Tuổi thơ của người khiến thành La Mã khiếp sợ

Hannibal được nuôi dưỡng trong bầu không khí ồn ào tại doanh trại của cha mình, kể từ lúc mới chín tuổi cho đến khi trưởng thành. Đó là một thế giới khắc nghiệt của con người với đầy những hiểm nguy, chiến đấu, và sự gắn bó giữa các chiến hữu.

Những chiến binh kỳ cựu kinh qua nhiều trận chiến, được Hamilcar tự mình tuyển chọn, đã rèn luyện cho cậu bé mà không có sự nhân nhượng hay thương hại nào trong bộ môn nghệ thuật chết người của đao thương. Lính kỵ binh rèn giũa ông không ngưng nghỉ trong cách chiến đấu trên lưng ngựa, cho đến khi ông và con ngựa như hòa thành một cơ thể duy nhất khi di chuyển.

Các quản tượng châu Phi dạy ông cách cưỡi và chăm sóc lũ voi, cũng như các bí mật về việc sử dụng những con vật thông minh này một cách hiệu quả nhất trong trận chiến. Ban ngày, Hannibal tự do di chuyển trong hàng ngũ những người Numidia, Iberia, và Celt trong doanh trại, học hỏi các kỹ thuật, ngôn ngữ chiến đấu của họ và các phong tục, tự biết rằng ông sẽ cần có được sự tôn trọng của họ nếu một ngày nào đó ông phải dẫn dắt những người này ra trận.

Chiều tối là lúc dành thời gian sum vầy quanh đống lửa trại, để nghe những chiến binh kỳ cựu lớn tuổi kể những câu chuyện về các trận chiến chống La Mã ở Sicily, và người La Mã, dù mạnh mẽ và tàn nhẫn trong chiến đấu, lại thường kiêu ngạo và tự tin thái quá ra sao - những điểm yếu mà một đối thủ có thể khai thác.

Tranh mô tả Hannibal dẫn quân trở lại quê nhà sau những năm tháng lớn lên trong trại lính và chinh chiến nhiều nơi. Ảnh: Weapons and Warfare.

Hannibal hẳn cũng đã tham dự các buổi họp của cha mình với các tướng dưới quyền, và đứng ở phía sau một cách lễ phép, trong khi mọi người quyết định bộ tộc nào tiếp theo cần tấn công, bộ tộc nào cần tiếp cận bằng ngoại giao, làm thế nào để đảm bảo có đủ thức ăn nước uống cho binh sĩ và các con vật, tên lính nào phải bị xử tử vì bỏ nhiệm vụ, và vô số những đầu việc trong việc điều hành một đội quân. Trong gần mười năm, Hannibal trẻ tuổi nhận được những bài học về quân sự tốt nhất có thể hình dung được cho một vị chỉ huy tương lai.

Nhưng thời niên thiếu của Hannibal không phải chỉ toàn là huấn luyện quân sự. Hai người em trai Hasdrubal và Mago sớm rời Carthage đến sống cùng ông và là những người bạn thân thiết nhất suốt đời ông. Tất cả đều được nuôi dạy từ thuở nhỏ là phải khinh thường người La Mã và coi chúng như những kẻ thù lớn nhất của mình. Như Hamilcar sẽ nói: “Các con trai của ta như những chú sư tử con được nuôi dưỡng để lớn lên đi phá hủy thành Rome.”

Những người bạn khác từ thời niên thiếu của Hannibal mà nhiều năm tới sẽ phụng sự bên ông bao gồm một cậu bé khác có cùng tên là Hannibal, biệt danh là Võ Sĩ Giác Đấu, một người trẻ tuổi tên là Hanno, và một người bạn nước ngoài tên là Mago từ vùng Samnium, mà những vị tổ tiên người Ý sống ở vùng đồi núi của cậu bé ấy từ lâu đã đấu tranh chống lại Rome, và có lẽ cha của cậu ấy là một chỉ huy lính đánh thuê trong hàng ngũ của Hamilcar.

Và như Alexander khi xưa được dạy dỗ bởi Aristotle, Hannibal tiếp tục con đường học vấn của mình bằng tiếng Hy Lạp và các môn học với những thầy giáo tốt nhất, trong đó có Sosylus người Sparta, đã đến Tây Ban Nha cùng cậu học trò người Carthage của mình. Hannibal thông thạo tiếng Hy Lạp đến nỗi ông có thể nói thứ tiếng đó một cách lưu loát trong suốt cuộc đời của mình, và thậm chí còn viết một bài lịch sử quân sự bằng thứ tiếng này trong những năm cuối đời.

Thời đó chắc chắn Hannibal có lui tới các căn lều của những cô gái điếm vốn thường đi theo đội quân của Carthage trong các chiến dịch của họ trên khắp Tây Ban Nha, nhưng rất ít lời kể về sự hiện diện của bất cứ người phụ nữ nào trong cuộc đời ông. Đây không phải là một điều xa lạ trong thế giới cổ xưa.

Chúng ta hầu như không biết chút gì về phu nhân hay tình nhân của phần lớn các vị tướng và hoàng đế thời xưa. Đó từng là một thế giới được thống trị bởi nam giới, mà ở đó phụ nữ phải chung thủy, trong sạch, và vô hình. Như nhà lãnh đạo Pericles người Athens từng đưa ra lời nhận xét nổi tiếng:

Một người phụ nữ có danh tiếng tốt nhất khi đàn ông ít nói về họ, dù là tốt hay xấu.

Kể cả về sau, khi Hannibal cưới một người phụ nữ Tây Ban Nha bản địa tên là Imilce như một phần của một mối quan hệ đồng minh chính trị, chúng ta gần như chẳng biết gì về bà ngoại trừ cái tên.

Philip Freeman/Bách Việt Books-NXB Dân Trí