Tử vong vì virus hiếm từ dơi

Một người đàn ông ở phía bắc New South Wales (NSW), Úc đã tử vong sau khi mắc phải ca nhiễm Lyssavirus từ dơi Úc (Australian bat lyssavirus) đầu tiên được ghi nhận tại bang này. Đây là một loại virus có họ hàng gần với virus gây bệnh dại.

Cơ quan Y tế NSW cho biết, người đàn ông ở độ tuổi 50 này đã bị một con dơi cắn "vài" tháng trước và đã được điều trị vào thời điểm đó. Ngày 3/7, cơ quan này đã xác nhận người đàn ông đã qua đời và kêu gọi cộng đồng tránh chạm hoặc tiếp xúc với dơi.

Lyssavirus từ dơi Úc là một chủng cực kỳ hiếm thuộc nhóm lyssavirus, trong đó có cả virus dại. Theo một tài liệu được công bố không lâu sau khi phát hiện, nó được xác định lần đầu tiên vào tháng 5 năm 1996 trên một con dơi ăn quả ở phía bắc NSW và là loại lyssavirus duy nhất tại Úc.

Virus này đã được tìm thấy trong các loài cáo bay, dơi ăn quả và dơi ăn côn trùng nhỏ ở Úc. Theo Y tế NSW, bất kỳ con dơi nào ở Úc cũng có thể mang virus này.

Giáo sư Tim Mahony, một nhà nghiên cứu sinh học thú y tại Đại học Queensland, cho biết các trường hợp tử vong ở người là do "sự hội tụ rất hiếm của các yếu tố khác nhau". Ông nói: "Chúng ta mới chỉ có bốn trường hợp tử vong kể từ khi biết về nó vào giữa những năm 90. Trong khoảng thời gian đó, tôi cho rằng hàng ngàn người đã tiếp xúc với dơi theo cách này hay cách khác".

Con người có thể bị nhiễm virus này qua vết cắn hoặc vết cào của dơi. Giáo sư Mahony cho biết, các loài động vật khác cũng có thể bị nhiễm và virus này dường như có phạm vi vật chủ rộng. Về mặt lý thuyết, việc lây truyền từ một con vật cưng bị nhiễm bệnh sang người là có thể xảy ra, theo một nghiên cứu năm 2018, nhưng khả năng này là rất thấp.

Ca nhiễm virus này ở người đầu tiên được xác định tại Queensland vào tháng 10 năm 1996 trên một người chăm sóc động vật hoang dã. Ca tử vong thứ hai ở người xảy ra vào tháng 12 năm 1998, 27 tháng sau khi bị một con cáo bay cắn. Đến năm 2012, một cậu bé đã tử vong sau khi tiếp xúc "không chủ ý" với một con dơi, và sau đó vào năm 2013, hai trường hợp nhiễm virus được phát hiện trên ngựa.

Theo Y tế NSW, không có phương pháp điều trị hiệu quả nào cho lyssavirus một khi các triệu chứng đã xuất hiện. Các triệu chứng này bao gồm sốt và mất ý thức.

Tuy nhiên, tin tốt là vắc-xin phòng bệnh dại hoạt động hiệu quả như một biện pháp tiêm chủng chống lại Lyssavirus từ dơi Úc. Đối với những người có nguy cơ tiếp xúc cao với dơi như bác sĩ thú y, người chăm sóc động vật và công nhân đường dây điện – những người thường xuyên di dời dơi khỏi đường dây – Y tế NSW khuyến nghị tiêm ba mũi trong vòng một tháng.

Nếu không may bị dơi cắn hoặc cào, Y tế NSW khuyên bạn nên rửa kỹ vết thương bằng xà phòng và nước trong 15 phút, sau đó bôi dung dịch sát khuẩn có tác dụng chống virus như povidone-iodine (Betadine) và để khô. Bệnh nhân sau đó cần được điều trị bằng huyết thanh kháng dại (rabies immunoglobulin) và vắc-xin phòng dại.

Giáo sư Mahony cho biết vắc-xin sẽ được tiêm như một biện pháp dự phòng. Việc tiêm nhiều mũi trong một khoảng thời gian ngắn sẽ "kích hoạt hệ thống miễn dịch hoạt động nhanh nhất có thể". Vì virus này có thời gian ủ bệnh dài – thường lên đến vài tháng "vì những lý do chúng ta chưa hiểu rõ" – các phương pháp điều trị dự phòng được thực hiện nhanh chóng có thể mang lại hiệu quả rất cao.

Cách tốt nhất để phòng tránh là không tiếp xúc với dơi và không cố gắng giải cứu một con dơi bị thương hoặc gặp nạn. Giáo sư Mahony cho biết sẽ rất bất thường nếu một người bình thường tiếp xúc trực tiếp với một con dơi ăn quả khỏe mạnh.

Tuy nhiên, dù dơi nổi tiếng với việc mang nhiều loại virus mà không bị ảnh hưởng, Lyssavirus từ dơi Úc lại có thể khiến chúng bị bệnh. Nếu bạn thấy một con dơi nằm trên mặt đất – ngay cả khi nó bị thương – tốt nhất hãy mặc định rằng nó có thể mang virus.

"Nếu mọi người không biết mình đang làm gì, thì tuyệt đối đừng chạm vào chúng", ông nói. Y tế NSW nhấn mạnh rằng chỉ những người xử lý động vật hoang dã đã được đào tạo, bảo vệ và tiêm phòng đầy đủ mới nên tương tác với dơi.

Việt Vũ