Ứng dụng công nghệ trong giám sát, bảo vệ rừng, nghiên cứu đa dạng sinh học tại Mỹ Sơn

Lực lượng bảo vệ rừng lắp đặt bẫy ảnh trong lâm phận rừng đặc dụng Mỹ Sơn.

Khu Bảo vệ cảnh quan Mỹ Sơn hay còn gọi là rừng đặc dụng Mỹ Sơn có diện tích hơn 1.160ha, với hệ sinh thái động – thực vật quý hiếm, trong đó có các loài linh trưởng, bò sát, chim rừng và nhiều loài cây đặc hữu của vùng Trung Trung Bộ. Hiện nay, nhiều loài động vật trong rừng Mỹ Sơn được xếp vào nhóm nguy cấp, quý hiếm cần được bảo vệ nghiêm ngặt theo quy định của Luật Lâm nghiệp và Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT. Rừng Mỹ Sơn không chỉ có giá trị về đa dạng sinh học, mà còn là “tấm lá chắn xanh” bảo vệ quần thể di tích Chăm trước tác động của khí hậu và thiên tai. Việc tiếp tục bảo vệ, phục hồi và duy trì hệ động – thực vật phong phú của rừng Mỹ Sơn là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững cho vùng di sản, góp phần phục hồi quần thể động vật hoang dã, duy trì cân bằng sinh thái và bảo tồn đa dạng sinh học trong khu vực.

Với tầm quan trọng đó, việc áp dụng công nghệ không chỉ giúp tăng cường khả năng giám sát thực địa mà còn đem lại những dữ liệu có giá trị về sinh thái, hỗ trợ cho quá trình phân tích, đánh giá hệ động thực vật tại đây. Sự đổi mới này thể hiện quyết tâm của BQL trong việc xây dựng mô hình quản lý rừng hiện đại, dựa trên nền tảng khoa học, minh bạch và hướng đến phát triển bền vững.

Hệ động thực vật phong phú trong lâm phận BQL KBVCQ Mỹ Sơn.

Trên cơ sở đó, thực hiện Kế hoạch số 13/KH-KBVCQ về việc thiết lập hệ thống bẫy ảnh phục vụ công tác giám sát đa dạng sinh học, cuối tháng 11 vừa qua, BQL KBVCQ Mỹ Sơn đã phối hợp với BQL Rừng đặc dụng TP Đà Nẵng tổ chức khảo sát và lắp đặt 30 thiết bị bẫy ảnh tại tất cả các tiểu khu trong rừng với hơn 1.160ha. Trong suốt quá trình triển khai, đoàn công tác đã tiến hành khảo sát địa hình, xác định các tuyến di chuyển tự nhiên của động vật hoang dã, lựa chọn điểm đặt máy phù hợp, đảm bảo khả năng ghi nhận dữ liệu chính xác, hiệu quả và hạn chế tối đa tác động đến môi trường sống của động vật. Các thiết bị bẫy ảnh được trang bị khả năng cảm biến hồng ngoại, hoạt động cả ngày lẫn đêm, có thể ghi hình rõ nét với độ bền cao trong điều kiện mưa ẩm của rừng nhiệt đới.

“Khu Bảo vệ cảnh quan Mỹ Sơn không chỉ là khu vực cốt lõi có giá trị đặc biệt của Di sản Văn hóa Thế giới Mỹ Sơn mà còn là nơi sở hữu hệ sinh thái rừng nhiệt đới phong phú với nhiều loài động vật hoang dã quý hiếm. Tuy nhiên, sự phong phú này cũng dễ bị tổn thương trước các tác động tiêu cực như săn bắt trái phép và biến động khí hậu. Chính vì vậy, việc ứng dụng hệ thống bẫy ảnh không chỉ phục vụ nghiên cứu mà còn đóng vai trò như “mắt thần” hỗ trợ lực lượng bảo vệ rừng phát hiện những biến động bất thường, từ đó đưa ra giải pháp kịp thời nhằm bảo vệ”- ông Nguyễn Công Khiết, Phó Giám đốc phụ trách BQL Di sản Văn hóa Thế giới Mỹ Sơn nhìn nhận.

Việc ứng dụng camera bẫy ảnh là một bước tiến quan trọng, cho phép ghi nhận hoạt động tự nhiên của động vật một cách khách quan, phương pháp theo dõi động vật hoang dã ít tác động nhất, không gây stress hoặc xáo trộn môi trường sống của chúng. Các dữ liệu thu được từ bẫy ảnh sẽ giúp nhận diện và xác định mức độ phong phú của từng loài; theo dõi sự xuất hiện của các loài nguy cấp; phân tích sự thay đổi quần thể theo thời gian; đánh giá hiệu quả công tác bảo vệ rừng; hỗ trợ xây dựng các giải pháp bảo tồn phù hợp. Nhờ công nghệ hiện đại này, BQL KBVCQ Mỹ Sơn có thêm nguồn thông tin khoa học tin cậy, phục vụ công tác nghiên cứu, quản lý và hoạch định chính sách bảo tồn.

Lãnh đạo BQL Di sản Văn hóa Thế giới Mỹ Sơn cho biết thêm, thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục mở rộng hợp tác với các tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên, các đơn vị chuyên môn và các doanh nghiệp nhằm cập nhật những công nghệ hiện đại trong quản lý và nghiên cứu rừng. Nhiều giải pháp công nghệ tiên tiến dự kiến sẽ được đưa vào thử nghiệm và áp dụng thực tế như flycam giám sát rừng, thiết bị bay không người lái (UAV), hệ thống tự động phát hiện cháy rừng, cùng các nền tảng lưu trữ dữ liệu trực tuyến. Những định hướng này được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên, hỗ trợ mạnh mẽ cho công tác bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học tại Mỹ Sơn trong giai đoạn mới.

Trần Tân