Tương trợ tư pháp về hình sự trên nguyên tắc 'có đi có lại'

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự, sáng 26-5. Ảnh: VIẾT CHUNG

Sáng 26-5, Quốc hội đã nghe trình dự án Luật Tương trợ tư pháp (TTTP) về hình sự.

Trình bày tờ trình, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, trong xu thế hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, tình hình tội phạm nói chung, tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, tội phạm có yếu tố nước ngoài nói riêng có xu hướng gia tăng rõ nét và diễn biến phức tạp; ngày càng có nhiều vụ án hình sự phát sinh hoạt động TTTP về hình sự; nhu cầu hợp tác trong lĩnh vực này sẽ tiếp tục được mở rộng, ngày càng gia tăng về số lượng, phức tạp hơn về hình thức thực hiện, liên quan đến nhiều loại hình tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, tội phạm phi truyền thống. Điều này đòi hỏi pháp luật có liên quan phải tiếp tục được hoàn thiện, làm cơ sở sở pháp lý cho hoạt động này.

Dự thảo quy định về trường hợp áp dụng và thẩm quyền quyết định tiếp nhận hay từ chối yêu cầu tương trợ trên nguyên tắc có đi có lại; quy định Viện Kiểm sát nhân dân tối cao là cơ quan Trung ương của Việt Nam trong TTTP về hình sự; quy định việc thực hiện TTTP về hình sự giữa Việt Nam với các nước có chung đường biên giới.

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến trình bày tờ trình dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự, sáng 26-5. Ảnh: VIẾT CHUNG

Dự thảo cũng quy định xử lý trường hợp nước ngoài đề nghị Nhà nước Việt Nam đưa ra cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình để thực hiện yêu cầu tương trợ của Việt Nam. Cơ quan Trung ương về TTTP hình sự làm đầu mối trình Chủ tịch nước xem xét quyết định trong từng trường hợp cụ thể; quy định trường hợp Việt Nam yêu cầu nước ngoài cam kết không thi hành hình phạt tử hình để thực hiện yêu cầu tương trợ.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra dự án luật cho biết, ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành luật này. Cùng với dự án Luật TTTP về hình sự, Chính phủ cũng đồng thời trình Quốc hội 3 dự án luật có liên quan đến TTTP để cùng ban hành vào một thời điểm (gồm: Luật Dẫn độ, Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, Luật TTTP về dân sự). Do đó, ủy ban đề nghị các cơ quan chủ trì soạn thảo 3 dự án luật nêu trên chỉnh lý, hoàn thiện, bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật .

Về xem xét yêu cầu liên quan đến hình phạt tử hình, dự thảo luật bổ sung quy định về việc xem xét yêu cầu liên quan đến hình phạt tử hình so với quy định của Luật TTTP hiện hành. Ủy ban tán thành việc bổ sung cơ chế này nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thời gian qua (một số yêu cầu TTTP của Việt Nam bị nước ngoài từ chối do có liên quan đến hình phạt tử hình nhưng Luật TTTP hiện hành chưa có cơ chế cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình).

Cũng theo cơ quan thẩm tra, Văn phòng Chủ tịch nước cũng có văn bản nhất trí việc quy định nội dung này trong dự thảo luật nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác TTTP về hình sự liên quan đến hình phạt tử hình thời gian qua. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị cân nhắc kỹ nội dung này vì có thể ảnh hưởng đến nguyên tắc độc lập xét xử của tòa án đã được quy định trong Hiến pháp.

LÂM NGUYÊN