Vì sao chọn hạt sen để mang lên vũ trụ?

169 hạt sen giống được đưa vào không gian thành công

Thông tin từ Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cho biết, 20h30 (giờ Hà Nội) ngày 14/4/2025, tại Van Horn (Texas, Hoa Kỳ), 169 hạt sen giống của Việt Nam đã cùng nữ phi hành gia người Mỹ gốc Việt Amanda Nguyễn thực hiện hành trình vượt ra ngoài Trái Đất trên tàu New Shepard bay vào không gian.

169 hạt sen giống của Việt Nam được đưa vào vũ trụ và đem trở về thành công tối 14/4/2025.

169 hạt sen giống này do Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) cung cấp để cùng Amanda Nguyễn thực hiện sứ mệnh không gian lịch sử NS-31 với phi hành đoàn toàn nữ đầu tiên của Tập đoàn hàng không vũ trụ Blue Origin (Hoa Kỳ). Được chọn từ Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hoa, Cây cảnh thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, những hạt sen này sẽ trở về sau sứ mệnh để mở ra các nghiên cứu về ảnh hưởng của không gian lên sự sinh trưởng, góp phần vào khoa học thực vật và khám phá vũ trụ.

Phi hành gia Amanda Nguyễn xúc động chia sẻ khi quay trở lại Trái đất: "Bình thường tôi có thể nói những điều hay nhưng trong giây phút này tôi không biết nói gì. Tôi biết ơn hàng ngàn kỹ sư, nhà khoa học đã làm cho sự kiện này có thể diễn ra. Đừng bao giờ từ bỏ giấc mơ của mình".

Chuyến bay này đã diễn ra như dự kiến vượt qua đường Kármán ở độ cao 100 km trên mực nước biển, trải qua vài phút không trọng lực ở độ cao tối đa khoảng 105 km.

Phi hành gia gốc Việt Amanda Nguyễn đã đem 169 hạt sen giống của Việt Nam lên vũ trụ và trở về thành công.

Amanda Nguyễn là người phụ nữ Mỹ gốc Việt đầu tiên bay vào không gian. Đồng hành cùng Amanda trong sứ mệnh NS-31 là 5 nữ phi hành gia nữ xuất sắc: Aisha Bowe, nguyên kỹ sư hàng không vũ trụ người Mỹ gốc Bahamas; Gayle King, nhà báo nổi tiếng; Katy Perry, ca sĩ và nhà từ thiện; Kerianne Flynn, nhà sản xuất phim; Lauren Sánchez, phi công trực thăng và nhà báo.

Đây được xem là ranh giới giữa khí quyển Trái Đất và không gian, vì mang đến cho phi hành đoàn cơ hội trải nghiệm trạng thái không trọng lượng. Sau khoảng 10 phút, khoang hành khách hạ cánh an toàn nhờ hệ thống dù, kết thúc hành trình ngắn nhưng mang theo nhiều ý nghĩa lớn.

Vào lúc 20h54 (giờ Hà Nội) ngày 14/4/2025, 6 nữ phi hành gia đã lần lượt bước ra khỏi tàu an toàn, đánh dấu lần đầu tiên 1 phi hành đoàn toàn nữ bay vào không gian thành công.

Đây là một phần của chương trình hợp tác nghiên cứu giữa Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC), Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cùng Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hoa, cây cảnh (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam), nhằm đánh giá tác động của môi trường không gian đối với sự nảy mầm và phát triển của thực vật.

Vì sao lại chọn hạt sen?

PGS.TS Đặng Văn Đông, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Rau quả, đơn vị cung cấp 169 hạt sen giống cho Trung tâm Vũ trụ Việt Nam để đưa vào không gian cho biết, việc lựa chọn hạt sen (Nelumbo nucifera) để mang lên không gian dựa trên nhiều yếu tố khoa học và văn hóa

Hạt sen nổi tiếng với khả năng bảo quản trong thời gian rất dài mà vẫn duy trì được khả năng nảy mầm. Đã từng có nghiên cứu cho thấy hạt sen có thể nảy mầm sau hàng trăm năm, nhờ cấu trúc vỏ hạt bền vững, chống chịu tốt với điều kiện khắc nghiệt – điều này rất phù hợp để nghiên cứu tác động của không gian lên vật liệu di truyền lâu bền.

Sen là loài thực vật có giá trị cao về dinh dưỡng, dược liệu và sinh thái học, nên kết quả nghiên cứu có thể mở rộng sang nhiều hướng như thực phẩm không gian, dược phẩm sinh học hoặc cây trồng thích ứng biến đổi khí hậu.

Sen còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc đối với Việt Nam – là quốc hoa và biểu tượng của tinh thần thanh cao, bền bỉ. Do đó, việc chọn hạt sen mang lên vũ trụ còn mang ý nghĩa biểu tượng cho khoa học Việt Nam vươn ra thế giới, và cho người Việt Nam ở nước ngoài như phi hành gia Amanda Nguyễn kết nối với cội nguồn.

Trả lời câu hỏi giống sen được chọn có gì đặc biệt, PGS.TS Đặng Văn Đông cho biết, 169 hạt sen được chọn lần này không phải là sen thông thường, mà là những hạt giống đã qua tuyển chọn kỹ lưỡng từ Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, với những đặc điểm nổi bật như:

Đây là những hạt sen được chọn từ các dòng sen bản địa có khả năng sinh trưởng mạnh, kháng sâu bệnh tốt, giàu dinh dưỡng và có đặc tính hình thái ổn định.

Những hạt sen này thuộc các dòng có tỷ lệ nảy mầm cao, dễ thích nghi trong điều kiện bất lợi – phù hợp để quan sát sự biến đổi sinh lý, sinh hóa và di truyền sau khi tiếp xúc với môi trường không gian.

Kết cấu vỏ hạt và kích thước ổn định giúp dễ bảo quản, dễ phân tích và theo dõi thay đổi hình thái sau khi quay trở về Trái đất.

Theo thông tin từ Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC), Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã cung cấp hạt sen giống (Nelumbo nucifera) - biểu tượng văn hóa Việt Nam - để Amanda Nguyễn mang theo trong hành trình này.

Được chọn từ Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hoa, cây cảnh thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, những hạt sen này sẽ trở về sau sứ mệnh, mở đường cho việc nghiên cứu về ảnh hưởng của không gian lên sự sinh trưởng của chúng.

Sứ mệnh này được thực hiện trên tàu New Shepard của Blue Origin của tỷ phú Jeff Bezos, nổi bật với khả năng tái sử dụng và đưa con người vượt qua đường Kármán - ranh giới không gian ở độ cao 100 km trên mực nước biển. Chuyến bay kéo dài khoảng 11 phút. Phi hành đoàn trải qua vài phút không trọng lực ở độ cao tối đa khoảng 105 km, chiêm ngưỡng đường cong của Trái Đất và bóng tối của vũ trụ trước khi hạ cánh bằng dù tại Tây Texas.

Tô Hội