Từ trong tù, cựu Thủ tướng Najib vẫn quyết định vận mệnh Malaysia

Ông Najib bắt đầu thi hành án tù 12 năm từ hôm 23/8, sau khi tòa án tối cao Malaysia bác đơn kháng cáo của vị cựu thủ tướng liên quan tới vụ bê bối liên quan tới quỹ 1MDB.

Dù phán quyết của tòa án khiến ông Najib không còn cơ hội tiếp tục ra tranh cử, ông vẫn nhận được sự ủng hộ rộng rãi và có ảnh hưởng lớn trong đảng Tổ chức Dân tộc Mã Lai Thống nhất (UMNO) cầm quyền.

Người đứng sau hậu trường

Bất chấp bản án với ông Najib, đảng UMNO của Thủ tướng Ismail Sabri Yaakob vẫn mong muốn tổ chức tổng tuyển cử sớm nhất có thể để hưởng lợi từ sự phát triển “tốt hơn dự đoán” của nền kinh tế và sự chia rẽ của phe đối lập, một quan chức cấp cao của đảng nói hôm 24/8, theo Bloomberg.

Quan chức giấu tên này cũng khẳng định Thủ tướng Ismail sẽ cần giữ mối quan hệ đồng minh với các chính trị gia trung thành với ông Najib, nếu muốn giữ ghế sau cuộc bầu cử.

Dù ở trong tù, ông Najib vẫn sẽ có vai trò lớn trong quyết định cục diện chính trị Malaysia. Ảnh: AP.

Điều này cho thấy ông Najib, người là thủ tướng giai đoạn 2009-2018, sẽ tiếp tục đóng vai trò người quyết định vận mệnh của các ứng viên từ hậu trường - giống như cách ông giúp đảng UMNO chiến thắng trong hàng loạt cuộc bầu cử địa phương hồi năm 2021.

Các cuộc đấu đá chính trị trước cuộc bầu cử, diễn ra muộn nhất vào tháng 9/2023, sẽ quyết định đường hướng tương lai của Malaysia. Kể từ cuộc bầu cử lịch sử năm 2018, khi cựu Thủ tướng Mahathir Mohamad và lãnh đạo đối lập Anwar Ibrahim lật đổ thành công ông Najib và buộc UMNO rời khỏi vị trí cầm quyền sau sáu thập kỷ, quốc gia Đông Nam Á này đã trải qua ba thủ tướng.

Dù các biến động chính trị giúp ông Ismail và UMNO trở lại nắm quyền kiểm soát Quốc hội Malaysia tháng 8/2021, quyền lực của ông vẫn khá mỏng manh, chừng nào một cuộc tổng tuyển cử mới chưa được tổ chức. Giới chức UMNO cho biết họ hy vọng cuộc bầu cử sẽ diễn ra vào tháng 11 tới.

Ông Ismail đã xây dựng danh tiếng như người bảo vệ sự độc lập của hệ thống tư pháp khi tiếp tục để các thủ tục pháp lý chống lại ông Najib diễn ra. Dù vậy, ông cần cẩn trọng để UMNO không lặp lại thất bại năm 2018.

“Câu hỏi hiện nay là đảng (UMNO - PV) sẽ đối xử với thời kỳ của ông Najib thế nào, và liệu họ có tiếp tục xa rời nguyện vọng của nhân dân Malaysia hay không?”, ông Ibrahim Suffian, đồng sáng lập Trung tâm Nghiên cứu Dư luận Merdeka, nhận định. “Họ cần tỏ ra rằng họ đã học được từ các sai lầm trong quá khứ và không để chương trình của đảng bị các lãnh đạo gây tranh cãi làm sa lầy”.

Vẫn có khả năng - dù nhỏ - rằng ông Najib sẽ được trả tự do và tham gia chiến dịch vận động tranh cử sắp tới. Ông vẫn còn cơ hội yêu cầu xem xét lại quyết định của tòa án tối cao hoặc đề nghị nhà vua Malaysia ân xá.

Cựu Thủ tướng Mahathir Mohamad nhận định cơ hội ông Najib được ân xá là “50-50”.

Sự ủng hộ trong đảng

Ông Najib bị kết án lần đầu tháng 7/2020 với các tội danh lạm dụng quyền lực, rửa tiền và bội tín liên quan đến hành vi chuyển 42 triệu ringgit (khoảng 9,4 triệu USD) từ quỹ 1MDB tới tài khoản cá nhân. Vị cựu thủ tướng phủ nhận mọi cáo buộc và tự nhận bản thân là “nạn nhân bị lừa đảo”.

Bản án trên - bao gồm án tù 12 năm và mức tiền phạt 210 triệu ringgit (khoảng 47 triệu USD - được tòa phúc thẩm giữ nguyên hồi tháng 12/2021. Tòa án tối cao ra quyết định tương tự hôm 23/8 vừa qua.

Cựu Thủ tướng Malaysia Najib Razak đang phải chịu án tù 12 năm do liên quan tới vụ bê bối 1MDB. Ảnh: AP.

Tới 25/8, ông Najib lại phải ra tòa trong một vụ án khác liên quan đến quỹ 1MDB. Ông vẫn còn ba vụ án khác đang chờ xét xử.

Dù Thủ tướng Ismail vẫn giữ im lặng về vụ việc của ông Najib, một số quan chức cấp cao trong đảng UMNO đã bày tỏ sự ủng hộ với vị cựu thủ tướng.

“UMNO sẽ sát cánh với Dato Sri Mohd Najib Tun Abdul Razak khi đối mặt với tất cả cáo buộc khác nhằm vào ông, và đảm bảo ông sẽ được xét xử theo công lý và không trở thành nạn nhân của các áp lực chính trị”, Chủ tịch UMNO Ahmad Zahid Hamidi nói. “Chúng ta cần bình tĩnh và quyết tâm để dẹp bỏ mọi thiên kiến trong hệ thống để đảm bảo công lý sẽ được thi hành”.

Một quan chức cấp cao của UMNO thừa nhận việc giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sắp tới không phải điều dễ dàng. Trong khi đó, nếu buộc phải thành lập chính phủ thiểu số, UMNO sẽ phải giải quyết nhiều vấn đề với các nhóm đối lập.

Dù vậy, vị quan chức trên tỏ ra tự tin rằng UMNO sẽ có thể ngăn vụ việc của ông Najib trở thành trọng tâm trong cuộc bầu cử sắp tới. Thay vào đó, họ muốn nhấn mạnh sự bền vững của bản thân với sự chia rẽ của phe đối lập - thể hiện qua sự sụp đổ của liên minh giữa ông Mahathir và ông Anwar năm 2020.

Việc ông Najib phải ngồi tù “có thể tác động tiêu cực tới UMNO trong việc thu hút sự ủng hộ của người dân”, giáo sư Johan Saravanamuttu tại Đại học Sains Malaysia nói.

“Mặt khác, điều này giúp đương kim Thủ tướng Ismail Sabri có thêm sức mạnh vì ông ấy sẽ không bị tấn công vì vụ án liên quan tới các cá nhân này”, giáo sư Saravanamuttu nhận định.

“Từ nền chính trị Malaysia, chúng ta đã thấy rằng không ai bị đặt dấu chấm hết”, ông Bridget Welsh, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Malaysia tại Đại học Nottingham, nói. “Ông ấy (tức ông Najib) sẽ tiếp tục có vai trò nổi bật và vẫn có những người ủng hộ”.

Việt Hà

Theo Bloomberg