Vẫn khó hoàn thành chỉ tiêu nhà ở xã hội năm 2025

Dự án nhà ở xã hội tại thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. (Ảnh: Công Phong/TTXVN)

Quyết định số 444/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ giao chỉ tiêu hoàn thành nhà ở xã hội trong năm 2025 và các năm tiếp theo đến năm 2030 để các địa phương bổ sung vào chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội, năm 2025 cả nước phấn đấu hoàn thành 100.000 căn nhà ở xã hội.

Đến nay, theo báo cáo của các địa phương, khả năng cả nước sẽ hoàn thành 71.200 căn, đạt khoảng 71%.

Mặc dù trợ lực chính sách đã rất đầy đủ và rõ ràng, đặc biệt là Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 201/2025/QH15 Thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội có hiệu lực từ 1/6 nhưng chặng đường đạt tới mục tiêu của năm 2025 nhiều khả năng khó cán đích.

Các chuyên gia chung nhận định chính sách đã có và sẵn sàng nhưng quan trọng vẫn là thực thi ra sao.

Ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng), cho rằng có 6 nguyên nhân khiến nhà ở xã hội chưa đáp ứng được yêu cầu của Thủ tướng và người dân.

Đến thời điểm hiện nay, pháp luật đã hoàn thiện, việc triển khai thực hiện còn phụ thuộc vào sự quan tâm của chính quyền địa phương.

Hiện vẫn còn nhiều địa phương chưa quan tâm, dù có đủ chỉ đạo định hướng của Bộ Chính trị, các Nghị quyết từ Trung ương, chỉ đạo của Thủ tướng và Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030. Mới có khoảng 22 địa phương đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội, ông Hưng dẫn chứng.

Bên cạnh đó, Luật Nhà ở 2023 mới có hiệu lực từ 1/1/2025 nên cũng cần có thời gian để thực hiện thủ tục hành chính. Một dự án bất động sản nhanh cũng phải 2-3 năm mới có kết quả. Tuy quy định pháp luật đã được cởi trói, nhưng thủ tục hành chính vẫn thực hiện theo quy trình liên quan, thực hiện dự án nhà ở xã hội, thậm chí rườm rà hơn nhà ở thương mại cũng là rào cản.

Tiếp đó, chất lượng quỹ đất cũng là vấn đề cần cân nhắc. Đặc biệt là yếu tố như vị trí, mức độ thuận thuận tiện của hạ tầng, tình trạng đất sạch hay phải giải phóng mặt bằng… Nếu các địa phương bố trí đất xây dựng nhà ở xã hội tại những nơi không thuận tiện thì cũng sẽ không có chủ đầu tư quan tâm.

Cùng đó, cần rà soát việc cắt giảm thủ tục hành chính, ưu đãi cho chủ đầu tư theo Luật Nhà ở 2023 ra sao, các địa phương căn cứ thực hiện như thế nào…Ngoài ra, đối với các chủ đầu tư chưa tập trung thực hiện theo cam kết, dẫn đến nguồn cung chưa đảm bảo cần có giải pháp gì.

Bởi trên thực tế, ngay cả các chủ đầu tư cũng phải nghe ngóng thị trường và xem xét về khả năng hấp thụ thị trường, tránh tình trạng “ế hàng.”

Một trong những yếu tố rất quan trọng khác được đề cập đến rất nhiều đó là chưa có định chế tài chính phát triển nhà ở xã hội cho thuê.

Do đó, không thể đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dân, nhất là với khả năng kinh tế hạn chế và đặc thù công việc phải di chuyển thì nhiều người muốn được thuê thay vì mua nhà ở xã hội, ông Hưng nhấn mạnh.

Phối cảnh Dự án nhà ở xã hội tại ô đất NO1 khu đô thị Hạ Đình (Hà Nội) cung cấp 440 căn hộ cho người thu nhập thấp. (Ảnh: TTXVN phát)

Thời gian qua, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh đã chủ trì đoàn công tác kiểm tra, đôn đốc ở 20 địa phương. Đây là những nơi có chỉ tiêu hoàn thành hơn 60.000 căn nhà ở xã hội trong năm 2025 nhưng khả năng chỉ cán mốc 52.200 căn, tương đương 87%.

Đáng chú ý, tại Hà Nội, có 7 dự án nhà ở xã hội đã lựa chọn chủ đầu tư, đang triển khai đầu tư xây dựng. Nhưng chỉ có 1 dự án đã hoàn thành trong quý 1/2025 là Dự án xây dựng khu nhà ở xã hội cho cán bộ chiến sỹ Bộ Công an tại phường Cổ Nhuế 2, quận Bắc Từ Liêm quy mô 1.340 căn. Còn với 6 dự án còn lại cũng chỉ 4 dự án có khả năng hoàn thành trong năm 2025.

Đại diện cho doanh nghiệp đã thực hiện nhiều dự án nhà ở xã hội tại Hà Nội, ông Lê Quang Huy, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần BIC Việt Nam, chia sẻ vấn đề khó khăn nhất vẫn là tiếp cận quỹ đất. Để triển khai được dự án nhà ở xã hội thì đất phải sạch. Trong quá trình triển khai, từ cấp huyện trở xuống gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, chính sách bồi thường hỗ trợ cho người dân khi thu hồi đất chưa phù hợp nên người dân chưa đồng thuận, khiến thời gian giải phóng mặt bằng kéo dài.

Luật nhà ở cho phép thỏa thuận chuyển nhượng để triển khai dự án đầu tư. Tuy nhiên, nếu thực hiện theo phương án này, việc thỏa thuận cũng gặp nhiều khó khăn. Giá thu hồi đất phải cao hơn giá của Nhà nước. Do đó, Công ty cổ phần BIC Việt Nam kiến nghị cho phép tính toàn bộ thỏa thuận này vào chi phí dự án.

“Doanh nghiệp rất mừng vì Nghị quyết số 201/2025/QH15 Thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội đã đề cập vấn đề này và mong rằng tiến tới sớm thực hiện được,” ông Huy bày tỏ.

Bên cạnh những khó khăn trong tiếp cận quỹ đất, bà Nguyễn Hoa Hồng Nhung, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng NHS, cho biết tín dụng và tài chính cũng gặp trở ngại. Nguyên nhân là do khó khăn trong việc giải ngân các khoản vay ưu đãi vì quy trình phức tạp và thời gian kéo dài.

Mặt khác, lãi suất cho vay nhà ở xã hội chưa hấp dẫn, chưa đủ để đáp ứng nhu cầu của người dân và doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn để thực hiện dự án.

Từ thực tế của doanh nghiệp, bà Nhung đề xuất đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thẩm định hồ sơ và cho phép các bước thực hiện song song. Cùng đó, doanh nghiệp mong muốn có sự tăng cường hợp tác giữa chính quyền và doanh nghiệp; được bố trí quỹ đất có vị trí thuận lợi và hạ tầng đầy đủ để phát triển nhà ở xã hội.

Cùng đó, cần cải thiện chính sách tín dụng, giảm lãi suất, kéo dài thời gian cho vay và đơn giản hóa các sản phẩm tín dụng. Đặc biệt, cần sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành và chính quyền để triển khai các giải pháp một cách đồng bộ hiệu quả./.

(TTXVN/Vietnam+)