UNESCO khuyến nghị Việt Nam tích hợp đạo đức AI vào chương trình giảng dạy

Đại diện UNESCO bàn giao Báo cáo RAM cho Bộ Khoa học và Công nghệ.

Ngày 27/10, trong khuôn khổ Tuần lễ số quốc tế do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức tại Ninh Bình, UNESCO đã chính thức công bố Báo cáo đánh giá mức độ sẵn sàng của Việt Nam trong việc thực hiện các khuyến nghị của UNESCO về đạo đức trí tuệ nhân tạo (RAM).

Báo cáo dựa trên Khuyến nghị toàn cầu của UNESCO năm 2021 về Đạo đức Trí tuệ nhân tạo, đánh giá toàn diện hệ sinh thái AI của Việt Nam trên 5 khía cạnh: khung pháp lý; hòa nhập xã hội – văn hóa; hệ sinh thái khoa học – giáo dục; kinh tế và nguồn nhân lực; hạ tầng kỹ thuật và đổi mới sáng tạo.

Báo cáo RAM ghi nhận Việt Nam là một quốc gia năng động, quyết đoán trong việc phát triển AI. Việt Nam đã ban hành nhiều nghị quyết, Chiến lược Quốc gia về AI, thúc đẩy chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước, và đạt những bước tiến ấn tượng trong nghiên cứu khoa học - từ vị trí 134 lên thứ 26 thế giới về công bố khoa học AI chỉ trong vòng hơn một thập kỷ.

Việt Nam cũng đang xây dựng nền tảng thuận lợi cho chuyển đổi số. Năm 2024, lần đầu tiên Việt Nam được xếp hạng "Rất cao" trong Chỉ số Phát triển Chính phủ điện tử của Liên Hợp Quốc, với hạ tầng Internet và mạng di động phủ rộng, giúp thu hẹp khoảng cách số giữa nông thôn và thành thị.

Việt Nam cũng có thế mạnh về năng lực Toán và Khoa học trong khu vực, và nằm trong nhóm các quốc gia có mức độ tin tưởng cao vào công nghệ số và dữ liệu của Chính phủ, tạo tiền đề cho phát triển AI có trách nhiệm.

Cùng với những thành quả đó, báo cáo cũng đề xuất một số lĩnh vực cần tiếp tục hoàn thiện. Cơ hội tiếp cận giáo dục STEM và tham gia vào hệ sinh thái AI của phụ nữ, người khuyết tật và các cộng đồng dân tộc thiểu số còn chưa đồng đều. Việc ứng dụng công nghệ số trong giáo dục đã có bước tiến, nhưng cần đẩy mạnh tích hợp đạo đức AI vào giáo trình và chương trình đào tạo. Nguồn nhân lực trong các ngành trọng điểm như tài chính, y tế, logistics và sản xuất đang đứng trước yêu cầu phát triển kỹ năng mới phù hợp với chuyển đổi số.

Về hạ tầng dữ liệu, mặc dù đã có tiến triển, việc chia sẻ và liên thông dữ liệu giữa các ngành vẫn cần được thúc đẩy hơn nữa. Báo cáo cũng khuyến nghị lồng ghép yếu tố môi trường và văn hóa, như quản lý năng lượng, rác thải điện tử và bảo tồn ngôn ngữ, vào các chiến lược AI trong tương lai.

Báo cáo khuyến nghị Việt Nam tích hợp sâu hơn các nguyên tắc đạo đức vào Chiến lược quốc gia và hệ thống pháp luật liên quan đến AI; xây dựng bộ tiêu chuẩn kỹ thuật - đạo đức và thử nghiệm các công cụ chính sách linh hoạt như mô hình sandbox để định hướng đổi mới sáng tạo một cách có trách nhiệm.

Về thể chế, cần thành lập Ủy ban Đạo đức AI Quốc gia và thúc đẩy chia sẻ dữ liệu có trách nhiệm. Trong giáo dục, nên triển khai đào tạo đạo đức AI cho cán bộ, cải cách giáo dục STEM theo hướng bao trùm, phát triển nhân lực AI gắn với giá trị đạo đức.

Báo cáo cũng đề xuất đầu tư vào trung tâm dữ liệu quy mô lớn, xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực AI chiến lược, thúc đẩy các ứng dụng AI do cộng đồng dẫn dắt trong bảo tồn văn hóa và di sản; thúc đẩy đổi mới sáng tạo có trách nhiệm thông qua các startup về AI.

Hải Bình