Ukraine cần nguồn lực tình báo Mỹ hơn vũ khí viện trợ?

Vài tuần qua, Ukraine đã “đứng ngồi không yên” sau cuộc tranh cãi giữa Tổng thống Donald Trump với người đồng cấp Volodymyr Zelensky ngay tại Nhà Trắng, dẫn đến việc Washington tạm dừng viện trợ quân sự lẫn chia sẻ nguồn lực tình báo cho đến khi Kyiv “sẵn sàng cho hòa bình”.

Tình hình tốt lên trong những ngày gần đây sau đối thoại Mỹ - Ukraine tại Ả Rập Saudi. Ngoại trưởng Marco Rubio và cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz dường như đã phần nào hàn gắn được mối quan hệ, đạt đề xuất ngừng bắn. Đặc biệt, Ukraine được nhận lại viện trợ quân sự cùng nguồn lực tình báo.

Cuộc tranh cãi giữa Tổng thống Donald Trump với người đồng cấp Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng vào đầu tháng qua - Ảnh: Reuters

Ai cũng nghĩ nguồn lực chính mà Ukraine cần là khí tài như đạn pháo, xe tăng, xe bọc thép chở quân, tên lửa hành trình, tên lửa phòng không. Tất nhiên, tất cả những thứ này rất quan trọng trong một cuộc chiến, nhưng theo cựu đô đốc Stavridis thì việc ngừng chia sẻ nguồn lực tình báo mới đáng lo ngại hơn cả.

Lúc ông còn giữ chức tư lệnh NATO năm 2011, khối thực hiện một chiến dịch phức tạp tại Libya chống lại Muammar Gaddafi - nhà độc tài từng đe dọa tàn sát lực lượng nổi dậy đồn trú miền đông và khiến đường phố Benghazi "đầy máu".

Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc thời điểm đó yêu cầu NATO thiết lập vùng cấm bay trên toàn bộ quốc gia vùng Bắc Phi để vô hiệu hóa sức mạnh không quân của Gaddafi, áp đặt lệnh cấm vận chuyển vũ khí bằng đường biển nhằm cắt đứt đường tiếp viện, đồng thời tiến hành nhiều đợt không kích để ngăn chặn Muammar Gaddafi tàn sát dân thường.

Đây là nỗ lực lớn. Hoạt động không kích do Mỹ chỉ huy với sự hỗ trợ từ 14 nước NATO, Thụy Điển (chưa gia nhập) cùng các đối tác Ả Rập. Chiến dịch kéo dài gần 8 tháng chứng kiến khối thực hiện hơn 25.000 đợt không kích, thả khoảng 7.000 quả bom và tên lửa. Cựu đô đốc Stavridis với tư cách chỉ huy phối hợp tác chiến rút ra bài học: không được đánh giá thấp sức mạnh của thông tin, tình báo và hình ảnh.

Nguồn lực quan trọng

Nguồn lực tình báo không chỉ quan trọng với việc giành thắng lợi trong chiến đấu mà còn góp phần bảo vệ dân thường trước hoạt động tấn công từ kẻ địch. Phạm trù rộng nhất của nguồn lực này là thông tin - khả năng khai thác dữ liệu nguồn mở để giành lợi thế quân sự.

Chẳng hạn Ukraine có thể sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) lọc lượng dữ liệu khổng lồ từ phương tiện truyền thông Nga, mạng xã hội cá nhân của người Nga, thông báo từ chính phủ Nga hay động thái của giới thương mại Nga, qua đó có được thông tin về khả năng duy trì cuộc chiến, xu hướng tuyển mộ, tâm lý người dân… Chúng đem lại hiểu biết giá trị phục vụ cho hoạt động ở cấp độ tác chiến và chiến thuật.

Tiếp theo, tin tình báo đóng vai trò then chốt trong việc giải đáp cho “điều chưa biết” ngoài chiến trường. Kẻ địch phân bổ lực lượng giữa các mặt trận ra sao? Tuần tới sẽ có bao nhiêu đợt không kích? Nhiên liệu, vũ khí được cất giữ tại đâu?

Loại thông tin chuyên sâu này đòi hỏi sự kết hợp phức tạp giữa báo cáo từ nguồn tin con người, dữ liệu thu thập bởi cảm biến của máy bay không người lái, hoạt động theo dõi tín hiệu điện tử (điện thoại di động, liên lạc vô tuyến UHF), xâm nhập mạng…

Thu thập tin tình báo là thế mạnh của quân đội Mỹ mà không quốc gia NATO nào sánh kịp, theo cựu đô đốc Stavridis. Tất cả được chia sẻ miễn phí cho Ukraine, hỗ trợ Kyiv tiếp tục chiến đấu. Cựu đô đốc Stavridis tiết lộ trung tâm tình báo hợp nhất trong Bộ Tư lệnh châu Âu sử dụng kỹ thuật tiên tiến cùng đội ngũ phân tích thông minh.

Cuối cùng là hình ảnh thường được chụp lại bởi vệ tinh hoạt động không ngừng nghỉ. Trong chiến tranh, một bức ảnh đáng giá bằng hàng triệu từ ngữ, có thể cung cấp thông tin để phá hủy kế hoạch chiến dịch và hậu cần của kẻ địch.

Cẩm Bình