Vì sao chiến dịch chống ma túy khiến ông Duterte bị bắt?

Hôm 11/03, Cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bị bắt sau khi từ Hong Kong, Trung Quốc trở về Manila, Philippines.

Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành lệnh truy nã cáo buộc ông phạm tội ác chống lại loài người trong cuộc chiến chống ma túy do ông phát động. Các nhóm nhân quyền cho rằng chiến dịch khiến hàng chục nghìn người Philippines thiệt mạng.

Khởi nguồn

Năm 1998, sau 3 năm giữ chức Phó thị trưởng, ông Duterte trở thành thị trưởng thành phố Davao, tỉnh Davao del Sur, đảo Mindanao, khu vực đông dân thứ ba ở Philippines.

Davao nổi tiếng là thiên đường của những băng nhóm buôn bán ma túy. Tại đó, heroin, cocain, methamphetamine, cần sa… được bày bán công khai trên đường phố, dẫn đến những hệ lụy như cướp giật, bắt cóc tống tiền, bảo kê, đâm thuê chém mướn... Thủ phạm hầu hết là người nghiện, kiếm tiền để thỏa mãn cơn nghiện.

Cảnh sát trấn áp tội phạm ma túy (Ảnh: New Internationalist Magazine)

Làm thị trưởng 22 năm tại nơi tệ nạn ma túy tàn phá, ông Duterte đặt mục tiêu giải quyết dứt điểm tình trạng này. Ông thành lập “Biệt đội tử thần” để truy lùng và hành quyết những kẻ buôn ma túy, tội phạm, thành viên các băng đảng và những phần tử bất phục tùng luật lệ khác.

Chỉ trong vòng vài năm, Davao từ chỗ là “thành phố chết chóc nhất thế giới” đã trở thành một trong những nơi an toàn nhất. Vai trò của “Kẻ trừng phạt”, biệt danh mà nhiều người gán cho ông Duterte, được đánh giá rất cao và ông được đề nghị đứng ra tranh cử Tổng thống.

Theo Tổ chức theo dõi nhân quyền Liên hợp quốc (Human Rights Watch - HRW), thành viên Biệt đội gồm một số cảnh sát “máu lạnh”, được tuyển chọn đặc biệt, giết người không ghê tay và để lại hậu quả nghiêm trọng. Trong thời gian chiến dịch diễn ra, không ít người dân vô tội bị sát hại vô lý.

Theo số liệu Cảnh sát Phillipines cung cấp cho UHCHR, từ ngày 01/07/1998 đến 31/05/2022, đã có 2.166 kẻ buôn bán ma túy và người nghiện chết trong những cuộc đấu súng, chống cự cảnh sát. Còn HRW khẳng định con số này là 30.000 người. Phần lớn được chôn trong những ngôi mộ tập thể hoặc bị ném xuống sông Davao.

Không chỉ dừng lại ở đó, chiến dịch chống ma túy của Tổng thống Philippines Duterte khiến nhiều trại giam trở nên quá tải. Các tù nhân phải ngủ ở hội trường, cầu thang hoặc gầm giường, dùng chung toilet với 150 người khác.

Các tù nhân thừa nhận ở trong tù còn thích hơn ở ngoài, vì nếu ở ngoài, họ sẽ bị bắn vô cớ. Điều này khiến trại giam thành phố Quezon, vốn có sức chứa 800 tù nhân phải giam giữ khoảng 4.000 người. Dịch tả đã bùng nổ tại nhà tù do nguồn nước bị ô nhiễm.

Tù nhân chen chúc quá tải (Ảnh: New Internationalist Magazine)

Tổng thống Mỹ khi đó, ông Barack Obama và nhiều quốc gia trên thế giới cũng bày tỏ quan ngại sâu sắc về những gì diễn ra tại Philippines trong 3 năm liên tiếp kể từ khi ông Duterte nắm quyền.

Người dân ủng hộ

Tuy nhiên, trái ngược với dư luận quốc tế, ông Duterte lại nhận được sự ủng hộ tuyệt đối từ người dân Philippines. Sự ủng hộ này bắt nguồn từ việc họ đã quá chán ngán với tình trạng đất nước bị ma túy hủy hoại nghiêm trọng trong thời gian dài và cách hành xử của ông Duterte dù “không được chính quy” nhưng lại giúp trấn an tinh thần cho họ và giúp họ tin tưởng hơn vào một xã hội an ninh và trật tự hơn.

Theo cuộc khảo sát quý 2/2018 của Social Weather Stations (SWS), đa số người dân Philippines hài lòng với chiến dịch chống tội phạm ma túy của chính quyền Tổng thống Rodrigo Duterte.Cuộc khảo sát do SWS tiến hành được tiến hành từ ngày 27-30/6/2018 bằng cách phỏng vấn trực tiếp 1.200 người trưởng thành trên toàn quốc.

Ngày 24/09 cùng năm, tờ Philstar dẫn kết quả của cuộc khảo sát của SWS cho biết 78% người trưởng thành Philippines đánh giá tích cực cuộc chiến chống ma túy của chính phủ và chỉ có 13% có ý kiến ngược lại.

Ngoài ra, cuộc khảo sát đã cho thấy sự hài lòng về chiến dịch này tăng ở mọi khu vực dân cư, ngoại trừ Visayas, và thậm chí còn đạt mức “tuyệt vời” ở Mindanao, “địa hạt” của Tổng thống Duterte với cách biệt lên tới 84%.

Quỳnh Anh (Nguồn: tổng hợp)