Vì mục tiêu phát triển, cần gấp rút sửa Luật Quy hoạch

Phiên thảo luận Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch tại nghị trường Quốc hội

Sẽ trình Quốc hội sửa toàn diện

Chuẩn bị thông qua ngay tại Kỳ họp thứ chín, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch (Dự thảo) vừa được Quốc hội thảo luận trong phiên toàn thể ngày 28/5.

Đây là dự thảo có nhiều nội dung kỹ thuật chuyên ngành sâu và khó, nhưng ý kiến đại biểu cơ bản thống nhất với sự cần thiết phải sửa đổi và có nhiều nội dung mới, tiến bộ trong Dự thảo.

Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị), việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch lần này là rất cần thiết nhằm hoàn thiện hệ thống quy hoạch quốc gia, đảm bảo tính thống nhất, khả thi và thích ứng với những yêu cầu phát triển mới của đất nước.

“Dự thảo sửa đổi lần này đã có nhiều điểm mới rất tích cực như cho phép lập đồng thời các loại quy hoạch, làm rõ vai trò của quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành và bổ sung các quy định liên quan đến điều chỉnh quy hoạch trong trường hợp sáp nhập đơn vị hành chính”, đại biểu Hà Sỹ Đồng nhận xét.

Tuy nhiên, vị đại biểu Quảng Trị cũng tán thành quan điểm của một số ý kiến trước đó là cần đánh giá tổng thể để sửa đổi toàn diện hơn.

Báo cáo giải trình cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo kế hoạch lập pháp ban đầu, Luật Quy hoạch sẽ được sửa đổi một cách tổng thể, đồng bộ trong thời gian tới. Tuy nhiên, do yêu cầu từ thực tiễn, có những thay đổi về chiến lược, đặc biệt là để kịp thời thực hiện chủ trương sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp tỉnh theo Kết luận số 121 và 127 của Bộ Chính trị, việc sửa đổi một số nội dung cấp thiết của luật là “không thể chậm trễ, cần phải sửa ngay lập tức”.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, nếu không kịp sửa trước ngày 1/7 - thời điểm chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, thì các địa phương sẽ không thể triển khai điều chỉnh quy hoạch, kéo theo hệ lụy là hàng loạt dự án đầu tư phát triển không thể tiến hành. “Đây là lý do Chính phủ buộc phải trình Quốc hội sửa gấp một số điều khoản trọng yếu, trong khi việc sửa tổng thể sẽ tiếp tục được chuẩn bị và trình sau”, Bộ trưởng cho biết.

Với lần sửa đổi này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Dự thảo tập trung vào 3 nội dung cốt lõi.

Thứ nhất, tạo điều kiện cho việc điều chỉnh quy hoạch ở tất cả các cấp ngay sau khi việc sắp xếp các đơn vị hành chính có hiệu lực. Các quy hoạch hiện hành vẫn được tiếp tục triển khai cho tới khi quy hoạch mới chính thức được phê duyệt, nhằm bảo đảm tính liên tục trong quản lý nhà nước.

Thứ hai, Dự thảo đẩy mạnh phân cấp, phân quyền tối đa, trao thêm thẩm quyền và tính tự chủ, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm cho các địa phương, bộ, ngành trong việc lập, điều chỉnh và phê duyệt quy hoạch. Bởi, nếu tiếp tục áp dụng quy định hiện hành, mọi thay đổi dù nhỏ ở địa phương cũng phải trình lên cấp trung ương, gây ách tắc, chậm trễ trong triển khai dự án.

Hồi âm một số ý kiến đại biểu băn khoăn việc phân cấp từ Quốc hội cho Chính phủ, từ Chính phủ cho bộ có đảm bảo khách quan hay không, Bộ trưởng khẳng định: “Đây là tình huống bắt buộc phải làm, còn nếu vẫn theo quy trình và trình lên đến Chính phủ, trình Quốc hội thì không biết đến bao giờ địa phương mới làm được”. Chính vì vậy, Bộ trưởng nhấn mạnh, lần sửa đổi này phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.

Nội dung thứ ba, theo Bộ trưởng là việc sửa luật lần này nhằm gỡ ngay các vướng mắc thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thông thoáng để các địa phương triển khai các dự án trọng điểm, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025 và phấn đấu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026 - 2030.

“Từ khi ban hành đến nay, Luật Quy hoạch đã bộc lộ nhiều bất cập. Đặc biệt là xung đột giữa các quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành và hệ thống quy hoạch quốc gia, vùng, tỉnh”, vị đại diện Ban Soạn thảo thẳng thắn nhìn nhận.

Do đó, dự thảo lần này đưa tạm thời 28 loại quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành vào hệ thống để đảm bảo tính đồng bộ và giải quyết mâu thuẫn. Tuy nhiên, về lâu dài, theo Bộ trưởng, khi sửa luật tổng thể, cần rà soát, loại bỏ những loại quy hoạch chuyên ngành không còn cần thiết, không thể để nhiều như hiện nay.

Phân cấp mạnh mẽ, phân quyền tối đa

Vấn đề quan trọng khác mà nhiều đại biểu đề cập cũng được Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng hồi âm là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho 34 địa phương vận hành, triển khai nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội mà không bị “vướng” khi thu hút doanh nghiệp đầu tư, thu hút các dự án.

Tinh thần là phân cấp mạnh mẽ và phân quyền tối đa theo định hướng “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”, gắn với triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cụ thể, Bộ trưởng cho biết, nhiều thẩm quyền trước đây thuộc Quốc hội sẽ được chuyển giao cho Chính phủ, như quyền quyết định phân vùng lập quy hoạch, phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia…

Hồi âm băn khoăn của đại biểu là liệu việc này có vượt thẩm quyền của Quốc hội trong quyết định quy hoạch, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, hiện Quốc hội có thẩm quyền quyết định quy hoạch quốc gia, bao gồm cả phần quy hoạch về không gian biển quốc gia. Do đó, về tổng thể, Quốc hội vẫn kiểm soát nội dung này.

“Hiện nay, để điều chỉnh về quy hoạch không gian biển hay quy hoạch đất quốc gia, Chính phủ phải trình Quốc hội, mà Quốc hội mỗi năm chỉ họp hai kỳ. Do đó, Chính phủ đề xuất phân cấp để đảm bảo linh hoạt, kịp thời trong điều hành”, Bộ trưởng giải thích.

Đồng thời, theo Bộ trưởng, Dự thảo phân cấp thẩm quyền tổ chức lập quy hoạch cho các bộ tổ chức thẩm định quy hoạch ngành quốc gia, UBND cấp tỉnh tổ chức thẩm định quy hoạch tỉnh. Việc thẩm định quy hoạch có thể theo hình thức họp Hội đồng Thẩm định hoặc lấy ý kiến thẩm định bằng văn bản. Bộ trưởng, trưởng ngành được phê duyệt điều chỉnh quy hoạch ngành quốc gia, chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt điều chỉnh quy hoạch tỉnh sau khi được HĐND thông qua để thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính. Những điều chỉnh này giúp giảm bớt tầng nấc trung gian, tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả điều hành ở các cấp.

Cùng với phân cấp, Dự thảo cũng thực hiện đơn giản hóa mạnh mẽ thủ tục hành chính trong quá trình điều chỉnh quy hoạch. Cụ thể, các bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch và xin chủ trương điều chỉnh quy hoạch đều được loại bỏ.

Nhờ vậy, thời gian thực hiện quy trình điều chỉnh quy hoạch sẽ giảm 45 - 54% so với trình tự hiện hành.

Ngoài ra, Dự thảo cũng bổ sung các quy định cụ thể nhằm xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch - vốn là điểm nghẽn lâu nay trong thực tiễn. Trong trường hợp quy hoạch do các cơ quan khác nhau lập có mâu thuẫn, cơ quan cấp trên như Thủ tướng Chính phủ sẽ là người quyết định quy hoạch nào cần điều chỉnh. Với các quy hoạch do cùng một cơ quan lập, chính cơ quan đó sẽ chịu trách nhiệm giải quyết.

Về nội dung quy hoạch, tiếp thu ý kiến của đại biểu, Dự thảo sửa đổi theo hướng nội dung quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, kế hoạch tỉnh chỉ bao gồm những quy định mang tính khung định hướng và có tính mở để kiến tạo và mở rộng không gian phát triển. Nội dung chi tiết sẽ được thể hiện tại quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành. Nội dung cụ thể của quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh sẽ được quy định tại nghị định để tạo sự linh hoạt trong triển khai thực hiện.

Hồi âm ý kiến của đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) cho rằng, nên tạm dừng Luật Quy hoạch để chờ sửa tổng thể, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, không thể dừng được, bởi một quốc gia phải có luật, phải có quy hoạch; việc dừng lại sẽ gây hỗn loạn, làm gián đoạn điều hành từ Trung ương đến địa phương.

"Quy định nào không phù hợp thì phải điều chỉnh. Trên thế giới, 100% quốc gia đều có Luật Đấu thầu, vì sử dụng ngân sách là phải đấu thầu. Cũng như vậy, một quốc gia không thể không có Luật Quy hoạch, vì vướng mắc mà dừng thực hiện Luật thì sẽ không kiểm soát được", Bộ trưởng nêu rõ quan điểm.

Theo nghị trình, ngày 25/6, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch.

Nguyễn Lê