Ưu tiên chi ngân sách nhà nước cho phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số

Chiều 14/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe tờ trình và báo cáo về dự thảo Luật Ngân sách nhà nước (NSNN) (sửa đổi).

Nâng mức bố trí dự phòng lên 5%

Theo tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày, dự thảo luật có 7 chương, gồm 76 điều. Trong đó, quy định mức dư nợ vay của chính quyền địa phương thu gọn từ 3 nhóm địa phương xuống còn 2 nhóm địa phương và nâng mức dư nợ vay so với quy định hiện hành. Dự thảo bổ sung nguyên tắc ưu tiên bố trí chi NSNN cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Đồng thời, quy định thêm một số nhiệm vụ chi NSNN được bố trí từ hai nguồn (chi đầu tư công và chi thường xuyên) gồm: Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng; chi phí chuẩn bị, phê duyệt dự án đầu tư công sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài; lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư; lập, thẩm định, quyết định đầu tư dự án, hoạt động quy hoạch.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình dự thảo Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi).

Về ngân sách dự phòng, dự thảo điều chỉnh tăng mức bố trí dự phòng từ 2% đến 5%; bổ sung quy định phạm vi chi từ nguồn dự phòng đối với bổ sung chi dự trữ quốc gia; nhiệm vụ đối ngoại đột xuất, cấp bách của Nhà nước; chia sẻ phần giảm doanh thu đối với các dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP). Thời gian phải hoàn trả tạm ứng cho Quỹ dự trữ tài chính được nâng lên 12 tháng kể từ ngày tạm ứng.

Đặc biệt, dự thảo đã sửa đổi, bổ sung về căn cứ lập dự toán NSNN để đảm bảo bao quát đầy đủ các nguồn thu và sửa đổi, bổ sung làm rõ yêu cầu lập dự toán chi thường xuyên. Bên cạnh đó, dự thảo bãi bỏ các quy định liên quan đến số kiểm tra, về Kế hoạch tài chính - NSNN 3 năm; bỏ quy định khoản phí do cơ quan nhà nước thu nộp NSNN được khấu trừ các khoản khoán chi phí hoạt động; bỏ quy định các nguyên tắc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và quan hệ giữa các cấp ngân sách trong thời kỳ ổn định ngân sách; bỏ quy định tổng mức hỗ trợ vốn đầu tư phát triển hằng năm của ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương tối đa không vượt quá 30% tổng chi đầu tư xây dựng cơ bản của ngân sách trung ương…

Dự thảo cũng quy định thẩm quyền Chính phủ được điều chỉnh dự toán thu, chi của một số bộ, cơ quan trung ương và một số địa phương (hiện hành thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội); điều chỉnh bội chi, mức vay nợ chính quyền địa phương Quốc hội đã quyết định trong phạm vi bội chi NSNN (hiện hành thuộc Quốc hội).

Đồng thời, bổ sung quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác ở trung ương, thủ trưởng đơn vị dự toán ngân sách về trách nhiệm giải trình liên quan đến lập, phân bổ, điều hành và quyết toán NSNN khi được yêu cầu.

HĐND cấp tỉnh được phép ban hành một số khoản thu phí, lệ phí ngoài danh mục của Luật phí và lệ phí đã quy định; quyết định các chế độ chi ngân sách đối với một số nhiệm vụ chi an sinh xã hội, các chế độ, chính sách của địa phương. HĐND cấp xã được ban hành các chính sách, chế độ phù hợp với tình hình thực tế ở địa phương. UBND được điều chỉnh dự toán ngân sách địa phương (hiện hành thuộc Thường trực HĐND); có trách nhiệm giải trình với cơ quan chức năng khi được yêu cầu.

Đề nghị giữ nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội như hiện hành

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo thẩm tra cho biết, về phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương (Điều 35), Ủy ban cơ bản nhất trí với việc thay đổi phương thức phân chia nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Theo đó, bỏ quy định các nguyên tắc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và quan hệ giữa các cấp ngân sách trong thời kỳ ổn định ngân sách.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo thẩm tra.

Vì vậy, nhất trí với phương án Chính phủ trình, chỉ quy định việc phân chia nguồn thu giữa Trung ương và địa phương; giao HĐND cấp tỉnh quyết định việc phân cấp nguồn thu giữa các cấp chính quyền địa phương, đặc biệt trong bối cảnh việc sáp nhập các xã, cần có thời gian để làm rõ quy mô, cơ cấu tổ chức bộ máy chính quyền cấp xã để bố trí ngân sách và phân cấp nhiệm vụ, thẩm quyền phù hợp trong quản lý điều hành ngân sách.

Về nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội (Điều 19), đa số ý kiến đề nghị giữ như quy định của Luật hiện hành, vì việc quy định mức chi cụ thể đối với các lĩnh vực giáo dục - đào tạo và dạy nghề; khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo bảo đảm việc thể chế hóa các quy định tại các Nghị quyết của Trung ương về các lĩnh vực này.

Việc quyết định mức chi cụ thể trong dự toán sẽ làm căn cứ, cơ sở pháp lý trong việc đánh giá kết quả thực hiện gắn với trách nhiệm người đứng đầu trong việc chấp hành Nghị quyết của Trung ương. Tuy nhiên, một số ý kiến nhất trí với dự thảo luật để có thể linh hoạt, chủ động trong điều chỉnh dự toán chi giữa các lĩnh vực.

Thu Thủy