Ukraine và Nga trong cuộc đua công nghệ và chiến thuật

Theo Wall Street Journal, trong bối cảnh Ukraine đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng, máy bay không người lái (UAV) đã trở thành "xương sống" trong chiến lược phòng thủ của nước này. Ngược lại, Nga tiếp tục dựa vào lợi thế quân số để duy trì áp lực, dù tốc độ tiến công chậm lại đáng kể.

UAV - cứu tinh của Ukraine

Tại những vùng nông thôn bằng phẳng và đô thị đổ nát dọc chiến tuyến dài hơn 600 dặm, cuộc chiến giờ đây được định hình bởi sự đối đầu giữa UAV Ukraine và bộ binh Nga. Với tỷ lệ lực lượng chênh lệch lên tới 5:1 ở nhiều khu vực phía đông, Ukraine buộc phải tối ưu hóa công nghệ để bù đắp thiếu hụt. Phần lớn binh sĩ Ukraine hiện nay là tân binh lớn tuổi (40 - 50 tuổi), thiếu kinh nghiệm, tinh thần chiến đấu chưa cao, nhưng họ được hỗ trợ bởi mạng lưới UAV dày đặc - yếu tố then chốt giúp Kyiv giữ vững phòng tuyến.

Máy bay không người lái trinh sát giờ đây đóng vai trò thay thế hoàn toàn các nhiệm vụ do thám của con người, giúp Kyiv theo dõi sát sao động thái của quân Nga 24/7 trên một chiến tuyến dài hơn 1.000km. Bộ binh Ukraine chỉ tham chiến khi địch vượt qua được "bức tường lửa" từ trên không.

UAV của Ukraine bù đắp thiếu hụt binh lính, làm chậm đà tiến công của Nga - Ảnh: WSJ

Cuối tháng trước, một tiểu đoàn UAV thuộc lữ đoàn Cơ giới số 60 của Ukraine đã tìm cách ngăn chặn một cuộc tấn công của Nga gần làng Terny thuộc tỉnh Donetsk. Từ sở chỉ huy, các sĩ quan quan sát hình ảnh trực tiếp từ UAV trinh sát, phát hiện hai binh sĩ Nga băng qua một cây cầu.

Ngay lập tức, một UAV cảm tử được triển khai. Khi binh sĩ Nga nghe thấy tiếng UAV đang đến gần, họ nằm rạp xuống đất. Một vụ nổ lớn xảy ra, một binh sĩ bị thổi bay chân, người còn lại cố gắng đứng dậy nhưng rồi gục xuống. Một UAV khác tiếp tục tấn công, đảm bảo rằng không ai sống sót.

Chiến thuật này giúp giảm áp lực cho bộ binh Ukraine, cho phép họ duy trì phòng tuyến mà không cần rời khỏi chiến hào. Theo một chỉ huy UAV Ukraine, số lượng UAV ngày càng tăng giúp họ duy trì khả năng phòng thủ dù bị áp đảo về nhân lực.

Một năm trước, Ukraine chỉ có thể triển khai 15 UAV tấn công mỗi ngày. Hiện tại, các nhà máy sản xuất hơn 200.000 UAV mỗi tháng, giúp Kyiv tăng cường đáng kể khả năng chiến đấu trên không. Điểm khác biệt lớn nhất của UAV hiện nay là hệ thống camera quan sát nhiệt, giúp Ukraine phát hiện quân Nga vào ban đêm, khiến những cuộc tấn công bất ngờ của Moscow khó thực hiện hơn.

Chiến lược này cũng đã làm chậm đáng kể đà tiến của Moscow. Trong suốt một năm qua, quân đội Nga dù có ưu thế vượt trội về nhân lực và pháo binh nhưng vẫn chưa thể chiếm được Pokrovsk, một trong những mục tiêu chiến lược quan trọng ở miền đông Ukraine.

Nga quyết không lùi bước

Dù UAV mang lại lợi thế đáng kể, chúng không phải "viên đạn bạc". Một chỉ huy Ukraine tại Pokrovsk thừa nhận: "UAV có thể làm gián đoạn tấn công, nhưng không ngăn được Nga tiến lên từng mét đất".

Ở nhiều khu vực chiến tuyến, đặc biệt là những vùng nông thôn, UAV thậm chí có thể đóng vai trò như tuyến phòng thủ chính, bảo vệ các vị trí của Ukraine mà không cần đến sự tham gia trực tiếp của bộ binh. Tuy nhiên, tình hình ở các khu vực đô thị lại phức tạp hơn nhiều.

Tại các thị trấn như Velyka Novosilka hay Chasiv Yar, Nga vẫn gây áp lực lớn lên các lữ đoàn Ukraine đang thiếu quân, và trong một số trường hợp, đã giành được các khu vực chiến lược. Moscow có lợi thế về nhân lực, tiếp tục gửi các nhóm bộ binh nhỏ tiến lên theo từng đợt, khiến UAV của Ukraine khó có thể phát hiện và tiêu diệt tất cả.

Nga đang thích ứng nhanh bằng cách tăng cường hệ thống gây nhiễu, vô hiệu hóa tín hiệu UAV, đồng thời tận dụng thời tiết xấu (mưa, sương mù) để triển khai xe bọc thép. Khi mùa xuân đến, thảm thực vật rậm rạp cũng hạn chế khả năng quan sát của UAV. Bên cạnh đó, Moscow liên tục đẩy quân tiếp viện dựa vào lợi thế về nhân lực. Khi xác định được cứ điểm phòng thủ, Nga dùng pháo binh và bom lượn san bằng khu vực, buộc Ukraine rút lui. "Họ dường như có nhân lực vô tận", một sĩ quan Ukraine nhận xét.

Thách thức của Ukraine

Trong cuộc chiến khốc liệt với Nga, thách thức lớn nhất của Ukraine không nằm ở công nghệ, mà chính là sự thiếu hụt nhân lực. Dù sản xuất hơn 200.000 UAV mỗi tháng - một con số ấn tượng - Kyiv vẫn đối mặt với tình trạng thiếu bộ binh trầm trọng, yếu tố then chốt trong các trận đánh trực diện. Công nghệ giúp nâng cao hiệu quả phòng thủ, nhưng cuộc chiến vẫn đòi hỏi sự hiện diện của con người: từ đánh giáp lá cà, kiểm soát địa hình phức tạp đến việc ra quyết định chiến thuật tức thời.

Binh lính bộ binh từ lữ đoàn cơ giới số 60 của Ukraine tại khu vực Donetsk - Ảnh: WSJ

Tỷ lệ chênh lệch quân số lên tới 10:1 ở một số khu vực khiến lực lượng Ukraine rơi vào thế kiệt quệ. Một thiếu tá thuộc lữ đoàn Jaeger số 68 chia sẻ: "Chúng tôi cần gấp 10 lần quân số hiện tại để giữ vững phòng tuyến". Tình trạng này càng trở nên nghiêm trọng khi nhiều tân binh Ukraine từ chối ra mặt trận hoặc đào ngũ trước sự khốc liệt của giao tranh. Trong khi đó, Nga tận dụng lực lượng tái nhập ngũ và lính đánh thuê để duy trì áp lực không ngừng.

Thành công của Kyiv trong việc sản xuất hàng loạt UAV giá rẻ (chỉ vài trăm USD/chiếc) đã thay đổi cục diện chiến trường, nhưng cũng đẩy Nga vào cuộc đua công nghệ khốc liệt. UAV Ukraine được trang bị camera nhiệt để hoạt động hiệu quả ban đêm, trong khi Nga phát triển các thiết bị gây nhiễu tầm xa nhằm vô hiệu hóa lợi thế này.

Diễn biến gần đây tại Velyka Novosilka và Chasiv Yar cho thấy Nga đang dần áp đảo phòng tuyến Ukraine bằng các đợt tấn công nhỏ lẻ nhưng liên tục. Một chỉ huy tiểu đoàn Ukraine thừa nhận: "Nếu không được tăng viện, chúng tôi buộc phải lùi từng bước".

Cuộc xung đột Nga - Ukraine là minh chứng rõ nét cho sự giao thoa giữa công nghệ hiện đại và chiến thuật truyền thống. UAV đã trở thành vũ khí chiến lược, nhưng sức mạnh con người vẫn là yếu tố không thể thay thế. Đối với Ukraine, duy trì hỏa lực từ trên không là cách để cân bằng trận địa, song phải phụ thuộc vào khả năng huy động nhân lực và sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế. Trong khi đó, Nga đang thể hiện sự áp đảo về quân số - đòn bẩy quyết định trong một cuộc chiến tiêu hao.

Hoàng Vũ