Vẫn băn khoăn về mô hình tổ chức của văn phòng công chứng

Quang cảnh Phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi). Ảnh: VPQH

2 ý kiến về mô hình tổ chức của văn phòng công chứng

Tiếp tục Phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 8/2024, sáng 13/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi).

Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn về việc tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, các vấn đề lớn của Dự thảo Luật đã cơ bản được các cơ quan thống nhất, tiếp thu. Bên cạnh đó, còn hai vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau.

Trong đó, về mô hình tổ chức của văn phòng công chứng, một số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành với Cơ quan chủ trì soạn thảo đề nghị tiếp tục kế thừa Luật Công chứng hiện hành quy định mô hình tổ chức của văn phòng công chứng chỉ là công ty hợp danh như Dự thảo Luật do Chính phủ trình. Quy định này nhằm bảo đảm tính ổn định của loại hình tổ chức này đáp ứng tốt hơn nhu cầu công chứng của cá nhân, tổ chức, phù hợp với tính chất của dịch vụ công chứng là dịch vụ công nên yêu cầu quan trọng là phải bảo đảm tính liên tục của việc cung cấp dịch vụ.

Trong khi đó, nhiều ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị bổ sung vào Dự thảo Luật quy định về mô hình văn phòng công chứng là doanh nghiệp tư nhân bên cạnh công ty hợp danh trên phạm vi cả nước hoặc quy định theo hướng loại hình doanh nghiệp tư nhận và công ty hợp danh được áp dụng đối với văn phòng công chứng thành lập ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn; các địa bàn khác chỉ áp dụng loại hình công ty hợp danh.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng báo cáo tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Đồng tình với đa số ý kiến của Thường trực Ủy ban Pháp luật, tại Phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường đề nghị bổ sung vào Dự thảo Luật loại hình tổ chức hành nghề công chứng doanh nghiệp tư nhân bên cạnh công ty hợp danh. Theo ông Cường, trước mắt loại hình này cho phép áp dụng tại các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, còn các địa bàn khác thì áp dụng loại hình công ty hợp danh.

Quy định này có ưu điểm là mở rộng sự lựa chọn của công chứng viên khi thành lập Văn phòng công chứng. Luật hiện hành và Dự thảo Luật đều quy định cho phép Văn phòng công chứng được thuê công chứng viên làm việc theo hợp đồng lao động, qua đó đã khắc phục được những bất cập của Văn phòng công chứng theo mô hình doanh nghiệp tư nhân phụ thuộc vào 1 công chứng viên duy nhất.

Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn cũng cho rằng, nên mở rộng mô hình của văn phòng công chứng với tư cách là một thành viên hợp danh hoặc dưới hình thức doanh nghiệp tư nhân. Bởi, trong thời gian vừa qua việc bắt buộc hợp danh phải có 2 thành viên trở lên khiến cho rất nhiều địa bàn kinh tế khó khăn, quy mô thị trường bé dẫn đến rất tốn kém và ảnh hưởng đến quyền, đến các hoạt động giao dịch ở đó.

Phân tích rõ ưu, nhược điểm của từng mô hình

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh bày tỏ đồng tình mô hình tổ chức của văn phòng công chứng nên có cả loại hình doanh nghiệp tư nhân và công ty hợp danh. Theo đó, loại hình doanh nghiệp tư nhân được áp dụng đối với văn phòng công chứng thành lập ở những vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, còn đối với các địa bàn khác chỉ áp dụng loại hình công ty hợp danh như phương án đề xuất của nhiều ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu ý kiến tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch Quốc hội, để bảo đảm những lập luận cũng như có những căn cứ trình Quốc hội và Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo cần phối hợp báo cáo làm rõ hơn với Quốc hội.

“Nếu tiếp thu, chỉnh lý như đề xuất của nhiều ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật thì cũng phải làm rõ những quy định trong hoạt động công chứng của các tổ chức này đối với loại hình doanh nghiệp tư nhân và công ty hợp danh vướng mắc gì không và ưu, nhược điểm của các phương án này như thế nào. Nếu quy định như vậy thì có tạo ra sự không thống nhất trong mô hình hoạt động của văn phòng công chứng trong phạm vi cả nước hay không? - Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị làm rõ, đồng thời đề nghị nghiên cứu kỹ Luật Doanh nghiệp để phân tích đối với cả hai loại mô hình tổ chức của văn phòng công chứng là doanh nghiệp tư nhân và công ty hợp danh.

Phát biểu cuối phiên thảo luận, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, Luật Công chứng năm 2006 đã quy định 2 loại mô hình tổ chức của văn phòng công chứng, nhưng đến năm 2014 lại phải điều chỉnh chỉ còn 1 mô hình.

Theo Phó Thủ tướng, điều này xuất phát từ chủ thuyết dịch vụ công chứng là một dịch vụ công, lẽ ra Nhà nước làm toàn bộ vì dịch vụ công có bản chất là phải đảm bảo tính liên tục, tính bền vững và tính chịu trách nhiệm. “Văn phòng công chứng tư nhân chỉ có một người thì có các bất trắc, ví dụ một người chỉ cần ốm đau, chết hay trái gió trở trời, với hệ quả pháp lý của việc chứng nhận tài sản thì không đúng với bản chất của dịch vụ công là phải liên tục và trách nhiệm” - Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho hay.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long phát biểu tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Vẫn theo Phó Thủ tướng, trước đây, chúng ta khan hiếm về công chứng viên. Vào thời điểm năm 2014 thì chỉ có khoảng hơn 1.300 công chứng viên với 600 tổ chức nghề công chứng, nhưng hiện nay, chúng ta có khoảng 3.400 công chứng viên, 1.400 tổ chức hành nghề. Phó Thủ tướng khẳng định, số lượng như vậy thực tế đáp ứng được yêu cầu. Nếu để tự do, thoải mái thì số lượng tổ chức hành nghề công chứng sẽ tăng gấp đôi, đặc biệt là trong bối cảnh hiện nay. Do đó, Chính phủ đề nghị, về nội dung này, “tốt nhất chỉ nêu 1 phương án như Chính phủ trình”.

Kết luận nội dung phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị phân tích, thuyết minh rõ ưu điểm, nhược điểm của từng phương án quy định về mô hình tổ chức của văn phòng công chứng, tiến tới nếu chọn được 1 phương án như Chính phủ trình là hợp lý. Đồng thời, các ý kiến khác cũng cần tập hợp đầy đủ để đại biểu Quốc hội tiến hành thảo luận, cho ý kiến.

Đ. KHOA - K. THANH