Từ ý tưởng nhỏ, mô hình 'Cùng em đọc sách' lan tỏa văn hóa đọc đến đông đảo học sinh

Năm 2021, khi đại dịch Covid-19 bùng phát dữ dội, những đợt giãn cách xã hội kéo dài khiến khoảng cách giữa giáo viên và học sinh trở nên xa cách hơn bao giờ hết, cả về không gian học tập lẫn sự kết nối tinh thần.

Trong bối cảnh ấy, cô Hoàng Thụy Bích Thủy - nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Thị Định (phường Tân Thuận, Thành phố Hồ Chí Minh) đã khởi xướng mô hình đọc sách trực tuyến với mong muốn duy trì kết nối, nuôi dưỡng cảm xúc và truyền cảm hứng học tập cho học trò.

Từ sáng kiến nhỏ mang tên “Cùng em đọc sách”, cô Thủy đã xây dựng một cộng đồng đọc sách “không biên giới”, nơi học sinh ở bất kỳ đâu trên cả nước cũng có thể tham gia những buổi Booktalk.

Đến nay, trải qua 4 năm phát triển và duy trì hoạt động, mô hình ngày càng lan tỏa đến nhiều trường học với sự tham gia tình nguyện của hơn 50 thầy cô và nhiều học sinh đến từ các tỉnh thành như Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Lâm Đồng…

Cô Hoàng Thụy Bích Thủy - nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Thị Định (phường Tân Thuận, Thành phố Hồ Chí Minh). Ảnh: NVCC

Hoạt động đọc sách miễn phí “không biên giới”

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Thủy cho biết: “Từ nhiều năm trước, khi còn công tác tại Trường Tiểu học Nguyễn Thị Định, tôi đã tổ chức các buổi sinh hoạt đọc sách thông qua một câu lạc bộ dành cho học sinh. Đây là hoạt động ngoại khóa nhằm giúp các em rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ, nuôi dưỡng thói quen đọc và cảm thụ văn học.

Đến năm 2021, khi đại dịch Covid-19 bùng phát dữ dội và giãn cách xã hội kéo dài, mọi hoạt động dạy học đều chuyển sang hình thức trực tuyến. Học sinh không thể đến trường, việc học qua màn hình trở nên khô khan và thiếu sự tương tác. Trong bối cảnh đó, tôi quyết định chuyển đổi mô hình câu lạc bộ đọc sách truyền thống sang hình thức trực tuyến, khởi xướng hoạt động mang tên ‘Cùng em đọc sách’.

Tôi mong muốn giữ được sợi dây kết nối giữa thầy cô và học sinh không chỉ qua những tiết học văn hóa mà còn thông qua không gian đọc sách nhẹ nhàng, gần gũi và đầy cảm xúc. Với mô hình này, các buổi đọc sách online được tổ chức đều đặn, có giáo viên tham gia kể chuyện, sử dụng bài trình chiếu Powerpoint minh họa sinh động. Mỗi buổi đều kết thúc bằng các câu hỏi nhỏ để học sinh phản hồi, qua đó rèn luyện kỹ năng nghe, hiểu và ghi nhớ.

‘Cùng em đọc sách’ không chỉ đơn thuần là hoạt động nghe kể chuyện, mà là quá trình tương tác hai chiều. Học sinh không còn thụ động tiếp nhận, mà chủ động tham gia, chia sẻ và dần hình thành thói quen đọc sách như một phần tự nhiên trong đời sống hàng ngày. Chính sự chủ động, hứng thú ấy là điều khiến tôi tin rằng mô hình này mang lại giá trị lâu dài, cả trong và sau đại dịch”.

Học sinh trên cả nước có thể tham gia buổi học miễn phí trên nền tảng Zoom. Ảnh: NVCC

Theo cô Thủy, khác với nhiều hoạt động đọc sách truyền thống vốn diễn ra đơn lẻ trong thư viện, “Cùng em đọc sách” mang tính kết nối và chia sẻ cao hơn. Bởi đây không chỉ là hoạt động giới hạn trong phạm vi một trường học cụ thể, chương trình còn mở rộng cho học sinh từ nhiều tỉnh, thành khác nhau cùng tham gia qua một đường dẫn chung. Nội dung chương trình cũng rất linh hoạt, ngoài kể chuyện bằng tiếng Việt, các thầy cô còn mở rộng sang kể chuyện bằng tiếng Anh, âm nhạc, nghệ thuật. Tất cả đều hướng đến mục tiêu khơi dậy trí tưởng tượng, cảm xúc và khả năng biểu đạt ngôn ngữ cho học sinh.

Do đó, nhóm cộng sự các thầy cô đã chia các buổi đọc sách theo nhóm lứa tuổi, xây dựng lộ trình đọc phù hợp: nhóm nhỏ (lớp 1–3) sẽ ưu tiên các truyện ngắn có nhiều hình ảnh, nhân vật là động vật hoặc đồ vật gần gũi; nhóm lớn hơn (lớp 4-5) sẽ tiếp cận các tác phẩm có chiều sâu hơn, yêu cầu giáo viên phải phân tích từ khóa, gợi mở câu hỏi để các em học được từ vựng và cấu trúc câu. Dù phân chia như vậy nhưng hoạt động này không giới hạn học sinh, miễn là các em thấy hứng thú và phù hợp với nội dung thì đều có thể tham gia.

“Sau một thời gian triển khai, tôi nhận thấy rõ sự thay đổi từ các em học sinh. Nhiều em kể chuyện lưu loát hơn, ghi nhớ tốt hơn và đặc biệt là hình thành thói quen đọc sách chủ động. Có những học sinh chia sẻ với phụ huynh rằng ‘tối nay con có giờ đọc sách’ khiến tôi thực sự xúc động. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng tổ chức các buổi phản hồi, phỏng vấn học sinh sau các buổi Booktalk để lắng nghe cảm nhận và điều chỉnh hoạt động phù hợp hơn với nhu cầu của các em.

Tính đến nay, mô hình đã có sự tham gia của khoảng hơn 50 thầy cô giáo tình nguyện giảng dạy miễn phí. Sau chương trình, chúng tôi thường đưa ra những thử thách nhỏ để các em phản hồi lại trên nhóm Facebook, nơi mà phụ huynh, học sinh và giáo viên cùng nhau tương tác”, cô Thủy cho biết.

Mô hình "Cùng em đọc sách" do cô Thủy sáng lập đang dần được lan tỏa rộng rãi sau 4 năm triển khai. Ảnh: NVCC

Mong muốn tổ chức nhiều buổi đọc sách trực tuyến vào một khung giờ cố định

Mặc dù mô hình này đã lan tỏa được tinh thần đọc sách trong cộng đồng giáo viên và học sinh, nhưng cô Thủy vẫn còn trăn trở.

Cô Thủy chia sẻ, hiện nay vẫn còn nhiều trường học chưa thực sự đồng hành một cách sát sao; có nơi chỉ dừng lại ở việc gửi đường dẫn mà không tổ chức theo dõi, khiến học sinh khó tiếp cận đầy đủ với chương trình. Một phần nguyên nhân xuất phát từ việc nhóm triển khai chưa truyền thông đủ mạnh, đồng thời thiếu nguồn lực để mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng hoạt động.

Các giáo viên tham gia giảng dạy mô hình này thường xuyên tổ chức buổi tập huấn, nâng cao chuyên môn. Ảnh: NVCC

“Trong tương lai, mong ước lớn nhất của tôi là có thể tổ chức đồng thời nhiều buổi đọc sách trực tuyến vào một khung giờ cố định để mỗi học sinh ở các vùng miền khác nhau có thể lựa chọn thầy cô phù hợp, tạo nên một ngày hội đọc sách thực sự. Tôi cũng hy vọng sẽ có điều kiện tổ chức định kỳ các ngày hội đọc sách trực tiếp, khoảng 6 tháng một lần, tại những không gian xanh để các em có cơ hội trải nghiệm hoạt động đọc sách trong môi trường gần gũi với thiên nhiên.

Dẫu còn nhiều giới hạn về kinh phí hoạt động, tôi luôn tin rằng với tình yêu nghề và sự thương yêu học trò, hành trình lan tỏa thói quen đọc sách sẽ không dừng lại. Với tôi, ‘Cùng em đọc sách’ không chỉ là một mô hình mà là một nhịp cầu kết nối tri thức, cảm xúc và lòng nhân ái giữa thầy cô và học sinh, vượt qua mọi khoảng cách về địa lý hay điều kiện kinh tế”, cô Thủy bày tỏ.

Thu Thủy