Tự hào người phụ nữ 'Ba đảm đang'

Báo Hànôịmới xin trích một số tham luận, ý kiến bên lề tại Hội thảo “Phong trào Phụ nữ “Ba đảm đang” - giá trị lịch sử và thời đại” do Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội, Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Hà Nội, Huyện ủy Đan Phượng phối hợp tổ chức ngày 6-3.

Anh hùng lao động Cù Thị Hậu, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam:
May mắn khi được tôi luyện và trưởng thành từ phong trào

Anh hùng lao động Cù Thị Hậu ngắm bức ảnh khi bà còn là công nhân Nhà máy Dệt 8-3. Ảnh: Bảo Lâm

Tôi vẫn luôn nhớ về hình ảnh hôm nào làm ca chiều phải đi bộ khoảng 35km. Khi đó tôi không thấy mệt, luôn làm việc với tinh thần nhiệt huyết, hăng say đứng 24 máy dệt và dệt được gần 800m vải trong một ca làm việc. Không chỉ có tôi mà tất cả chị em công nhân ở nhà máy đều nêu cao tinh thần xung phong, gương mẫu, đạt ngày công, giờ công cao.

Những năm tháng đó, chị em công nhân Nhà máy vừa bám trụ sản xuất, phục vụ chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu. Vải thương hiệu “8-3” có mặt ở các tỉnh, thành phố miền Bắc, đủ các loại: Phin hoa, xanh chéo, láng, kaki... bày bán ở cửa hàng bách hóa. Đặc biệt, hồi ấy nhà máy còn sản xuất dây thừng, dây chão cho “đoàn tàu không số”.

Nhìn lại trang sử vàng của 60 năm về trước, chúng ta có quyền tự hào mà khẳng định rằng: Phong trào phụ nữ “Ba đảm đang” là một mốc son chói lọi trong lịch sử phong trào phụ nữ Việt Nam, đỉnh cao của phong trào thi đua yêu nước của phụ nữ miền Bắc trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Với việc tham gia tích cực trong phong trào “Ba đảm đang”, phụ nữ Việt Nam đã thể hiện được vai trò, khả năng cách mạng to lớn, tinh thần yêu nước, lao động sáng tạo, ý chí tự cường vươn lên, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc, vì nhân dân. Tôi thấy mình thật may mắn khi được tôi luyện và trưởng thành trong phong trào phụ nữ “Ba đảm đang”, những kỷ niệm, ký ức đẹp đẽ về một thời tuổi trẻ sôi nổi, đầy nhiệt huyết và tự hào luôn in đậm trong tâm trí, theo tôi suốt cuộc đời.

Bà Lê Thị Quýnh (84 tuổi), nguyên Chủ tịch UBND xã, nguyên Hội trưởng Hội Liên hiệp phụ nữ xã Trung Châu, huyện Đan Phượng:
Tự hào Đan Phượng - nơi khởi đầu phong trào

Bà Lê Thị Quýnh,. Ảnh: Bảo Lâm

Tất cả nước đều biết, Đan Phượng là nơi khởi nguồn của phong trào phụ nữ “Ba đảm đang”.

Năm ấy, bà Lê Thị Thái là Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ huyện gợi ý, phụ nữ phải đảm nhiệm công việc thay chồng con lên đường chiến đấu. Chúng ta nên phát động phong trào “Ba đảm nhiệm” của phụ nữ gồm: Đảm nhiệm việc sản xuất ở địa phương; đảm nhiệm công việc gia đình và đảm nhiệm phục vụ chiến đấu khi cần thiết. Nội dung của phong trào tuy ngắn gọn, nhưng dễ nhớ, dễ thực hiện.

Ngay sau khi phong trào được phát động ở Đan Phượng, Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam đã nhân rộng ra các tỉnh, thành phố trong cả nước. Bác Hồ cũng rất quan tâm đến phong trào này và Người đã đổi tên phong trào “Ba đảm nhiệm” thành “Ba đảm đang”.

Thời kỳ đó, thực hiện lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả vì miền Nam ruột thịt”, các cấp hội phụ nữ trong huyện thi đua sản xuất, chăn nuôi, chi viện cho tiền tuyến. Chúng tôi phân công nhau đến từng nhà có thanh niên trong độ tuổi để vận động nhập ngũ.

Gia đình nào có hội viên phụ nữ thì gương mẫu đăng ký cho con, em đi bộ đội. Việc thứ hai là đẩy mạnh sản xuất lúa, chăn nuôi, trồng dâu nuôi tằm để làm nghĩa vụ cho Nhà nước. Các xã đã đề ra khẩu hiệu: “Ruộng đồng là chiến trường, cuốc cày là vũ khí”. Các hội viên phụ nữ rất quyết tâm, vừa sản xuất, vừa sẵn sàng chiến đấu, “làm ngày không đủ, tranh thủ làm đêm”, thi đua thay nam giới làm chủ ruộng đồng, tham gia quản lý hợp tác xã nông nghiệp...

Lúc bấy giờ, chồng tôi đi thanh niên xung phong, tôi ở nhà chăm sóc mẹ già nuôi dạy 2 con, nhưng chúng tôi rất phấn khởi, tích cực thi đua, phấn đấu hoàn thành mọi nhiệm vụ.

Nguyên Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Hà Nội Dương Thị Vịn:
Tham gia phong trào đã giúp tôi trưởng thành

Nguyên Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Hà Nội Dương Thị Vịn. Ảnh: Bảo Lâm

Ngày 21-6-1965, Bác Hồ và Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 71 về thành lập lực lượng thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước tập trung, phục vụ công tác giao thông vận tải trên các tuyến đường trọng yếu. Đó là cơ hội cho tuổi trẻ chúng tôi được cống hiến.

Đó cũng là thời điểm phong trào phụ nữ “Ba đảm đang” phát triển rất mạnh, lan tỏa khắp cả nước. Tôi và hàng nghìn nữ thanh niên Thủ đô đã nô nức viết đơn xin gia nhập Đội Thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước, nhiều lá đơn còn được viết bằng máu. Hầu hết chúng tôi đều rất trẻ, bình quân tuổi đời khoảng 18, gồm đủ các thành phần, trong đó hơn 50% là nữ; 30% vừa rời ghế nhà trường, có bạn mới 15 tuổi còn mang theo trong ba lô tấm khăn quàng đỏ, có ông bố, bà mẹ chỉ có một người con duy nhất, nhưng trước khí thế của phong trào thanh niên “Ba sẵn sàng” và phong trào phụ nữ “Ba đảm đang” đã tình nguyện cho con được nhập ngũ.

Bản thân tôi lúc đó là một đảng viên trẻ, là Bí thư chi đoàn, là Phó ban đại biểu phụ nữ khối 49 Vĩnh Tuy - khu Hai Bà Trưng. Cùng một lúc tôi nhận được giấy báo đi học đại học ở nước ngoài và giấy báo nhập ngũ thanh niên xung phong. Tôi còn có một người anh trai duy nhất là liệt sĩ. Mẹ tôi vừa mất nhưng được cha tôi động viên: “Học đại học thì học lúc nào cũng được, còn đánh Mỹ là cơ hội, đánh Mỹ xong con về đi học cũng chưa muộn”.

Và ngày 17-7-1965, tôi đã cùng 12 đoàn viên, thanh niên chi đoàn quê tôi náo nức cùng Đại đội 816 khu Hai Bà Trưng và 1.500 thanh niên Thủ đô lên đường nhập ngũ. Chúng tôi ra đi trong tâm thế thiêng liêng và tự hào vì đã thực hiện được ước nguyện góp phần nhỏ bé của mình cho Tổ quốc thân yêu, hòa cùng phụ nữ cả nước thực hiện phong trào phụ nữ “Ba đảm đang”.

Những năm tháng sống và làm việc ở Trường Sơn gian khổ, vất vả thiếu thốn, chiến tranh tàn khốc, hy sinh mất mát nhưng cũng là những năm tháng đẹp nhất và có ý nghĩa nhất của cuộc đời, bởi những năm tháng đó chúng tôi đã sống hết mình cho Tổ quốc yêu dấu, chúng tôi đã thực hiện trọn vẹn phong trào phụ nữ “Ba đảm đang”.

60 năm đã trôi qua nhưng phong trào phụ nữ “Ba đảm đang” vẫn còn sống mãi, không chỉ ở phát huy truyền thống thắp sáng những phong trào và hành động thi đua cách mạng của phụ nữ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc mà còn ở những kinh nghiệm và phương thức phát động và duy trì phong trào. Phong trào phụ nữ “Ba đảm đang” không chỉ là cơ hội giúp tôi cống hiến cho Tổ quốc mà còn là điều kiện để tôi vươn lên và trưởng thành.

Nguyệt Ánh (lược ghi)