Ưu tiên miễn phí sách giáo khoa tại vùng khó khăn, dân tộc thiểu số

Nên ủy quyền cho cấp xã trong tuyển dụng giáo viên

Thảo luận ở Tổ 4 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Khánh Hòa, Lai Châu và Lào Cai) về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (gọi tắt là dự thảo Nghị quyết), các đại biểu cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết này.

ĐBQH Chamaleá Thị Thủy (Khánh Hòa) cho biết, dự thảo Nghị quyết đã đưa ra nhiều cơ chế và chính sách đặc thù để phát triển nguồn nhân lực ngành giáo dục (Điều 2).

ĐBQH Chamaleá Thị Thủy (Khánh Hòa) phát biểu

Cụ thể, về phân cấp quản lý nhân lực, dự thảo Nghị quyết đã quy định trao quyền tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển giáo viên và cán bộ quản lý cho Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, Chủ tịch UBND cấp xã.

“Đây là một bước tiến lớn, giúp tăng cường tính chủ động và hiệu quả quản lý tại các địa phương”, đại biểu nhận định.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần bổ sung cơ chế giám sát chặt chẽ, bảo đảm việc phân cấp được thực hiện minh bạch, tránh tình trạng lạm dụng quyền hạn hoặc bất cập trong triển khai tại các địa phương, đặc biệt trong bối cảnh sáp nhập các đơn vị hành chính.

Cũng liên quan tới phân cấp quản lý nhân lực, ĐBQH Tao Văn Giót (Lai Châu) đề xuất, nên giao thẩm quyền cho cấp xã đối với việc tuyển dụng ngạch mầm non, tiểu học và trung học cơ sở.

ĐBQH Tao Văn Giót (Lai Châu) phát biểu

Đại biểu lý giải, trong trường hợp giao về cho Sở Giáo dục và Đào tạo sẽ phải lập hội đồng tuyển dụng là các thầy cô giáo. Khi giao về cho cấp xã, họ vẫn có thể thành lập hội đồng tuyển dụng với đối tượng như thế, trình độ chuyên môn của hội đồng cấp Sở cũng không khác cấp xã. Do đó, nếu giao về cho cấp xã sẽ chủ động hơn rất nhiều, cùng với đó phải gắn liền với trách nhiệm của người tuyển dụng về nhân sự đó.

“Nếu giao cho cấp Sở tuyển dụng, nhưng lại giao cho cấp xã quản lý và chịu trách nhiệm về chất lượng nhân sự là không hợp lý, đi ngược lại tinh thần phân cấp mạnh cho địa phương như hiện nay", đại biểu Tao Văn Giót nêu ý kiến.

Cũng theo đại biểu, nên giao cho Sở Giáo dục và Đào tạo điều động nhân sự giữa hai đơn vị hành chính, chẳng hạn giáo viên từ xã này sang xã kia, trên cơ sở phải hiệp y với cơ quan quản lý địa phương là UBND xã sẽ đúng với tinh thần phân cấp.

Đồng tình với việc nên phân cấp mạnh cho cấp xã cả trong việc tiếp nhận, tuyển dụng giáo viên để tăng tính chủ động, song ĐBQH Sùng A Lềnh (Lào Cai) đề nghị nghiên cứu, đánh giá thêm về tác động cũng như về cơ chế giám sát, tránh nguy cơ xảy ra tiêu cực, cục bộ địa phương.

ĐBQH Sùng A Lềnh (Lào Cai) phát biểu

Theo đại biểu, trên thực tế, ở các địa bàn có điều kiện tốt để thu hút nguồn nhân lực, chính quyền cấp xã rất mong muốn có thẩm quyền để tuyển dụng. Tuy nhiên, ở địa bàn vùng sâu vùng xa, nhất là ở miền núi khó tuyển dụng nhân sự lại mong muốn để Sở Giáo dục và Đào tạo tuyển dụng, sau đó sẽ điều động, đưa giáo viên về vùng sâu, vùng xa.

Như vậy, ở cấp cơ sở có những nguyện vọng khác nhau. Song, "nên giao cho cấp xã và kèm theo cơ chế, chính sách đặc thù đối với vùng khó khăn để thu hút nguồn ứng viên tham gia dự tuyển, thậm chí là chuyển sang xét tuyển ở cả lĩnh vực y tế và giáo dục", đại biểu đề nghị.

Bổ sung chính sách hỗ trợ toàn diện cho giáo viên vùng đặc biệt khó khăn

Liên quan chính sách đãi ngộ, dự thảo Nghị quyết quy định cụ thể mức phụ cấp ưu đãi nghề, bao gồm: tối thiểu 70% đối với giáo viên, tối thiểu 30% đối với nhân viên, 100% đối với giáo viên công tác tại vùng đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bày tỏ “hoàn toàn ủng hộ chính sách này”, đại biểu Chamaleá Thị Thủy đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm giám sát việc triển khai, bảo đảm quyền lợi của giáo viên, nhất là tại các địa phương vùng sâu, vùng xa.

Các đại biểu tham gia thảo luận ở Tổ 4 sáng 17/11

Đặc biệt, cần bổ sung chính sách hỗ trợ toàn diện cho giáo viên tại các khu vực này, bao gồm: xây dựng chương trình hỗ trợ nhà ở cho giáo viên vùng khó khăn; cung cấp phương tiện đi lại hoặc hỗ trợ chi phí di chuyển; tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng đặc thù để nâng cao năng lực cho giáo viên, giúp họ thích ứng với điều kiện làm việc và yêu cầu đổi mới giáo dục.

Về thu nhập tăng thêm, theo đại biểu Chamaleá Thị Thủy, việc trao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục trong quyết định mức thu nhập tăng thêm từ nguồn thu hợp pháp ngoài ngân sách nhà nước là một bước tiến lớn.

Tuy nhiên, cần quy định rõ các nguồn thu hợp pháp này, bao gồm học phí, thu nhập từ hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ và các khoản tài trợ hợp pháp. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế giám sát minh bạch để bảo đảm các nguồn thu này được sử dụng đúng mục đích.

Một điểm đáng chú ý là dự thảo Nghị quyết đã nhấn mạnh việc cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh, hợp tác giữa các cơ sở giáo dục với doanh nghiệp, viện nghiên cứu và tổ chức khoa học – công nghệ để xây dựng chương trình đào tạo gắn với nhu cầu thị trường lao động.

Cho rằng, việc thống nhất một bộ sách giáo khoa toàn quốc từ năm học 2026 - 2027 là một bước đi đúng đắn, góp phần giảm gánh nặng chi phí cho phụ huynh và học sinh, đại biểu Chamaleá Thị Thủy đề nghị nghiên cứu ưu tiên triển khai chính sách miễn phí sách giáo khoa tại các vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc ít người, nơi điều kiện kinh tế - xã hội còn hạn chế.

Đồng thời, cần có kế hoạch cụ thể về việc tái sử dụng sách giáo khoa để giảm chi phí và tránh lãng phí. Điều này không chỉ tiết kiệm ngân sách nhà nước mà còn góp phần bảo vệ môi trường.

Nhấn mạnh chuyển đổi số là xu hướng tất yếu để nâng cao chất lượng giáo dục, đại biểu Chamaleá Thị Thủy đề nghị, dự thảo Nghị quyết cần làm rõ lộ trình xây dựng và vận hành cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục, bảo đảm tính khả thi và hiệu quả.

Cùng với đó, chính sách ưu tiên đầu tư hạ tầng số cho các trường học vùng sâu, vùng xa cần được quy định cụ thể hơn, bảo đảm mọi học sinh đều được tiếp cận giáo dục số; đồng thời, cần khuyến khích doanh nghiệp tham gia phát triển sản phẩm và dịch vụ giáo dục số theo hình thức đối tác công - tư.

Đan Thanh; Ảnh: Hồ Long