Túi nilon, rác thải nhựa và sự tác động đến môi trường

Sử dụng túi nilon để đựng thực phẩm vẫn là nhu cầu của cả người mua và người bán. (Ảnh chụp tại một quầy hàng buôn bán nhỏ lẻ trên đường Lê Lai, phường Đông Sơn, TP Thanh Hóa).

Ghi nhận tại một số chợ trên địa bàn TP Thanh Hóa cũng như ở các vùng quê cho thấy, nhiều người nội trợ vẫn có thói quen dùng túi nilon để đựng hàng, còn những người bán hàng đều chuẩn bị sẵn túi nilon để đáp ứng nhu cầu của khách. Chị Nguyễn Thị P, người mua hàng tại chợ Đông Thành (TP Thanh Hóa), thừa nhận: “Vẫn biết túi nilon có thể gây ô nhiễm môi trường, nhưng vì sự tiện dụng của nó nên việc sử dụng túi nilon đựng hàng mỗi khi đi chợ với tôi đã trở thành thói quen”. Còn chị H chủ hàng rau củ quả trên đường Lê Lai, phường Đông Sơn (TP Thanh Hóa) chia sẻ: “Khách hàng yêu cầu bỏ thực phẩm vào túi nilon nên chúng tôi phải chiều khách. Nhiều người còn muốn mỗi loại rau, củ, quả phải đựng riêng một túi. Thậm chí, có người còn xin thêm vài ba cái để đựng đồ khi treo lên xe máy”.

Theo khảo sát của Bộ Tài nguyên và Môi trường, bình quân mỗi hộ gia đình Việt Nam sử dụng khoảng hơn 200 túi nilon các loại/tháng. Đặc biệt, mỗi năm cả nước có khoảng 3,1 triệu tấn chất thải nhựa thải ra môi trường, con số này vẫn đang ngày càng gia tăng, đe dọa nghiêm trọng đến môi trường sống, sức khỏe của con người. Tại Thanh Hóa, qua khảo sát của ngành chức năng cũng cho thấy, trung bình một ngày người dân thải ra môi trường khoảng 345 tấn rác thải từ nhựa (tương đương 0,1kg/người), trong đó chỉ có khoảng 2,2% rác thải được tái chế. Với khối lượng chất thải nhựa và túi nilon được sử dụng và thải bỏ lớn như vậy, trong khi hoạt động xử lý còn nhiều khó khăn, bất cập thì khả năng tác động đến môi trường sống và nhiều ngành nghề từ rác thải nhựa, túi nilon là rất lớn.

Ví như trong lĩnh vực du lịch, theo kết quả điều tra, phỏng vấn nhanh của đơn vị chức năng, trung bình mỗi khách du lịch lưu trú trên địa bàn tỉnh thải ra môi trường từ 5 - 10 túi nilon/ngày; 2 - 4 vỏ chai nhựa, hộp sữa/ngày chưa kể đến các sản phẩm, vật dụng cá nhân làm bằng nhựa dùng một lần (bàn chải, lược, mũ ủ tóc, tăm bông...). Rác thải nhựa còn phát sinh từ các cơ sở kinh doanh du lịch, đặc biệt là cơ sở ăn uống, bán hàng tạp hóa, lưu niệm vẫn còn thói quen sử dụng túi nilon, hộp xốp để gói đựng đồ cho du khách. Hầu hết các cơ sở ăn uống còn phục vụ nước đóng chai, một số cơ sở còn sử dụng bát, đũa, cốc uống nước, khăn lau đóng gói dùng một lần. Các cơ sở lưu trú sử dụng các lọ nhựa để châm dầu gội, sữa tắm; sử dụng túi nilon đựng rác... Như vậy, với số lượng khách du lịch ngày càng tăng, nhu cầu sử dụng đồ nhựa dùng một lần, túi nilon ngày càng nhiều, điều này cũng đồng nghĩa lượng chất thải nhựa sẽ ngày càng lớn nếu không có giải pháp hạn chế sử dụng.

Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy, túi nilon hay rác thải nhựa chôn vùi dưới đất phải mất hàng trăm năm mới có thể phân hủy hết. Sự tồn tại của nó trong môi trường sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới đất và nước bởi túi nilon lẫn vào đất sẽ ngăn cản ôxi đi qua đất, gây xói mòn đất, làm cho đất bạc màu, không tơi xốp, kém chất dinh dưỡng, từ đó làm cho cây trồng chậm tăng trưởng. Nghiêm trọng hơn, các nhà khoa học còn phát hiện ra đất và nước bị ô nhiễm bởi túi nilon sẽ ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp tới sức khỏe con người. Đặc biệt, túi nilon chứa 2 chất PE và PP, khi đốt sẽ tạo thành khí cacbonnic, mêtan có hại cho sức khỏe. Nếu sử dụng túi nilon đựng đồ ăn nóng (nhiệt độ từ 70 - 80 độ C), những chất độc hại trong túi sẽ hòa lẫn vào thức ăn. Nếu chứa thực phẩm đã được chế biến trong những túi nilon nhuộm màu, các kim loại nặng như chì, cadimi sẽ gây hại cho bộ não, là nguyên nhân chính gây bệnh ung thư...

Để hạn chế việc sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ nhựa, túi nilon, những năm gần đây, các cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh đã chủ động phối hợp với các ban, ngành liên quan tổ chức tuyên truyền đến người dân về những tác hại của thói quen sử dụng túi nilon. Đồng thời, đưa ra những giải pháp áp dụng cụ thể trong thực tiễn như phân loại rác túi nilon; hỗ trợ thành lập câu lạc bộ, mô hình hạn chế sử dụng túi nilon như mô hình “Chi hội phụ nữ hạn chế sử dụng túi nilon”, “Thu gom phế liệu, đổi lấy màu xanh”; dùng làn nhựa đi chợ... Đặc biệt, hằng năm, Sở Công Thương đều lựa chọn các đơn vị, địa phương tổ chức phát động phong trào hạn chế sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nilon khó phân hủy trong sinh hoạt; kêu gọi các đơn vị, doanh nghiệp quản lý, khai thác chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, các cửa hàng tiện ích trên địa bàn tỉnh cùng chung tay hành động giảm thiểu sử dụng và tiến tới không sử dụng túi nilon, túi nhựa đựng hàng hóa cho khách hàng.

Trước tác hại của sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nilon đối với môi trường sống, chủ trương hạn chế việc sử dụng sản phẩm không thân thiện môi trường là cần thiết. Để hiện thực hóa chủ trương này, ngoài sự nỗ lực từ phía cấp ủy, chính quyền, ngành chức năng, điều quan trọng là mỗi người dân cần phải thể hiện mình là người tiêu dùng thông thái, nói không với các sản phẩm nhựa sử dụng một lần, túi nilon nhằm bảo vệ chính mình, người thân, gia đình và cộng đồng xã hội.

Bài và ảnh: Phong Sắc