Về quê hương người gái đảm

Nhớ một thời vừa sản xuất, vừa chiến đấu và phục vụ chiến đấu

Những ngày đầu tháng 3, đúng dịp kỷ niệm 60 năm phong trào phụ nữ “Ba đảm đang” (1965 – 2025), với những phụ nữ của thời kỳ đầu khai sinh phong trào này tại huyện Đan Phượng, cảm xúc tự hào xen lẫn xúc động lại ùa về.

Nữ dân quân Đan Phượng vừa hoàn thành nhiệm vụ sản xuất, vừa sẵn sàng chiến đấu. Ảnh tư liệu

Năm 1965, Mỹ mở rộng chiến tranh leo thang phá hoại miền Bắc. Hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng và Bác Hồ, lớp lớp thanh niên miền Bắc trong phong trào “3 sẵn sàng” hăng hái tòng quân lên đường ra mặt trận. Với quyết tâm xây dựng hậu phương vững chắc, tiếp thêm sức mạnh động viên chồng con vững bước trên mặt trận tiêu diệt quân thù, ngày 5/2/1965 Ban Chấp hành Hội Phụ nữ huyện Đan Phượng họp hội nghị mở rộng với 130 đảng viên nữ để phổ biến tình hình và xác định nhiệm vụ mới của phụ nữ địa phương.

Hội nghị đã bàn bạc sôi nổi và đi đến quyết định phụ nữ phải làm “3 nhiệm vụ”, chủ yếu để sẵn sàng thay thế anh em đi chiến đấu. Ngày 8/3/1965, Thường trực Hội Phụ nữ huyện Đan Phượng tổ chức phát động phong trào “Ba đảm nhiệm” tại trường cấp 2 xã Đan Phượng.

“Ba đảm nhiệm” gồm các nội dung: gánh vác thêm phần việc của chồng, con, anh em, hoàn thành mọi nhiệm vụ sản xuất ở địa phương, để chồng con, anh em có thể yên tâm sẵn sàng chiến đấu; khuyến khích chồng, con, anh em gia nhập bộ đội hoặc tiếp tục ở lại bộ đội chiến đấu cho đến ngày không còn một tên lính Mỹ trên đất nước ta; tích cực tham gia mọi công tác chính quyền, đoàn thể, bảo vệ trị an, phục vụ chiến đấu ở địa phương, đồng thời sẵn sàng gia nhập bộ đội, chiến đấu giết giặc khi Tổ quốc cần.

Bà Nguyễn Thị Điểm – Chủ tịch Hội Người cao tuổi thị trấn Phùng.

Bà Nguyễn Thị Điểm – Chủ tịch Hội Người cao tuổi thị trấn Phùng, huyện Đan Phượng nhớ lại: “Lúc bấy giờ, nam giới đi chiến trường chiến đấu hết. Để bảo đảm kịp thời vụ, chị em phụ nữ chúng tôi phải học cày bừa ruộng, làm phân xanh, sản xuất bèo hoa dâu, ngâm ủ thóc giống đúng kỹ thuật. Bản thân tôi là Tổ trưởng Tổ sản xuất giống bèo hoa dâu, đạt danh hiệu Kiện tướng làm bèo, được tỉnh tặng thưởng một chiếc xe đạp”.

Không những vậy, bà Điểm còn tích cực tham gia trận địa bảo vệ đập Phùng. Khi ấy, chồng đi bộ đội, bố chồng già, con còn nhỏ nhưng khi có báo động hay lệnh chiến đấu, bà Nguyễn Thị Điểm sẵn sàng gửi con để nhanh chóng ra trận địa chỉ huy chiến đấu và cùng các chiến sĩ dân quân làm nhiệm vụ. “Chúng tôi thay phiên nhau trực chiến tại trọng điểm bảo vệ đập Phùng, không quản ngại ngày đêm, mưa nắng để hoàn thành nhiệm vụ” – bà Điểm xúc động kể lại.

Bà Đặng Thị Ty cùng chồng là ông Bùi Minh Tâm bên bức ảnh bà Ty chiến đấu trong chiến dịch Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không (12/1972).

Còn với bà Đặng Thị Ty (sinh năm 1947), cụm 6, thôn Đại Phùng, xã Đan Phượng - nguyên Trung đội trưởng Trung đội dân quân đập Đáy, những ngày tháng hòa mình trong phong trào “Ba đảm đang” của địa phương là quãng thời gian không thể nào quên trong cuộc đời. Bà Ty kể, tháng 2/1965, 12 chị em phụ nữ độ tuổi 18 – 19, trong đó có bà được kết nạp Đảng, phân công lên làm nhiệm vụ trực chiến tại đập Đáy (hay còn gọi là đập Phùng - công trình phân lũ sông Đáy nhằm điều tiết nước cho Hà Nội mỗi khi lũ dâng cao) với 4 khẩu súng 12 ly 7.

“Trong 3 nhiệm vụ của phong trào “Ba đảm đang”, nhiệm vụ thứ ba khó khăn nhất vì cần sức khỏe. Nhưng với khẩu hiệu “giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”, chị em chúng tôi quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ, ngày làm cỏ, cấy lúa, nuôi bèo hoa dâu, đêm đi đào mương tiêu Bàu Bàng (lấy tên trận chiến Bàu Bàng) và sẵn sàng cầm súng chiến đấu” – bà Ty bồi hồi nhớ lại.

Bà Đặng Thị Ty trò chuyện với phóng viên Kinh tế & Đô thị.

Phong trào “Ba đảm nhiệm” của phụ nữ Đan Phượng được báo Nhân Dân ra ngày 18/3/1965 kịp thời đưa tin cổ vũ trên trang nhất. Từ đây, Đan Phượng được Nhân dân cả nước biết đến là “quê hương người gái đảm”. Ngày 22/3/1965, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam ban hành Chỉ thị số 03 phát động phong trào “Ba đảm nhiệm”, thành một cao trào rộng lớn với ba nội dung thu gọn: đảm nhiệm sản xuất và công tác thay thế cho chồng con đi chiến đấu; đảm nhiệm gia đình, khuyến khích chồng con yên tâm chiến đấu; đảm nhiệm phục vụ chiến đấu và chiến đấu; sau đó được Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm, gợi ý đổi tên thành “Ba đảm đang”.

Phong trào đã được đông đảo phụ nữ khắp các vùng miền của cả nước hưởng ứng tích cực, đóng góp quan trọng vào chiến thắng huy hoàng của dân tộc mùa Xuân năm 1975.

Tiên phong trong các phong trào thi đua

Trong 10 năm (1965 – 1975), phong trào thi đua “Ba đảm đang” của phụ nữ Đan Phượng đã góp phần đưa năng suất lúa của huyện từ 5 tấn lên 7 tấn. Đây là những kết quả to lớn, minh chứng cho nỗ lực không ngừng của phụ nữ Đan Phượng trong sản xuất nông nghiệp.

Lãnh đạo huyện Đan Phượng lưu niệm cùng đại biểu phụ nữ thời kỳ "Ba đảm đang" ngày 5/3/2025.

Tính đến năm 1973, qua 8 năm phát động phong trào “Ba đảm đang”, huyện Đan Phượng có 1.643 phụ nữ đảm đang cho chồng đi chiến đấu, 4.046 bà mẹ có từ 1 – 5 con nhập ngũ. Mỗi mùa tuyển quân, Hội Phụ nữ các xã đều tổ chức đến tận gia đình, ra tận đầu ngõ động viên người đi chiến đấu…

Tiếp nối truyền thống anh hùng đó, đến nay, các tầng lớp phụ nữ huyện Đan Phượng lại tích cực tham gia các phong trào thi đua tại địa phương, đoàn kết, nỗ lực phấn đấu, say mê học tập, cần cù, năng động, sáng tạo trong sản xuất, kinh doanh.

Cán bộ, hội viên phụ nữ Đan Phượng tham gia xây dựng tuyến đê kiểu mẫu.

Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Song Phượng (huyện Đan Phượng) Tạ Thị Kim Chung cho biết, Hội cũng như các chi hội đã có nhiều biện pháp sáng tạo; tăng cường phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội khai thác các nguồn vốn giúp chị em mở rộng sản xuất, kinh doanh. Hiện nay Hội đã khai thác và quản lý 6 tổ tiết kiệm vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội, 2 tổ vay vốn Ngân hàng NN&PTNT, tổng dư nợ trên 16 tỷ đồng vốn cho 228 lượt phụ nữ vay phát triển kinh tế, góp phần không nhỏ vào chỉ tiêu giảm nghèo của xã.

Theo lãnh đạo Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Đan Phượng, thời gian qua, nhiều phong trào thi đua đã tạo được sức lan tỏa lớn, thu hút đông đảo cán bộ, hội viên, phụ nữ tham gia như phong trào “Phụ nữ Thủ đô tích cực học tập lao động sáng tạo, xây dựng gia đình văn minh hạnh phúc”, “Xây dựng người phụ nữ Thủ đô Trung hậu - Sáng tạo - Đảm đang - Thanh lịch”; “Hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế”…

Bên cạnh đó, hưởng ứng tích cực phong trào toàn dân chung sức xây dựng nông thôn mới, Hội Phụ nữ đã đứng ra đảm nhận tuyên truyền xã hội hóa các đoạn đường có hoa, đường bích họa; chuyển đổi cơ cấu kinh tế, hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững, các hoạt động nhân đạo từ thiện, tham gia giữ gìn vệ sinh môi trường…

Phụ nữ huyện Đan Phượng luôn tiên phong trong các phong trào thi đua.

Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Đan Phượng Nguyễn Thị Bảy cho biết, hàng năm huyện có từ 88,2 – 88,5% hộ gia đình hội viên phụ nữ đạt gia đình văn minh, hạnh phúc, “5 không 3 sạch”. Trong 5 năm qua, các cấp Hội Phụ nữ huyện Đan Phượng đã tặng 303 thẻ bảo hiểm y tế trị giá 112 triệu đồng, tuyên truyền vận động được hơn 19.000 lượt người tham gia bảo hiểm y tế, góp phần nâng tỷ lệ người tham gia bảo hiểm y tế trong toàn huyện đạt 94,5%. Đồng thời tuyên truyền, vận động 2.332 đám cưới văn minh, tiết kiệm, 100% đám tang thực hiện tang văn minh tiến bộ… Các cấp Hội đã giúp đỡ 561 hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn do phụ nữ làm chủ thoát nghèo, nâng cao mức sống.

“Bằng tất cả niềm tự hào và trách nhiệm với truyền thống của quê hương người gái đảm, phụ nữ Đan Phượng tiếp tục giữ gìn, phát huy mạnh mẽ tinh thần của phong trào phụ nữ “Ba đảm đang”, sẵn sàng bước vào Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh” – bà Nguyễn Thị Bảy chia sẻ.

Thiên Tú