Tỷ phú Mỹ 'bơm' tiền vào chính trị tăng hơn 100 lần

Một buổi sáng giá lạnh ở Washington, trong lễ nhậm chức lần thứ hai của Tổng thống Donald Trump, 17 tỷ phú có tổng tài sản hơn 1.000 tỷ USD ung dung ngồi trên hàng ghế danh dự bên trong Rotunda của Điện Capitol. Ngoài kia, hàng chục nghìn người có vé mời phải đứng co ro trong gió buốt.

Khung cảnh ấy đã phản ảnh nước Mỹ trong hai thập kỷ qua, với sự trỗi dậy song hành của hai xu hướng: sự bùng nổ tài sản ở nhóm siêu giàu và vai trò ngày càng lớn của họ trong đời sống chính trị.

Những tỷ phú công nghệ, đầu tư, bất động sản và công nghiệp nặng không chỉ xuất hiện trong danh sách Forbes mà còn hiện diện ngày một dày đặc trong các sự kiện gây quỹ, chiến dịch tranh cử và thậm chí cả các vị trí hoạch định chính sách.

Họ không còn chỉ là những nhà tài trợ đứng sau hậu trường, mà trở thành những nhân vật ảnh hưởng công khai trong việc định hình tương lai quốc gia.

Các tỷ phú công nghệ Mỹ như Mark Zuckerbeg, Jeff Bezos và Elon Musk tại lễ nhậm chức của Tống thống Mỹ Donald Trump ngày 20/1. Ảnh: Reuters.

Tài sản phình nở, ảnh hưởng tăng tốc

Theo thống kê của Forbes, nước Mỹ hiện có 902 tỷ phú với tổng giá trị tài sản hơn 6.700 tỷ USD - mức cao nhất trong lịch sử. Chỉ hơn một thập kỷ trước, con số này chỉ bằng một nửa, với khoảng 450 tỷ phú sở hữu 2.600 tỷ USD (tính theo giá hiện hành).

Sự thay đổi này đến từ nhiều yếu tố: sự phát triển vượt bậc của công nghệ, sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường chứng khoán, mức lương thưởng kỷ lục của các CEO, và môi trường kinh doanh mở rộng không ngừng.

Những thỏa thuận IPO đình đám, làn sóng đầu tư mạo hiểm và sự bùng nổ của các tập đoàn công nghệ lớn đã tạo ra một lớp tài phiệt mới, trẻ hơn, nhiều tham vọng hơn và có tầm nhìn toàn cầu.

Không chỉ giàu lên, họ còn trở thành trung tâm quyền lực mới. Khi chi phí tranh cử liên bang và tiểu bang ngày càng tăng từ quảng cáo truyền hình, vận hành chiến dịch cho tới hoạt động truyền thông kỹ thuật số thì vai trò của giới siêu giàu trong việc tài trợ cho các ứng viên trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Khảo sát của Washington Post cho thấy sự tăng tốc đáng kinh ngạc trong mức độ chi tiêu của nhóm 100 người giàu nhất Mỹ đối với các cuộc bầu cử liên bang. Từ năm 2000 đến 2024, tổng số tiền họ đóng góp cho chính trị tăng 140 lần.

Nếu năm 2000, các tỷ phú chỉ đóng góp 0,25% tổng chi phí bầu cử thì đến năm 2024, con số này là 7,5%. Trung bình, cứ 13 USD được chi cho bầu cử quốc gia thì có 1 USD đến từ nhóm siêu giàu.

Năm 2024, hơn 80% khoản đóng góp của 100 người giàu nhất nước Mỹ đổ về Đảng Cộng hòa. Ông Trump huy động được số tiền từ giới tỷ phú gấp 15 lần so với năm 2016.

Số tiền giới tỷ phú ủng hộ cho chính trị và đảng Cộng hòa tăng vọt trong năm 2025. Biểu đồ: Reuters.

Một trong những người tiêu biểu cho xu hướng này là tỷ phú New York John Catsimatidis, sở hữu khối tài sản khoảng 4,5 tỷ USD. Từ 2016 đến 2024, số tiền ông dành cho chính trị tăng gần gấp đôi.

“Khi bạn thành công trong kinh doanh, bạn có xu hướng muốn đóng góp vào tương lai của đất nước”, ông chia sẻ, coi việc tham gia chính trị là trách nhiệm của những người đã “thành công nhờ nước Mỹ”.

Không chỉ Catsimatidis, hàng chục tỷ phú từ các lĩnh vực công nghệ, tài chính, dược phẩm đến năng lượng đã đẩy mạnh việc tài trợ cho các chiến dịch tranh cử. Khoản đóng góp này thường dưới dạng ủng hộ trực tiếp cho ứng viên, gây quỹ cho đảng, hoặc thông qua các Ủy ban hành động chính trị (super PAC) - nơi được phép nhận và chi không giới hạn.

Elon Musk, người giàu nhất thế giới, rót tới 294 triệu USD để hỗ trợ ông Trump và các ứng viên Cộng hòa trong năm 2024 - con số đủ để tự nó tạo ra một cao trào chính trị mới.

Super PAC - “đường băng” mới của tiền tỷ

Sự xuất hiện của super PAC sau năm 2010 đã thay đổi sâu sắc cách giới siêu giàu tham gia đời sống chính trị. Khi những rào cản về mức đóng góp bị gỡ bỏ, những khoản tài trợ lớn, đôi khi lên đến hàng chục triệu USD, trở thành công cụ giúp các tỷ phú thể hiện quan điểm và tầm ảnh hưởng.

Một ví dụ điển hình là tỷ phú đầu tư mạo hiểm Peter Thiel. Năm 2022, ông chi 15 triệu USD để giúp một ứng viên thân cận tranh cử vào Thượng viện tại Arizona. Dù kết quả cuối cùng không như mong đợi, chiến dịch đó cho thấy sức nặng của những khoản đóng góp lớn trong giai đoạn bầu cử sơ bộ - nơi sự hiện diện truyền thông có thể tạo ra bước ngoặt.

Các super PAC cũng cho phép các tỷ phú mở rộng mạng lưới ảnh hưởng của họ trong giới doanh nhân và công nghệ. Nhiều tổ chức gây quỹ quy tụ các nhà sáng lập công nghệ, nhà đầu tư và CEO nổi tiếng, tạo thành những “câu lạc bộ tư tưởng” nơi tiền, chiến lược và ý tưởng về tương lai nước Mỹ được thảo luận sâu rộng.

Elon Musk đã chi gần 300 triệu USD thông qua Super PAC để ủng hộ ông Trump trong đợt tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2024. Ảnh: Reuters.

Từ phòng họp đến phòng quyền lực

Không chỉ chi tiền, nhiều tỷ phú còn trực tiếp bước vào chính quyền. Trong vòng 10 năm qua, 44 tỷ phú hoặc vợ/chồng họ đã nắm giữ các vị trí được bầu hoặc bổ nhiệm trên toàn nước Mỹ: từ thống đốc, bộ trưởng đến ghế trong các hội đồng cố vấn cấp liên bang.

Trong chính quyền Trump hiện tại, nội các được đánh giá là giàu nhất lịch sử: tổng tài sản lên đến 7,5 tỷ USD, cao hơn 64 lần so với nội các của Tổng thống Joe Biden trước đây.

Ông Trump không giấu tham vọng đưa giới siêu giàu vào vận hành Nhà Trắng. Nhiều tỷ phú công nghệ, tài chính, bất động sản xuất hiện như những “cố vấn không chính thức”.

Họ xuất hiện trong các buổi tiếp khách, dự họp chiến lược và thậm chí hỗ trợ tài chính cho các dự án của Nhà Trắng như khoản quyên góp của ít nhất 10 tỷ phú để xây dựng phòng khiêu vũ trị giá 300 triệu USD cho Nhà Trắng.

Ngoài ra, không thể bỏ qua ảnh hưởng của giới công nghệ, lực lượng giàu lên nhanh nhất và cũng chi tiêu mạnh nhất trong những năm gần đây.

Những nhân vật như Elon Musk, Jeff Bezos, Mark Zuckerberg hay các nhà đầu tư công nghệ nổi tiếng đều dành sự quan tâm đặc biệt tới chính sách quốc gia.

Lâm Phương