Văn khấn giao thừa Tết Ất Tỵ 2025 và ý nghĩa lễ cúng vào thời khắc trời đất giao hòa

Ý nghĩa của lễ cúng Giao thừa

Tết Nguyên Đán là dịp lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt, mang đậm nét văn hóa và truyền thống. Một trong những nghi lễ không thể thiếu vào thời khắc giao thừa chính là làm lễ cúng giao thừa. Đây là thời khắc linh thiêng chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, và việc cúng giao thừa mang nhiều ý nghĩa đặc biệt.

Chia sẻ với VietTimes, TS Trần Hữu Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa dân gian cho biết ngày xưa, Giao thừa còn được gọi là Lễ trừ tịch. Đây là thời khắc cuối cùng của năm cũ trước khi chuyển sang năm mới. Vào thời điểm quan trọng này, người Việt Nam thường có tục lệ cúng lễ trong nhà và ngoài trời. Ý nghĩa của lễ cúng Giao thừa là xóa bỏ mọi xui xẻo, khó khăn của năm cũ, để chào đón niềm vui và may mắn khi bước sang năm mới.

Theo ông Sơn, mâm cỗ cúng giao thừa không chỉ là nơi thể hiện lòng thành kính với tổ tiên mà còn phản ánh sự đa dạng văn hóa ẩm thực của từng vùng miền. Từ mâm ngũ quả, bánh chưng, xôi đến các món ăn đặc sản địa phương, mỗi mâm cỗ đều mang một nét đặc trưng riêng.

Mâm cỗ cúng Giao thừa ngoài trời thường là cỗ mặn, bao gồm xôi gà hoặc thủ lợn, bánh chưng, mứt, trầu cau, rượu, nước, vàng mã và hoa quả. Các gia đình chuẩn bị lễ cúng với lòng thành kính để tiễn đưa các vị thần năm cũ và đón các vị thần năm mới xuống cai quản hạ giới trong năm tới.

Ảnh minh họa.

Ở miền Nam, mâm cỗ Giao thừa thường có nhiều đồ nguội do thời tiết nắng nóng: đĩa ngũ quả, hoa vạn thọ, hai cây nến, lư hương, giấy tiền vàng bạc và một trái dừa tươi đã chặt sẵn. Nếu đầy đủ hơn, gia chủ có thể chế biến thêm thủ lợn luộc, gà luộc, xôi, bánh chưng, chè,…

Ở miền Trung, mâm cỗ có cả bánh chưng, bánh tét và nhiều món ăn khác như dưa món, giò lụa Huế, thịt đông, bát ninh măng khô, cá chiên hay đĩa ram... Ở một số nơi, người ta còn làm các món cuốn diếp gỏi ngó sen, gỏi bao tử, bánh răng bừa, xà lách gân bò, chả tôm, nem lụi… để dâng lên tổ tiên ngày Tết.

Với người miền Bắc, mâm cỗ cúng Giao thừa cũng có các món ăn hàng ngày như bánh chưng, giò chả, đĩa xào, bát canh... Những món ăn này không cần quá cầu kỳ, nhưng phải sạch sẽ và trình bày đẹp. Đặc biệt, mâm cúng không thể thiếu một con gà trống luộc.

Bên cạnh mâm cỗ cúng ngoài trời, mâm cỗ gia tiên cũng cần được chuẩn bị chu đáo, bao gồm hương hoa, trầu cau và vàng mã. Lễ vật có thể là món mặn hoặc ngọt, tùy theo gia chủ chuẩn bị, nhưng mâm cỗ phải đầy đặn và bày biện cẩn thận để bày lên bàn thờ gia tiên hoặc mang ra ngoài mộ.

Lễ vật cúng Giao thừa gồm:

- Gà trống tơ luộc

- Bánh chưng (miền nam không có cũng được)

- Xôi (gấc)

- Trái cây (chuối,quít...)

- Đèn nến

- Vàng mã (ra tiệm vàng mã hỏi cúng trừ tịch hay cúng Giao thừa)

- Trầu cau (không có cũng được)

- Rượu/trà (rượu trước sau đến trà)

- Một chiếc mũ chuồn mua của hàng mã (giống trong Tuồng Chèo), chính là mũ để cúng tế vị thần.

- Nhang đèn.

Những lễ vật này cần được chuẩn bị từ trước thời điểm Giao thừa. Chúng được đặt trên bàn hay mâm lớn kê trên một cái đôn (không để trên mặt đất). Tới đúng thời điểm Giao thừa, người dân thắp đèn, hương. Nếu có chuẩn bị văn khấn trên giấy để đọc thì sau khi đọc xong, người ta đốt ngay cùng với tiền, vàng dâng cúng.

Đặc biệt, theo phong tục từ cổ xưa, mọi nhà đều cúng lễ ngoài trời và cúng lễ trong nhà.

Lễ cúng Giao thừa ngoài trời gồm: ngũ quả, hương, hoa, đèn nến, trầu cau, muối gạo, trà, rượu, quần áo và mũ nón mũ thần linh, mâm lễ mặn với thủ lợn luộc, gà trống luộc, xôi, bánh chưng… nếu là phật tử có thể cúng mâm lễ chay. Tất cả được bày lên bàn trang trọng đặt ở trước cửa nhà.

Vào đúng thời điểm Giao thừa, người chủ gia đình phải thắp đèn, nến, rót rượu, rót trà, rồi khấn vái…

Bài văn khấn cúng Giao thừa ngoài trời theo sách sách Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin

Nam mô A di đà Phật (3 lần)

Kính lạy: Đức đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật

Kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ chư vị tôn Thần

Kính lạy Ngài cựu niên Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan

Kính lạy Ngài Đương niên Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan

Kính lạy Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương

Kính lạy Ngài bản xử Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các ngài Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này

Nay là giờ phút giao thừa năm Ất Tỵ

Chúng con là:....

Ngụ tại:....

Phút thiêng Giao thừa vừa tới, năm cũ đi qua, đón mừng năm mới Tam Dương khai Thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái tuế chí đức tôn thần trên vâng lệnh Thượng Đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt.

Quan cũ về triều để khuyết, lưu phúc, lưu Ân. Quan mới xuống thay, thể hiện đức hiếu sinh, ban Tài tiếp Lộc. Nhân buổi đầu Xuân, chúng con thành tâm sửa biện hương hoa, vật phẩm, nghi lễ cúng trần, dâng lên trước án. Cúng dâng phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cai Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan, Ngài đương niên Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan. Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương. Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định phúc Táo quân. Ngài Phúc đức chính Thần. Các Ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Long mạch thần tài. Ngài Bản Gia Táo Quân. Các ngài Địa Chúa Long mạch tôn thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này. Cúi xin giáng lâm trước Án, thủ hưởng lễ vật.

Nguyện cho chúng con: Minh biên khang thái, trú dạ cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông, người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù - Dương trợ, sở nguyện tòng tâm, bốn mùa không hạn ách, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.

Dâng tấm lòng thành, cúi xin chứng giám

Cẩn cáo.

Bài khấn giao thừa trong nhà

Nam mô A di đà Phật (3 lần)

Kính lạy: Đức đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật

Kính lạy Hoàng Thiên hậu Thổ, chư vị tôn Thần

Kính lạy Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương

Kính lạy Ngài bản xử Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các ngài Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này

Các Cụ Tổ tiên nội ngoại chư vị tiên Linh

Nay là giờ phút giao thừa năm Ất Tỵ

Chúng con là:...

Ngụ tại:...

Phút Giao thừa vừa tới, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán. Chúng con thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cúng trần, dâng lên trước án, cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến tôn thần, tiến cúng tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo quân, các ngài Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các chư vị Thần linh cai quản trong khu vực này này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con lại kính mời, các cụ Vong Linh tiền Chủ hậu Chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết Giao thừa, giáng lâm trước Án, chiêm ngưỡng Tôn Thần, thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho chúng con, minh niên khang thái, trú dạ cát tường. Độ cho chúng con mọi duyện thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù – Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng. Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo.

Quỳnh An