Vì sao mạng xã hội 'ám ảnh' với 1.000 chai dầu trẻ em ở nhà Diddy

Ông trùm âm nhạc P. Diddy (tên thật: Sean John Combs) đã gây ra một làn sóng meme (hình ảnh, âm thanh, văn bản chế... thường hài hước, dễ hiểu, lan truyền nhanh chóng trên Internet) lan truyền trên mạng xã hội sau khi ông bị bắt và truy tố vào ngày 16/9.

Meme liên quan đến chi tiết 1.000 chai dầu trẻ em ở nhà Diddy được tiết lộ trong bản cáo trạng chống lại ngôi sao nhạc rap này. Một clip giả về những chai dầu trẻ em nhanh chóng lan truyền. Một số người nổi tiếng cũng tham gia chia sẻ các meme này, điển hình nhất là rapper 50 Cent - người nổi tiếng có mối thâm thù với Diddy trong giới hip hop.

Các meme bùng nổ trên mạng xã hội có thể nhằm mục đích gây cười hoặc chế giễu những tội ác bị cáo buộc của Diddy. Tuy nhiên, nhiều người cũng bày tỏ lo ngại dạng nội dung này có khả năng chuyển sự chú ý hoặc tầm thường hóa tội ác nghiêm trọng và gây đau khổ cho các nạn nhân.

Thứ quan trọng hơn 1.000 chai dầu trẻ em

Trong bài viết "Enough with the lube jokes. The charges against Sean 'Diddy' Combs are no laughing matter" (Tạm dịch: Quá đủ với những trò đùa về chất bôi trơn. Những cáo buộc chống lại Sean 'Diddy' Combs không phải là chuyện đùa) trên LA Times, nhà báo, nhà phê bình văn hóa Mary McNamara kêu gọi mọi người hãy ngừng lan truyền meme về các chai dầu trẻ em.

"Vụ bắt giữ ông trùm âm nhạc Sean 'Diddy' Combs không liên quan đến 1.000 chai dầu trẻ em và chất bôi trơn được phát hiện trong cuộc đột kích vào căn nhà của ông ở Los Angeles và Miami vào tháng 3; mà liên quan đến cáo buộc lạm dụng tình dục và thể chất có sự phối hợp và được quay phim lại", nhà báo chỉ ra tính chất nghiêm trọng của vụ án.

Bà McNamara cho rằng vấn đề không phải là những bữa tiệc có tên gọi bóng bẩy là "Freak Offs"; mà là về hành vi cưỡng ép, đe dọa và buôn bán phụ nữ có hệ thống bị cáo buộc trong nhiều năm.

"Thậm chí vấn đề không phải là về Diddy - hay ít nhất là không chỉ riêng Diddy - mà là về hàng trăm người đã tiếp tay cho ông ta, hàng nghìn người đã nhắm mắt làm ngơ và nền văn hóa một lần nữa cho phép việc đối xử tàn bạo với phụ nữ", bà viết.

Mạng xã hội lan truyền nhiều clip, hình ảnh nói về 1.000 chai dầu trẻ em được tìm thấy ở nhà Diddy. Ảnh: YouTube.

Bản cáo trạng mô tả siêu sao nhạc hip hop này không chỉ là người có hành vi lạm dụng tình dục, mà còn là người đứng đầu một tổ chức thường xuyên thực hiện các hành vi bất hợp pháp với tội danh tống tiền.

Ngoài ra, tài liệu còn nêu chi tiết bằng chứng thu thập được trong quá trình điều tra liên bang dẫn đến việc bắt giữ và truy tố Diddy, bao gồm ma túy, súng trường AR-15 và đạn dược, các thiết bị chứa video "Freak Offs" và hơn 1.000 chai dầu trẻ em và chất bôi trơn.

"Không có gì ngạc nhiên khi dầu trẻ em và chất bôi trơn - thay vì ma túy, AR-15 - đã ngay lập tức thu hút sự chú ý của công chúng, đặc biệt là trên mạng xã hội, nơi 'Johnson & Johnson' ngay lập tức trở thành xu hướng", bà McNamara chỉ ra.

Sau thông tin Diddy bị bắt, rapper 50 Cent đăng trên trang cá nhân: "Tôi đang ở đây và giữ mối quan hệ tốt với (Drew Barrymore). Và tôi không có 1.000 chai chất bôi trơn trong nhà".

Ngay cả những người dẫn chương trình The View cũng lưu ý đến chất bôi trơn trong cuộc thảo luận của họ về bản cáo trạng, với Whoopi Goldberg và Alyssa Farah Griffin cười lên khi nhắc nhở khán giả rằng việc sở hữu chất bôi trơn không phải là hành vi phạm tội.

"Meme hóa" các vụ án

Gần 1/3 người dùng Internet ở Mỹ và Vương quốc Anh đã xem meme vào ngày thực hiện cuộc khảo sát trong tháng 3/2020 của GlobalWebIndex. Con số đó tăng lên 54% ở những người 16-23 tuổi.

Ngoài vì tính hài hước, sự lan truyền của meme xuất phát từ chính ý nghĩa, giá trị của nó. Meme có thể được coi là cách tiếp cận tin tức không quan tâm nhưng chúng thường giúp vượt qua các rào cản văn hóa và nhân khẩu học để trở thành công cụ mạnh mẽ giúp thể hiện bản thân, kết nối xã hội.

Nội dung chế cũng cho phép mọi người tham gia vào các cuộc trò chuyện, thảo luận có nhiều tranh cãi mà không sợ bị soi xét hay xa lánh.

Tuy nhiên, meme cũng có mặt nguy hiểm. Khi những hình ảnh, văn bản đăng trên mạng xã hội được chia sẻ liên tục, chúng sẽ càng trở nên xa rời bối cảnh, cho phép người xem tóm tắt và nắm bắt ý nghĩa theo cách riêng.

Diddy bị bắt vào giữa tháng 9 với hàng loạt cáo buộc nghiêm trọng. Ảnh: FilmMagic.

Hơn nữa, khi những thông điệp giống nhau được chia sẻ nhiều lần, bất kể thông tin đó có đúng hay không, nó có thể gây ra sự hoảng loạn không cần thiết và thông tin sai lệch, đồng thời thay đổi hoàn toàn câu chuyện.

Raphael Farasat, Giám đốc điều hành tại Truffl, đồng thời là nhà chiến lược thương hiệu, giải thích: "Khả năng chia sẻ tức thì là con dao hai lưỡi. Nó đảm bảo rằng thông tin, ý kiến và ý tưởng được truyền tải nhanh chóng, thúc đẩy một cuộc thảo luận sôi nổi. Tuy nhiên, nó cũng tạo điều kiện cho thông tin sai lệch, đơn giản hóa và thành kiến lan truyền nhanh chóng, có thể làm sai lệch nhận thức và hiểu biết của công chúng về các sự kiện quan trọng".

Còn Kalhan Rosenblatt, nhà báo của NBC News, nhận định "memeification" (meme hóa: hành động biến thông tin thành meme) có thể khơi lại vết thương cho những nạn nhân, người sống sót sau các tội ác.

Trong vụ án của Diddy, bà McNamara cho rằng 1.000 chai dầu trẻ em không nên thay thế hoặc làm sao lãng những gì cáo buộc thực sự đưa ra. "Câu chuyện đáng quan tâm hơn là một người đàn ông giàu có và quyền lực có thể đã sử dụng doanh nghiệp và nhiều nhân viên của mình như một hệ thống sử dụng ma túy, tấn công, hành hung, đe dọa, bắt cóc và bóc lột mọi người trong nhiều năm và gọi đó là "bữa tiệc". Không có gì buồn cười về điều đó cả", nhà phê bình văn hóa nhận định.

Lê Vy