Tỷ giá VND đi theo hướng riêng, không còn phụ thuộc vào DXY hay CNY?

Trong bối cảnh Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) bắt đầu có dấu hiệu chuyển hướng chính sách, tác động lên chỉ số sức mạnh đồng USD (DXY) trở thành tâm điểm quan sát của thị trường tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, với thị trường Việt Nam, câu chuyện tỷ giá trong năm nay cho thấy một thực tế khác: các quy luật truyền thống dường như đang dần mất đi tác động vốn có.

Cung – cầu ngoại tệ trở thành yếu tố chi phối tỷ giá USD/VND

Ông Nguyễn Hoàng Linh – Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank VCBF. (Ảnh: VNB).

Chia sẻ tại chương trình Data Talk | Macro Insight của VietnamBiz thực hiện ngày 11/6, ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank, cho hay nếu nhìn lại năm 2024, tác động từ các quyết sách của Fed đối với chỉ số DXY và tỷ giá USD/VND là khá rõ rệt.

Tuy nhiên, bước sang năm nay, diễn biến lại cho thấy sự "lệch pha" đáng chú ý. Từ đầu năm đến nay, chỉ số DXY đã giảm 8%, trong khi tỷ giá USD/VND lại tăng tới 2,5%.

Điều này phản ánh rằng ngay cả khi Fed bước vào chu kỳ hạ lãi suất và đồng USD suy yếu trên thị trường quốc tế, thì tác động đến tỷ giá tại Việt Nam không còn mạnh mẽ như trước. Tâm lý thị trường có thể cải thiện phần nào, nhưng áp lực lên tỷ giá dường như không còn đi theo mô hình cũ.

“Hiện nay, câu chuyện tỷ giá của Việt Nam đang đi nhiều hơn theo yếu tố cung – cầu ngoại tệ, chứ không còn là yếu tố tâm lý nữa,” vị chuyên gia nhấn mạnh.

Fed giảm lãi suất: Không còn là yếu tố dẫn dắt

Ở góc độ phân tích của chuyên gia Trần Ngọc Báu, CEO Công ty Dữ liệu Kinh tế Tài chính WiGroup, cho rằng với hành động của Fed trong năm nay, khả năng tạo ra những cú sốc lớn đối với thị trường trong nước là khá thấp.

“Nếu Fed có giảm lãi suất thì họ cũng sẽ giảm rất thận trọng – chỉ khoảng 0,25 đến 0,5 điểm phần trăm. Mức đó, trong bối cảnh hiện tại, không đủ sức tạo tác động rõ nét", ông Báu nhấn mạnh. Theo chuyên gia, thị trường tài chính hiện quan tâm nhiều hơn đến nội lực của nền kinh tế Mỹ hơn là chính sách tiền tệ.

"Nội tại nền kinh tế Mỹ và khả năng chống chịu tài khóa của Mỹ trước câu chuyện thuế quan sẽ là điều chúng ta cần quan tâm hơn cho triển vọng của kinh tế và chính sách tiền tệ Mỹ trong cuối năm nay và đầu năm sau – đặc biệt là đầu năm sau", ông cho hay.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Hoàng Linh nhấn mạnh “Trong trường hợp Fed hạ lãi suất, thì đó đôi khi lại là chỉ báo cho thấy sức khỏe kinh tế Mỹ đang gặp vấn đề nghiêm trọng và điều này có thể tác động tiêu cực lên tâm lý nhà đầu tư Việt Nam.”

Trước đây, khi Fed giảm lãi suất, thị trường kỳ vọng áp lực lên tỷ giá sẽ giảm theo. Nhưng nay, kể cả khi chỉ số DXY giảm sâu mà tỷ giá USD/VND vẫn tăng, thì rõ ràng, tâm lý thị trường không còn được dẫn dắt như trước.

Tỷ giá USD/VND - Câu chuyện riêng biệt

Ông Trần Ngọc Báu – CEO Công ty Dữ liệu Kinh tế Tài chính WiGroup. (Ảnh: VNB).

Theo thông lệ, sức mạnh của đồng VND thường chịu ảnh hưởng từ sức mạnh của đồng CNY và đồng USD (qua chỉ số DXY). Tuy nhiên, trong khoảng ba tháng gần đây, quy luật này đã không còn vận hành như trước. Trong khi đồng USD giảm mạnh và đồng CNY tăng giá so với USD, thì riêng đồng VND lại mất giá.

Cụ thể, từ đầu năm đến nay, đồng USD đã tăng giá khoảng 2,6–2,7% so với VND, dù chỉ số DXY giảm đến 10%. Điều này cho thấy diễn biến tỷ giá không còn đơn thuần do các yếu tố thị trường quốc tế, mà phản ánh vấn đề nội tại của nền kinh tế Việt Nam.

Chỉ ra ba áp lực lớn đang khiến tỷ giá VND/USD chịu biến động khác thường, ông Báu cho biết, thứ nhất, cán cân thương mại giảm sút, thặng dư hàng hóa thu hẹp đã làm suy yếu nguồn cung USD vào trong nước. Thứ hai, cả chính phủ và khối tư nhân đang đồng thời đẩy mạnh hoạt động trả nợ ngoại tệ, dẫn đến nhu cầu mua USD ngày càng tăng.

Về phía tư nhân, do chi phí vay quốc tế cao (gồm lãi suất khoảng 8–9%, cộng thêm rủi ro tỷ giá 4–5%), tổng chi phí vay ngoại hiện ở mức 12–13%. Trong khi đó, lãi suất trong nước chỉ khoảng 7–8%, khiến các doanh nghiệp không còn mặn mà vay nước ngoài. Khi đến hạn, họ có xu hướng vay trong nước để đảo nợ quốc tế, dẫn tới nhu cầu ngoại tệ rất lớn.

Ông Báu ước tính, riêng khối tư nhân, mỗi năm cần khoảng 4–5 tỷ USD để phục vụ nghĩa vụ trả nợ ròng, trong khi trước năm 2021, khối này từng là bên vay ròng từ thị trường quốc tế với dòng vốn vào khoảng 3–4 tỷ USD mỗi năm. Hiện nay, thay vì rót vốn vào, mỗi quý dòng tiền lại chảy ra khoảng 1 tỷ USD – tương đương 4 tỷ USD/năm.

Về phía chính phủ, chiến lược vay nợ cũng đã thay đổi. Trước năm 2010, chính phủ là bên vay ròng USD với tổng dư nợ lên đến 1,4 triệu tỷ đồng (bao gồm cả vay được bảo lãnh). Tuy nhiên, chỉ trong ba năm gần đây, tổng dư nợ đã giảm còn khoảng 1,1 triệu tỷ đồng – tức trả nợ ròng hơn 10 tỷ USD trong giai đoạn này.

Để đáp ứng nghĩa vụ trả nợ, Kho bạc Nhà nước cũng phải mua USD từ hệ thống ngân hàng thương mại, với quy mô mỗi năm khoảng 3–4 tỷ USD.

Như vậy, cả khối tư nhân và khu vực công đang cần tổng cộng khoảng 6–8 tỷ USD/năm chỉ để trả nợ ròng. Điều này đảo ngược hoàn toàn so với giai đoạn trước 2021, khi Việt Nam thường xuyên đón nhận dòng USD ròng từ cả hai khu vực.

Từ những phân tích trên, ông Báu cho rằng áp lực tỷ giá hiện nay không còn xuất phát từ yếu tố quốc tế như DXY hay CNY, mà đến từ sự thay đổi trong chiến lược cấu trúc vốn và nghĩa vụ trả nợ ngoại tệ trong nước. Đây là một áp lực mang tính dài hạn, không thể giải quyết trong thời gian ngắn.

“DXY sẽ vận hành theo hướng của DXY, CNY vận hành theo hướng của CNY, còn Việt Nam sẽ có diễn biến tỷ giá theo hướng riêng của mình”, ông Báu nhấn mạnh.

Minh Nguyệt