Tuyển sinh đại học 2025: Cần đánh giá sự phù hợp của các kỳ thi riêng

Thí sinh dự thi Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2024. Ảnh: Thiên Ân

Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam vừa có văn bản gửi Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo kiến nghị giải pháp đảm bảo tính đồng bộ giữa nội dung Chương trình giáo dục phổ thông 2018, triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, tổ chức thi tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh đại học từ năm 2025.

Cần tăng thời gian làm bài của các bài thi môn lựa chọn

Hiệp hội nhận thấy, phương thức tổ chức thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 gồm 4 môn. Trong đó, 2 môn Toán và Ngữ văn là bắt buộc và 2 môn học sinh lựa chọn trong các môn: Ngoại ngữ, Lịch sử, Địa lí, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Tin học, Công nghệ, Giáo dục Kinh tế và Pháp luật. Cách lựa chọn này tạo ra 36 tổ hợp môn.

Do đó, Hiệp hội kiến nghị, Nhà nước thành lập hoặc cho phép thành lập một số Trung tâm Khảo thí độc lập hoạt động theo cơ chế không vì lợi nhuận để triển khai các dịch vụ công ích trong lĩnh vực đo lường - đánh giá giáo dục.

Đối với kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025, theo Hiệp hội, cần tăng thời gian làm bài của các bài thi môn lựa chọn và có giải pháp hạn chế khả năng "đoán mờ" trong dạng thức câu hỏi đúng, sai (chiếm tới 40% số điểm của mỗi môn thi) để đánh giá hết các năng lực của người học, đảm bảo độ giá trị và tính phân loại của đề thi để các trường đại học thuận lợi trong phương thức xét tuyển bằng kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông.

Bên cạnh đó, cần cho các thí sinh dự thi lựa chọn thêm các môn thi lựa chọn (kể cả khi không học môn lựa chọn trong chương trình nhà trường quy định) để đảm bảo người học phát triển hết năng lực tự học và có thêm cơ hội xét tuyển vào các trường đại học khi đảm bảo chất lượng đầu vào.

Loại bỏ các phương thức tuyển sinh không bảo đảm chất lượng đầu vào

Về hoạt động tuyển sinh đại học từ năm 2025, theo Hiệp hội, hoạt động tuyển sinh đại học từ năm 2025 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sẽ có một số khó khăn, bất cập như:

Thứ nhất, phương thức tuyển sinh bằng điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông chịu ảnh hưởng của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sẽ hạn chế các khối xét tuyển truyền thống do việc học môn lựa chọn và thi chỉ được dự thi 2 môn lựa chọn.

Ngoài ra, việc xây dựng đề thi có độ giá trị và tính phân loại chưa cao của các môn lựa chọn, cũng như với khả năng đoán mò tăng lên trong 40% số điểm của mỗi bài thi sẽ là một bất cập lớn đối với các trường cần có sự phân hóa cao trong tuyển sinh.

Thứ hai, xuất hiện hàng loạt trường đại học tổ chức kỳ thi tuyển sinh riêng thường dưới tên gọi "đánh giá năng lực", "đánh giá tư duy" (nhà trường tự quy định nội dung, hình thức và tiêu chí lựa chọn) để phục vụ cho nhóm trường, nhóm ngành tuyển sinh có tỉ lệ cạnh tranh gay gắt.

Thư ba, một số phương thức tuyển sinh của một số trường đại học chưa bảo đảm chất lượng đầu vào cho ngành học cần các năng lực đặc thù ở cấp trung học phổ thông để học tập thành công ở bậc đại học, dẫn đến sau khi học sẽ có nhiều sinh viên không đáp ứng yêu cầu của ngành học phải bỏ học, thôi học gây lãng phí nguồn lực cho người học và cho xã hội.

Thậm chí, nhiều trường đại học thuộc "top" dưới thường đưa ra vô số phương thức tuyển sinh "lạ", phi truyền thống, không hẳn nhằm mục đích hướng nghiệp mà có lẽ chỉ nhằm mục đích tuyển sinh.

Thứ tư, phương thức xét tuyển bằng học bạ sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc đánh giá chất lượng đầu vào của xét tuyển đại học do cách đánh giá xếp loại ở cấp trung học phổ thông và cách tính điểm xét tốt nghiệp trung học phổ thông có lấy kết quả học tập 3 năm cấp trung học phổ thông, dẫn đến điểm học bạ của thí sinh sẽ có độ tin cậy chưa cao, chưa đảm bảo tính công bằng giữa các thí sinh các trường trung học phổ thông, các tỉnh, thành phố khác nhau.

Thứ năm, phương thức xét tuyển bằng chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế cũng chưa đảm bảo đánh giá đúng năng lực ngoại ngữ của thí sinh trung học phổ thông do các môn ngoại ngữ theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 có chuẩn đầu ra khác với chuẩn của các chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế đang được nhiều trường đại học công nhận xét đầu vào hiện nay.

Nhìn nhận những khó khăn, bất cập, Hiệp hội kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo cần quy định về đánh giá chất lượng của các phương thức tuyển sinh của các trường đại học theo kết quả học tập của sinh viên trong quá trình đào tạo và chuẩn đầu ra theo các phương thức tuyển sinh để kiểm soát chất lượng; loại bỏ các phương thức tuyển sinh không bảo đảm chất lượng đầu vào với ngành được đào tạo của các cơ sở giáo dục đại học.

Đồng thời yêu cầu các cơ sở giáo dục đại học giải trình việc lựa chọn các tổ hợp môn học, các bài thi đánh giá năng lực của các kỳ thi riêng được sử dụng để xét tuyển sinh, bảo đảm chuẩn đầu vào năng lực cơ bản để học tập thành công ở bậc đại học. Bên cạnh đó, cần quy định thống nhất các tổ hợp xét tuyển hợp lý, kiên quyết loại đi các tổ hợp "lạ".

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cần làm rõ khái niệm "xét tuyển sớm" hoặc thay đổi khái niệm cho phù hợp với bản chất của hoạt động tuyển sinh.

Đồng thời, cần đánh giá sự phù hợp của các kỳ thi riêng do các đại học, trường đại học tổ chức để đảm bảo không vượt quá chương trình học của học sinh cấp trung học phổ thông nhằm giảm thiểu tình trạng học thêm, dạy thêm tràn lan;

Công nhận các kết quả đánh giá năng lực của các trường đại học tổ chức nếu có sự đối sánh tương đồng về năng lực đánh giá của các môn học để miễn thi các môn thi tốt nghiệp trung học phổ thông cho các thí sinh có ngưỡng điểm đảm bảo theo yêu cầu của quy định (tương tự như đang miễn thi môn ngoại ngữ khi thí sinh có chứng chỉ đạt chuẩn theo quy định) để giảm áp lực thi cử cho học sinh.

Thiên Ân