuật vật liệu cũng như các kỹ năng và kinh nghiệm thực tế khác.

Theo ông Ishikawa Isamu, Phó Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam, ngành công nghiệp bán dẫn của khu vực Kyushu (Nhật Bản) đang bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ. Đây là nơi tập trung hơn một nửa tổng giá trị sản xuất mạch tích hợp của Nhật Bản.

Phó Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam cho rằng, việc hợp tác đào tạo nhân lực giữa Việt Nam và Nhật Bản sẽ có lợi cho cả hai bên, bởi Việt Nam sở hữu nguồn nhân lực có chất lượng về các nhóm ngành kỹ thuật, trong khi Nhật Bản lại là quốc gia có ngành công nghiệp bán dẫn phát triển mạnh mẽ.

Trọng Đạt