Vì sao Myanmar đối mặt với nguy cơ động đất cao?

Nhân viên cứu hộ tiếp cận một tòa nhà bị sập trong trận động đất ở Myanmar chiều 28/3. Ảnh: Athit Perawongmetha/Reuteurs.

Sách Earthquake Time Bombs (tạm dịch: Bom hẹn giờ động đất) của tác giả John R. Filson phân tích mối nguy từ động đất và khả năng hiện tượng này ảnh hưởng đến các khu vực địa lý khác nhau. Vận dụng kiến thức về các vùng động đất và nghiên cứu địa chất, tác giả chỉ ra những khu vực trong tình trạng "bom hẹn giờ", tức có nguy cơ cao xảy ra động đất trong tương lai.

Bìa sách Earthquake Time Bombs (Bom hẹn giờ động đất). Ảnh: Amazon.

Cuốn sách đưa ra cảnh báo về các đường đứt gãy chính trên toàn cầu, đồng thời cung cấp thông tin chi tiết về các trận động đất lịch sử và tác động của chúng đến cộng đồng. Một phần quan trọng trong cuốn sách là phân tích hạ tầng đối phó động đất của các quốc gia và đề xuất biện pháp phòng ngừa nhằm giảm thiểu thiệt hại.

Chương 19 Myanmar and the Sagaing fault (Myanmar và đới đứt gãy Sagaing) bàn luận về nguy cơ động đất tại "xứ chùa", đồng thời đề xuất các giải pháp cần thiết để nâng cao khả năng ứng phó cho quốc gia này.

Myanmar nằm trên đới đứt gãy Sagaing dài 1.200 km, một trong những khu vực có hoạt động địa chấn mạnh nhất thế giới. Theo cuốn sách, với lịch sử hứng chịu nhiều trận động đất lớn, quốc gia này đứng trước nguy cơ thiên tai nghiêm trọng, đòi hỏi các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu thiệt hại khẩn cấp.

Đới đứt gãy Sagaing là hệ thống đứt gãy trượt ngang kéo dài từ phía bắc Myanmar đến vịnh Martaban, đóng vai trò quan trọng trong hoạt động kiến tạo khu vực, với tốc độ dịch chuyển khoảng 18-20 mm/năm, làm tăng nguy cơ xảy ra các trận động đất lớn.

Lịch sử địa chấn của Myanmar ghi nhận nhiều trận động đất mạnh, gây thiệt hại nặng nề: động đất năm 1930 tại Bago (7,3 độ) khiến hàng trăm người thiệt mạng. Động đất năm 2012 tại Thabeikkyin (6,8 độ) gây sạt lở đất và hư hại nghiêm trọng. Động đất năm 2016 tại trung tâm Myanmar (6,8 độ) ảnh hưởng đến nhiều đền chùa là di sản văn hóa tại Bagan. Dữ liệu nghiên cứu cho thấy Myanmar vẫn đang đối mặt với mối đe dọa thường trực từ các trận động đất mạnh.

Trích sách Earthquake Time Bombs (Bom hẹn giờ động đất): Ranh giới phía Đông của mảng kiến tạo Ấn Độ, bao gồm đới đứt gãy Sagaing, đe dọa hai thành phố chính của Myanmar, Yangon và Mandalay, cùng với thủ đô mới Naypyidaw.

Những trận động đất tại Myanmar gây tổn thất sinh mạng, đồng thời ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế và đời sống xã hội. Theo ông John R. Filson, các thành phố lớn như Yangon và Mandalay đặc biệt dễ bị ảnh hưởng do mật độ dân cư cao và nhiều công trình xây dựng không đáp ứng tiêu chuẩn chống động đất.

Tác giả đề xuất Myanmar có các biện pháp đề phòng và giảm thiểu thiệt hại:

Cải thiện hệ thống cảnh báo sớm (Xây dựng hệ thống quan trắc động đất hiện đại để phát hiện và cảnh báo sớm; Phát triển hệ thống tin nhắn khẩn cấp để thông báo nguy cơ đến người dân kịp thời);

Nâng cấp tiêu chuẩn xây dựng (Áp dụng các quy chuẩn chống động đất nghiêm ngặt cho các công trình mới; Gia cố và kiểm tra các tòa nhà cũ để đảm bảo an toàn khi động đất xảy ra);

Nâng cao nhận thức cộng đồng (Tổ chức diễn tập phòng chống động đất tại trường học, công ty và khu dân cư; Giáo dục người dân về cách sơ tán và ứng phó trong tình huống khẩn cấp);

Hợp tác quốc tế (Myanmar cần hợp tác với các quốc gia có kinh nghiệm như Nhật Bản, Mỹ để học hỏi công nghệ và mô hình ứng phó với động đất; Kêu gọi sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế trong việc tài trợ, nghiên cứu và đào tạo nhân lực về giảm nhẹ rủi ro thiên tai).

Nếu không chuẩn bị đầy đủ, những trận động đất lớn trong tương lai có thể gây hậu quả nghiêm trọng về sinh mạng, kinh tế và di sản văn hóa cho quốc gia này.

Cảnh hoảng loạn ở sân bay quốc tế Mandalay khi động đất xảy ra Video ghi lại cảnh tượng hỗn loạn đã được ghi nhận tại sân bay Mandalay của Myanmar khi động đất xảy ra khi hành khách phải khom người và tìm nơi ẩn náu trên đường băng.

Phong Khang