Vận hành chính quyền địa phương 2 cấp: tham mưu chính sách nên đề cao sự chủ động và sáng tạo

Hôm nay, 13/8, tại Hà Nội, Học viện Hành chính và Quản trị công tổ chức Tọa đàm khoa học “Nhận diện và tháo gỡ những vướng mắc của chính quyền cấp xã trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương (CQĐP) 2 cấp”.

PGS.TS Nguyễn Bá Chiến - Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Học viện và GS.TS Nguyễn Quốc Sửu - Phó Giám đốc Học viện đồng chủ trì Tọa đàm.

Tham dự Tọa đàm có các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện cơ quan quản lý nhà nước, đội ngũ giảng viên của Học viện… và hơn 100 cán bộ, công chức cấp xã của TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, tỉnh Cà Mau.

Tọa đàm được trực tuyến tới các điểm cầu tại TP Hồ Chí Minh, TP Đà Nẵng, tỉnh Đắk Lắk và các cán bộ, công chức địa phương quan tâm.

Quang cảnh Tọa đàm khoa học “Nhận diện và tháo gỡ những vướng mắc của chính quyền cấp xã trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương 2 cấp” (ảnh: Như Ngọc)

Cơ bản đạt được mục tiêu tinh gọn bộ máy

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, PGS.TS. Nguyễn Bá Chiến - Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công khẳng định, việc sắp xếp lại đơn vị hành chính (ĐVHC) và vận hành mô hình CQĐP 2 cấp là một chủ trương lớn, mang tầm vóc chiến lược của Đảng và Nhà nước nhằm xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, gần dân và phục vụ Nhân dân tốt hơn.

Sau hơn 1 tháng vận hành mô hình, Tổng Bí thư, Bộ Chính trị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nội vụ đều ghi nhận mô hình được vận hành thông suốt, không gián đoạn, không có những vấn đề vướng mắc phát sinh quá lớn, cơ bản đạt được mục tiêu ban đầu là tinh gọn.

Dù hệ thống chính trị, chính quyền đã nỗ lực chuyển đổi đồng bộ, nhanh chóng trên phạm vi toàn quốc; các văn bản pháp luật, quy định hướng dẫn đã nhanh chóng được ban hành để bảo đảm hành lang pháp lý cho sự vận hành của mô hình mới, việc tắc nghẽn, gián đoạn dịch vụ công và quá tải ở cấp xã là hiện hữu. Sự thiếu hụt về năng lực của một bộ phận cán bộ, công chức; nguồn lực cơ sở vật chất, công nghệ thông tin hay sự chồng chéo trong phân cấp phân quyền, cơ chế phối hợp đều có thể dẫn đến những hệ lụy tiêu cực, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp (DN), làm suy giảm niềm tin vào các chủ trương của Đảng và Nhà nước.

PGS.TS Nguyễn Bá Chiến - Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công khai mạc Tọa đàm (ảnh: Như Ngọc)

Do đó, việc nhận diện kịp thời những khó khăn, vướng mắc, rào cản và có những giải pháp tháo gỡ với cách làm cụ thể là vô cùng cấp bách trong giai đoạn hiện nay.

Với sứ mệnh đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học, chuyển giao tri thức và công nghệ chuyên sâu về quản lý nhà nước, Học viện Hành chính và Quản trị công tổ chức Tọa đàm với mục đích trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn đang đặt ra đối với chính quyền cấp xã. Đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ vướng mắc, góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả hoạt động của chính quyền cấp xã trong bối cảnh mới.

Chia sẻ ý kiến tại Tọa đàm, Nguyễn Mạnh Tiến - Trưởng Ban Xây dựng Đảng phường Tây Hồ, TP Hà Nội cho hay, hiện việc sắp xếp bộ máy theo mô hình mới bắt đầu thể hiện có vướng mắc, đặc biệt là việc nhiều cán bộ, đảng viên chưa hiểu rõ vai trò của chính quyền cấp xã hiện nay (một phần vai trò cấp xã và một phần cấp huyện).

Nhấn mạnh sự cần thiết thay đổi tư duy làm việc của cán bộ, công chức cấp xã, đại biểu này cũng đề cập những bất cập, đó là sự lúng túng trong tiếp nhận thông tin, khối lượng công việc tăng, trong khi năng lực của cán bộ còn hạn chế. Từ đó, đề xuất các giải pháp như tổ chức bồi dưỡng kỹ năng, tăng cường phối hợp giữa các cấp và đầu tư hạ tầng, công dân số…

Ông Nguyễn Mạnh Tiến - Trưởng Ban Xây dựng Đảng phường Tây Hồ, TP Hà Nội chia sẻ ý kiến (ảnh: Như Ngọc)

Chia sẻ kinh nghiệm thích ứng với phương châm “chuyên viên không làm được thì cấp phó làm, cấp phó không làm được thì cấp trưởng làm”, bà Nguyễn Thị Thu Hằng - Phó Bí thư thường trực Đảng ủy phường Long Biên, TP Hà Nội nhận định, mặc dù nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức tương đối tốt nhưng các văn bản còn thiếu thống nhất và việc vận hành chưa đồng bộ. Bà cũng đề cập đến áp lực công việc do quy mô tổ chức bị thu hẹp, năng lực cán bộ chưa phù hợp, cùng đó là tâm lý muốn xin nghỉ việc sau sáp nhập.

Phát biểu tại Tọa đàm, ông Nguyễn Việt Hà chia sẻ các vướng mắc về tổ chức bộ máy, VTVL, chuyển đổi số và cho rằng việc xây dựng vị trí việc làm chưa chính xác và bao quát, việc áp dụng mô hình thôn và tổ dân phố còn bất cập. Ông cũng đề xuất sớm triển khai mô hình thôn, tổ dân phố, xác định VTVL chính xác hơn, ban hành chế độ tiền lương phù hợp và tăng số lượng vị trí cấp phó để giảm tải công việc.

Bà Nguyễn Thị Thu Hằng - Phó Bí thư thường trực Đảng ủy phường Long Biên, TP Hà Nội nêu quan điểm (ảnh: Như Ngọc)

Nhấn mạnh sự quá tải công việc khi tinh giản phòng ban nhưng khối lượng công việc không giảm, bà Lê Thị Kim Liên - Chủ tịch UBND phường Long Nguyên, TP Hồ Chí Minh phản ánh, hiện không ít cán bộ cấp xã thiếu chuyên môn để xử lý các thủ tục hành chính phức tạp, trong khi hạ tầng chuyển đổi số chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân sau sáp nhập. Từ đó, đại biểu này đề xuất bố trí lại cán bộ chuyên môn cho phù hợp, tăng số lượng cấp phó và thành lập tổ quản lý nhanh và tổ rà soát các công việc không cần thiết, nhằm tháo gỡ khó khăn.

Trên cơ sở lắng nghe các ý kiến của đại biểu tham dự Tọa đàm, ông Phan Trung Tuấn - Vụ trưởng Vụ CQĐP (Bộ Nội vụ) nhấn mạnh, hiện việc vận hành CQĐP 2 cấp đã có những bất cập, xoay quanh các vấn đề như: thể chế, chính sách, pháp luật chưa đồng bộ; khối lượng công việc lớn với 1.065 thủ tục và nghiệp vụ hành chính; năng lực, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu; bất cập trong việc tổ chức bộ máy, nhân sự, bố trí VTVL; hạ tầng công nghệ, chuyển đổi số phục vụ công việc trên môi trường mạng chưa đáp ứng.

Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương - Bộ Nội vụ Phan Trung Tuấn phát biểu (ảnh: Như Ngọc)

“Việc bố trí cấp phó và xác định VTVL còn nhiều bất cập. Bộ Nội vụ đang xây dựng báo cáo trình Bộ Chính trị để bổ sung cấp phó và xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 33 nhằm thiết lập lại hoạt động của tổ dân phố”- ông Phan Trung Tuấn thông tin.

Bày tỏ ý kiến tại Tọa đàm, nhìn nhận việc chuyển thẩm quyền từ cấp huyện xuống cấp xã khiến nhiệm vụ của cấp xã trở nên quá nặng, PGS.TS. Lê Minh Thông - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề xuất tái cấu trúc nhiệm vụ và xã hội hóa, đồng thời và tái cấu trúc quan hệ giữa cấp tỉnh và cấp xã, nhằm tăng quyền tự chủ về ngân sách cho cấp xã. Chuyên gia này cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc đầu tư hạ tầng, cơ sở dữ liệu và giảm tải các thủ tục hành chính.

PGS.TS Lê Minh Thông - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội phát biểu (ảnh: Như Ngọc)

Phát biểu kết luận Tọa đàm, GS.TS. Nguyễn Quốc Sửu - Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công khẳng định tính cấp thiết và phù hợp của chỉ đạo từ Tổng Bí thư về việc sắp xếp mô hình tổ chức hiện hành. Tuy nhiên, khi triển khai trong thực tiễn cần điều chỉnh tư duy trong việc thiết kế và cơ cấu bộ máy. Qua đó, Học viện Hành chính và Quản trị công cam kết đồng hành, hỗ trợ các địa phương trong quá trình triển khai thực hiện.

Các vướng mắc hiện tại có thể kể đến là khối lượng công việc lớn được chuyển giao từ cấp trên xuống cấp xã, nhưng thiếu nhân sự có chuyên môn phù hợp để đảm nhận; văn bản quy phạm pháp luật còn chồng chéo; phát sinh những khó khăn về vấn đề tài chính; mô hình chuyển đổi số còn chưa đồng bộ và chưa phù hợp đặc thù từng địa phương…

GS.TS Nguyễn Quốc Sửu - Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công kết luận Tọa đàm (ảnh: Như Ngọc)

Để giải quyết những vấn đề trên, Học viện Hành chính và Quản trị công sẽ chủ động tham mưu, đề xuất Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các cơ quan liên quan xây dựng chương trình đào tạo, bồi dưỡng hỗ trợ các địa phương trong trường hợp có khó khăn khi triển khai mô hình CQĐP 2 cấp.

Về mặt chính sách, Phó Giám đốc Học viện cho rằng cần làm rõ vai trò của cấp địa phương và chính quyền, phân biệt rõ các nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của chính quyền và nhiệm vụ hành chính công vụ. Quá trình tham mưu chính sách cần thể hiện tinh thần không can thiệp sâu, đề cao sự chủ động và sáng tạo; đánh giá lại sự hợp lý của việc phân công nhiệm vụ. Học viện cũng sẽ nghiên cứu sâu hơn mô hình chính quyền ở cấp tỉnh để làm rõ vai trò của cấp này trong quá trình tổ chức thực hiện.

GS.TS. Nguyễn Quốc Sửu trân trọng cảm ơn những ý kiến đóng góp hết sức quý báu, chia sẻ thẳng thắn, thiết thực tại Tọa đàm và khẳng định đó là cơ sở để Học viện Hành chính và Quản trị công tổng hợp, báo cáo cơ quan có thẩm quyền tham mưu cho Đảng và Nhà nước tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật vận hành hiệu quả mô hình CQĐP 2 cấp.

Linh Chi