Ukraine bị 'dội gáo nước lạnh' sau màn đấu khẩu tại Nhà Trắng

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Tổng thống Mỹ Donald Trump, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance và Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio trong cuộc họp tại Phòng Bầu dục ngày 28-2. Ảnh: Getty Images

Thỏa thuận khoáng sản Mỹ - Ukraine bất thành

Reuters dẫn lời một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho biết Mỹ và Ukraine đã không ký kết thỏa thuận khoáng sản như kế hoạch ban đầu. Cuộc trò chuyện tại Phòng Bầu dục vào ngày 28-2 (giờ địa phương) bắt đầu với những trao đổi ngoại giao thông lệ nhưng chuyển biến xấu sau khi Phó Tổng thống JD Vance cáo buộc Tổng thống Zelensky không trân trọng sự ủng hộ của Mỹ. Vài phút sau, cuộc gặp leo thang thành cuộc “đấu khẩu” chưa từng có, trong đó nhà lãnh đạo Mỹ tỏ ra không hài lòng về thái độ của đối tác. Còn Tổng thống Zelensky lại công khai chỉ trích cách tiếp cận của ông chủ Nhà Trắng đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Trong bối cảnh căng thẳng, Tổng thống Trump tuyên bố: “Cần đạt thỏa thuận nếu không chúng tôi sẽ rút lui”. Cuối cùng, ông Trump đã ra lệnh dừng lại và các nhà báo được hộ tống ra ngoài. Khoảng một giờ sau, Tổng thống Ukraine Zelensky đột ngột rời Nhà Trắng và buổi lễ ký kết thỏa thuận khoáng sản bị hủy bỏ.

Có thể “làm lành”?

Phát biểu trước báo giới sau cuộc gặp căng thẳng với ông Zelensky tại Phòng bầu dục của Nhà Trắng hôm 28-2, ông Trump cáo buộc nhà lãnh đạo Ukraine “đang đánh giá quá cao vị thế của mình” và không thể hiện mong muốn thực sự trong việc chấm dứt xung đột với Nga. “Chúng tôi đang tìm kiếm hòa bình”, ông Trump tuyên bố. “Chúng tôi không tìm kiếm một người muốn liên kết với một cường quốc mạnh rồi sau đó không thực hiện hòa bình vì họ cảm thấy được khuyến khích… Ông ấy chỉ muốn tiếp tục chiến đấu, chiến đấu, chiến đấu. Chúng tôi muốn chấm dứt cái chết”.

Theo ông Trump, việc tiếp tục viện trợ quân sự của Mỹ chỉ làm gia tăng vị thế của nhà lãnh đạo Ukraine, khiến ông Zelensky ít có xu hướng đàm phán hòa bình hơn. “Chúng tôi không muốn kéo dài cuộc chiến 10 năm”, ông Trump nhấn mạnh. Ông Trump nhắc lại rằng ưu tiên trước mắt phải là một lệnh ngừng bắn, đồng thời cho rằng ông Zelensky không sẵn sàng xem xét điều đó. Nhà lãnh đạo Mỹ cũng lưu ý rằng, không giống như ông Zelensky, Tổng thống Nga Putin dường như sẵn sàng thực hiện hòa bình, và khẳng định chính sách của Mỹ nên tập trung vào giảm leo thang thay vì kéo dài xung đột.

Trong khi đó, trên mạng xã hội Truth Social sáng 1-3, Tổng thống Trump cho rằng ông Zelensky chưa sẵn sàng cho hòa bình. Theo Tổng thống Trump, sự can dự của Mỹ có thể khiến nhà lãnh đạo Ukraine cảm thấy có lợi thế lớn trong đàm phán. Tuy nhiên, điều Mỹ muốn hướng tới là hòa bình. Ông chủ thứ 47 của Nhà Trắng khẳng định, Tổng thống Zelensky có thể quay trở lại khi đã sẵn sàng.

Về phần Tổng thống Zelensky, trong cuộc trả lời phỏng vấn với người dẫn chương trình Brett Baier của Fox News (Mỹ), ông khẳng định rằng người dân Ukraine muốn kết thúc xung đột. "Chúng tôi muốn hòa bình công bằng và lâu dài", nhà lãnh đạo Ukraine bày tỏ. Ông đồng thời nhận xét việc lời qua tiếng lại với Tổng thống Trump tại Phòng Bầu dục là "không tốt cho cả hai bên”. Bên cạnh đó, ông tin rằng mối quan hệ của mình với Tổng thống Trump có thể khôi phục.

Khi được người dẫn chương trình Bret Baier hỏi liệu ông có cân nhắc từ chức sau cuộc gặp “gây tranh cãi” với Tổng thống Trump, Tổng thống Zelensky đã dứt khoát trả lời là “không”. Ông nói rõ: "Quyết định này chỉ có thể do người dân Ukraine đưa ra. Người Mỹ bỏ phiếu cho tổng thống của họ… và chỉ có người Ukraine bỏ phiếu cho người Ukraine”. Theo tờ Kyiv Post của Ukraine, trước đó, Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Lindsey Graham - người có thời gian dài ủng hộ chính sách viện trợ của Mỹ cho Kiev - đã ngay lập tức kêu gọi ông Zelensky từ chức sau cuộc gặp tại Phòng Bầu dục. Tuy nhiên, hàng chục quan chức đảng Dân chủ cũng đã phát đi thông điệp ủng hộ vị tổng thống Ukraine.

Cũng tại buổi phỏng vấn với kênh Fox News, ông Zelensky đã thừa nhận rằng ông cảm thấy tiếc nuối về kết quả cuộc gặp vừa qua với Tổng thống Trump. “Tôi nghĩ điều đó không tốt. Tôi chỉ muốn thành thật, tôi chỉ muốn các đối tác của chúng tôi hiểu mọi thứ một cách chính xác… Tôi muốn hiểu mọi thứ”, ông Zelensky nói. Ông cũng cho biết Ukraine sẽ sẵn sàng ký một thỏa thuận với Mỹ khi các đảm bảo an ninh được đưa vào thỏa thuận.

Khi được hỏi liệu ông có nghĩ bản thân đang “nợ” Tổng thống Trump một lời xin lỗi về cuộc thảo luận căng thẳng trước đó hay không, Tổng thống Ukraine đã lắc đầu. “Không, tôi tôn trọng Tổng thống Trump và tôi tôn trọng người dân Mỹ. Nhưng tôi không chắc chúng tôi đã làm điều gì xấu”. Ông Zelensky nhấn mạnh rằng viện trợ của Mỹ là chìa khóa cho Ukraine, nhưng không phải đánh đổi bằng các giá trị của đất nước này. “Sẽ rất khó khăn nếu không có sự ủng hộ của các bạn. Nhưng chúng ta không thể đánh mất các giá trị, con người của mình”, ông cho biết.

Khoảng 1 giờ trước cuộc phỏng vấn trên kênh truyền hình Fox News, Tổng thống Zelensky đã đăng tải bài viết trên mạng xã hội X bảy tỏ muốn cảm ơn Tổng thống và đất nước Mỹ đã ủng hộ Ukraine và chào đón ông trong chuyến thăm này.

"Điềm xấu" với Ukraine

Nhà phân tích chính trị Ukraine Volodymyr Fesenko cho rằng hàng loạt hành động của Mỹ dưới thời Tổng thống Trump cho thấy sự rạn nứt trong quan hệ song phương đã được dự báo từ trước. Ông Fesenko chỉ ra những lý do khiến quan hệ Mỹ - Ukraine trở nên căng thẳng như áp lực của Mỹ đối với Ukraine, cách các quan chức Mỹ nhìn nhận Tổng thống Zelensky, đánh giá của Washington về xung đột Ukraine - Nga và thái độ của Mỹ đối với các cuộc đàm phán ngừng bắn. "Tất cả những điều này cho thấy sự rạn nứt, bùng nổ chắc chắn sẽ xảy ra, dù là sớm hay muộn", ông nói.

Chuyên gia Finucane cho biết điều gì xảy ra tiếp theo vẫn chưa rõ ràng, nhưng có thể báo hiệu "điềm xấu" cho Ukraine. "Có tin đồn từ chính quyền Mỹ rằng họ có thể cắt giảm các lô vũ khí đến Ukraine, vốn đang trong quá trình chuyển giao theo thẩm quyền của tổng thống", ông Finucane nói thêm. Những lô vũ khí này đã được cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden chấp thuận khi ông rời nhiệm sở, trong nỗ lực dường như nhằm củng cố hàng tỷ USD viện trợ bổ sung cho Ukraine trước khi ông Trump nhậm chức.

Sau cuộc tranh cãi căng thẳng tại Phòng Bầu dục, một quan chức Mỹ cho biết Tổng thống Trump có thể quyết định chấm dứt ngay cả các hình thức hỗ trợ gián tiếp mà Mỹ đang cung cấp, bao gồm viện trợ quân sự, chia sẻ tình báo, huấn luyện binh lính và phi công Ukraine, cũng như duy trì trung tâm điều phối viện trợ quốc tế đặt tại một căn cứ quân sự Mỹ ở Đức. Một quan chức trong chính quyền Trump tiết lộ toàn bộ viện trợ của Mỹ cho Ukraine - bao gồm những lô đạn dược và thiết bị cuối cùng được phê duyệt và chi trả dưới thời chính quyền tiền nhiệm - có thể bị hủy bỏ ngay lập tức. Động thái này có thể đánh dấu một bước ngoặt quan trọng khiến vũ khí Mỹ không còn được chuyển tới Ukraine.

Đây được xem là "tin dữ" với Ukraine vì sẽ làm suy giảm đáng kể năng lực chiến đấu của Kiev trong cuộc xung đột với Nga, một cường quốc quân sự áp đảo về tiềm lực.

AN BÌNH