Ứng phó với căng thẳng thương mại toàn cầu (bài 2)

Năm 2025, muốn GDP tăng từ 8% trở lên thì kim ngạch xuất, nhập khẩu của cả nước phải tăng tối thiểu 12%. Trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu tiếp tục gia tăng, Việt Nam có độ mở nền kinh tế lớn thì việc giữ vững thị trường xuất khẩu truyền thống, mở thêm các thị trường mới sẽ không dễ dàng. Điều này đòi hỏi các bộ, ngành, địa phương phải có kịch bản ứng phó.

Doanh nghiệp tham gia một hội nghị kết nối giao thương Việt Nam - Nhật Bản năm 2025, do UBND tỉnh tổ chức để mở rộng thị trường. Ảnh: V.Gia

Đồng Nai là trung tâm sản xuất công nghiệp lớn của Việt Nam, sản phẩm làm ra phần lớn xuất khẩu qua khoảng 180 quốc gia, vùng lãnh thổ. Vì thế, tỉnh đang gấp rút triển khai các giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp (DN) giữ vững thị phần tại thị trường xuất khẩu lớn và tìm các thị trường xuất khẩu mới. Xuất khẩu là một trong 5 chỉ tiêu kinh tế chính của Đồng Nai.

Chủ động ứng phó

Bước vào năm 2025, Bộ Công thương đã vạch ra 2 kịch bản về xuất khẩu vào thị trường Mỹ. Kịch bản khả quan là Mỹ duy trì chính sách thuế hiện hành đối với hàng Việt Nam. Ở kịch bản thứ 2, nếu tác động thuế quan gắt gao hơn có thể tác động đến kinh tế toàn cầu, khiến xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam có thể ảnh hưởng. Các đối tác lớn khác của Mỹ cũng sẽ tiếp tục chịu những biện pháp thuế quan, từ đó tạo sức ép cạnh tranh với hàng hóa Việt Nam ở ngoài thị trường Mỹ. Đối với kịch bản này, Bộ Công thương sẽ xem xét báo cáo Chính phủ để hỗ trợ DN sản xuất, xuất khẩu đa dạng hóa thị trường. Bộ Công thương cũng đã chỉ đạo các vụ thị trường nước ngoài, hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài theo dõi, nắm bắt thông tin, diễn biến tình hình thị trường, biến động về kinh tế, chính trị, chính sách..., kịp thời tham mưu để có giải pháp ứng phó phù hợp.

Ngày 20-2-2025, Tham tán thương mại, Trưởng cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ Đỗ Ngọc Hưng đã có văn bản gửi các hiệp hội ngành nghề liên quan về kế hoạch áp thuế bổ sung của Tổng thống Donald Trump. Cụ thể, Mỹ đang xem xét áp thuế 25% đối với gỗ xẻ, sản phẩm từ rừng, dược phẩm, ô tô, chất bán dẫn từ ngày 2-4-2025.

Trong ngắn hạn, kinh tế Việt Nam chưa chịu tác động lớn với lĩnh vực xuất khẩu, song có thể từ quý II-2025 sẽ chịu ảnh hưởng. Vào đầu tháng 3-2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã giao Bộ trưởng Bộ Công thương, Bộ trưởng Bộ Tài chính trao đổi chính sách với các đối tác phía Mỹ để kịp thời có những chính sách điều chỉnh hợp lý.

Ngày 13-3-2025, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên đã làm việc với Trưởng đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer để trao đổi về thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại song phương giữa 2 nước. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, Việt Nam luôn mong muốn thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với Mỹ. Nền kinh tế, cơ cấu xuất - nhập khẩu của Việt Nam và Mỹ có tính bổ trợ cho nhau nên có thể cùng nhau phối hợp chặt chẽ xây dựng quan hệ kinh tế, thương mại hài hòa để cùng phát triển bền vững.

Tiến sĩ Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, cho biết để giảm thiểu những tác động của chính sách thuế quan, Việt Nam cần chú trọng các biện pháp thúc đẩy hợp tác cùng có lợi với Mỹ trên nhiều lĩnh vực, tăng cường các kênh đối ngoại để có thêm thông tin. Đồng thời, DN cần đa dạng hóa thị trường, đối tác, sản phẩm, tận dụng tốt hơn các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết để duy trì vị thế và gia tăng giá trị xuất khẩu hoàng hóa của Việt Nam ra thế giới. Việt Nam cũng cần thực hiện một số biện pháp nhằm cân bằng thương mại và đàm phán, ký kết FTA với Mỹ.

Doanh nghiệp chủ động, linh hoạt

Đối với Đồng Nai, Mỹ là một trong những thị trường xuất khẩu rất quan trọng. Trước những dự báo khó khăn và để triển khai những định hướng, chính sách theo yêu cầu từ Chính phủ, Bộ Công thương thì UBND tỉnh đã giao nhiệm vụ cho các sở, ngành, hiệp hội phối hợp chặt chẽ với Bộ Công thương trong các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của Mỹ với hàng hóa xuất khẩu.

Về phía cộng đồng DN, trong lĩnh vực xuất khẩu, các DN cũng lo lắng bởi tình thế hiện nay, các diễn biến kinh tế toàn cầu rất khó lường, thường xuyên thay đổi và khó dự báo. Nếu trước kia có thể dự đoán kinh tế dựa vào tình hình chính trị thì nay mọi thứ phức tạp hơn nhiều. Thị trường có thể thay đổi hoàn toàn chỉ sau một đêm, tạo ra thách thức lớn cho DN cũng như cả nền kinh tế.

Xuất khẩu 2 tháng đầu năm của Việt Nam tăng 9,9% so với cùng kỳ năm trước, nhưng trong bối cảnh thương mại quốc tế biến động khó lường, nhiều ngành hàng xuất khẩu lớn đang dự liệu kịch bản khó khăn hơn trong những tháng cận kề.

Tìm cách thích nghi, ứng phó là giải pháp duy nhất DN phải triển khai thực hiện. Đơn cử như đối với sản phẩm dệt may, năm 2024, Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ hơn 16,7 tỷ USD, chiếm khoảng 38,4% tổng giá trị xuất khẩu dệt may.

Theo Phó chánh Văn phòng HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) Hoàng Mạnh Cầm, khả năng bị áp thuế trong thời gian tới rất dễ xảy ra đối với ngành dệt may dù hiện tại chưa bị ảnh hưởng; 2 tháng đầu năm xuất khẩu dệt may đạt hơn 5,6 tỷ USD. Điều này cho thấy thị phần và hoạt động xuất khẩu dệt may vào Mỹ đang phát triển tốt nhưng DN cũng phải chủ động cho những tình huống xấu. Tập đoàn đang triển khai các giải pháp để tăng tỷ lệ nội địa hóa, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm và kiểm soát tốt nguồn gốc xuất xứ nguyên phụ liệu. Bởi vì, ngành dệt may đang phụ thuộc khá lớn vào nguồn vải nhập khẩu từ Trung Quốc, có thời điểm chiếm tới 80-85%.

Tương tự, trong ngành gỗ, Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Tân Hòa (thành phố Biên Hòa) Nguyễn Ngọc Hoàng chia sẻ, sản phẩm của DN đang xuất khẩu sang thị trường Mỹ và một số thị trường khác như châu Âu, Nam Mỹ. Hiện nay, thị trường chưa có nhiều biến động nhưng trong tương lai dự báo sẽ có những xáo trộn, nên DN đã lên kế hoạch ứng phó. Ngoài thị trường Mỹ, công ty cũng mở rộng xuất khẩu qua các thị trường khác như: Nhật Bản, Hàn Quốc... Tuy nhiên, ông Hòa vẫn kỳ vọng Việt Nam sẽ có lợi thế cạnh tranh so với một số nước khác như: Trung Quốc, Mexico, Canada.

Khánh Minh - Văn Gia

Bài 3: Chuyên gia hiến kế giữ thị trường xuất khẩu

Bài 1: Doanh nghiệp lo lắng căng thẳng thương mại leo thang