Từ chuyện mẹ bé Bắp đến bài học quản lý tiền từ thiện: Sao kê có phải điều bắt buộc?

Từ thiện và tranh cãi sao kê

Những ngày gần đây, cộng đồng mạng xôn xao trước đoạn clip phát ngôn của chị Lê Thị Thu Hòa (tức mẹ bé Bắp) về vấn đề sao kê tiền từ thiện. Đoạn clip này được cắt từ một livestream diễn ra vào tháng 11/2024. Trong đó chị Hòa và tiktoker Phạm Thoại trò chuyện với khán giả.

Mẹ bé Bắp và Phạm Thoại đều chưa lên tiếng về ồn ào gần đây

Khi có một tài khoản đặt câu hỏi về việc "phải sao kê ngân hàng sau khi Bắp khỏi bệnh", chị Hòa đã bật cười và trả lời: "Dạ, sao kê để làm gì ạ? Lấy giấy hả chị? Nhiều người vô tri thật sự luôn”. Ngay sau đó, Phạm Thoại cũng lên tiếng bênh vực, cho rằng tài khoản kêu gọi ủng hộ đã được công khai, ai muốn kiểm tra có thể vào đó xem.

Tuy nhiên, điều khiến dư luận tranh cãi là phát ngôn tiếp theo của chị Hòa, khi chị khẳng định số tiền quyên góp xuất phát từ lòng hảo tâm của các mạnh thường quân và không ai ép buộc mọi người phải chuyển khoản. Chị cũng nhấn mạnh rằng, số tiền này chỉ được sử dụng để lo cho bé Bắp, còn những người yêu cầu sao kê phần lớn là những người "không quyên góp" hoặc "ghen tị vì không được hỗ trợ như Bắp".

Quan điểm này ngay lập tức gây ra hai luồng ý kiến trái chiều. Một số người đồng cảm với hoàn cảnh của mẹ con bé Bắp, cho rằng việc sử dụng tiền ủng hộ như thế nào là quyền của chị Hòa. Nhưng số khác cho rằng, dù xuất phát từ lòng hảo tâm, việc minh bạch tài chính là cần thiết để tránh những hiểu lầm không đáng có.

Bé Bắp tên thật là Minh Hải (4 tuổi), mắc bệnh ung thư máu và đang điều trị tại Singapore. Hành trình chữa bệnh của bé được cộng đồng mạng theo dõi sát sao, đặc biệt là các bậc cha mẹ.

Trước đó, để có tiền chữa trị cho con, chị Hòa từng phải bán hàng online, livestream ngay tại hành lang bệnh viện. Câu chuyện này đã chạm đến trái tim nhiều người, giúp chị nhận được sự hỗ trợ lớn từ các mạnh thường quân. Trong số đó, tiktoker Phạm Thoại là một trong những người tích cực nhất, không chỉ hỗ trợ về mặt tài chính mà còn giúp chị Hòa biết cách tự kiếm tiền thông qua việc bán hàng online.

Chị Hòa từng phải bán hàng online tại bệnh viện để lấy tiền lo viện phí cho con

Số tiền mà mẹ bé Bắp nhận được từ các mạnh thường quân lên đến hàng tỷ đồng. Riêng Phạm Thoại đã từng cho mẹ bé Bắp vay gấp 800 triệu đồng để nhập viện và lọc máu cho con. Ngoài ra, còn có sự đóng góp của nhiều nhà hảo tâm như Hằng Du Mục ủng hộ 200 triệu, sếp Mailisa 100 triệu đồng,… Chính vì con số lớn này, nhiều người cho rằng chị Hòa cần công khai minh bạch số tiền đã sử dụng để tránh nghi ngờ.

Đến nay, mặc dù chị Hòa vẫn liên tục cập nhật tình trạng sức khỏe của bé Bắp trên trang cá nhân có dấu tích xanh, nhưng phần bình luận đã bị khóa, khiến nhiều người không khỏi thắc mắc. Trong khi đó, đoạn clip cũ về phát ngôn của chị lại bị "đào lại", đẩy vụ việc lên cao trào tranh cãi.

Ca sĩ Thủy Tiên từng vướng lùm xùm sao kê từ thiện

Thực tế, đây không phải lần đầu tiên vấn đề sao kê từ thiện trở thành tâm điểm chú ý. Trước đó, nhiều nghệ sĩ nổi tiếng cũng từng vướng vào tranh cãi tương tự khi kêu gọi quyên góp giúp đỡ đồng bào lũ lụt miền Trung.

Điển hình là ca sĩ Thủy Tiên, người huy động số tiền từ thiện lên đến 177 tỷ đồng vào năm 2020. Dù đã trực tiếp đến tận nơi để trao tiền, nữ ca sĩ vẫn gặp phải làn sóng nghi ngờ về tính minh bạch trong quá trình giải ngân. Những tranh cãi kéo dài buộc vợ chồng Thủy Tiên – Công Vinh phải livestream công khai sổ sách, nhưng vẫn không thể làm hài lòng tất cả.

Tương tự, MC Trấn Thành từng công khai hơn 1.000 trang sao kê sau khi bị khán giả yêu cầu minh bạch số tiền 9,6 tỷ đồng quyên góp cho miền Trung. Dù đã đưa ra đầy đủ giấy tờ, anh vẫn vấp phải không ít nghi vấn từ công chúng.

Diễn viên Hoài Linh cũng từng lao đao khi bị tố "ngâm" hơn 14 tỷ đồng tiền cứu trợ lũ lụt trong suốt 6 tháng, khiến nam nghệ sĩ phải lên tiếng giải trình và gấp rút giải ngân chỉ trong vòng 6 ngày.

Nghệ sĩ Hoài Linh cũng từng lao đao vì nguyên nhân tương tự

Những vụ lùm xùm này cho thấy, dù số tiền từ thiện xuất phát từ tấm lòng, nhưng nếu thiếu sự minh bạch, nó có thể trở thành con dao hai lưỡi, đẩy người kêu gọi vào những rắc rối không đáng có.

Làm thế nào để quản lý tiền từ thiện minh bạch, không làm mất ý nghĩa?

Từ câu chuyện của mẹ bé Bắp, của các nghệ sĩ và những vụ tranh cãi trước đây, có thể thấy rằng quản lý tiền từ thiện một cách rõ ràng, minh bạch là điều vô cùng quan trọng.

Khi một cá nhân đứng ra kêu gọi ủng hộ, họ không chỉ nhận trách nhiệm với người được giúp đỡ mà còn phải có trách nhiệm với những người đóng góp. Vì vậy, để tránh những hiểu lầm, các cá nhân và tổ chức kêu gọi từ thiện có thể áp dụng một số nguyên tắc như công khai tài khoản nhận tiền ngay từ đầu, thường xuyên cập nhật số tiền nhận được và đã sử dụng.

Việc lập danh sách chi tiết các khoản chi, có hóa đơn, chứng từ rõ ràng để mọi người dễ dàng theo dõi cũng là điều cần thiết. Nếu số tiền quyên góp lớn, có thể nhờ đến sự kiểm toán từ bên thứ ba để đảm bảo tính minh bạch.

Đối với những trường hợp không thể công khai chi tiết (ví dụ như lý do bảo mật thông tin người thụ hưởng), cần có lời giải thích hợp lý để tránh hiểu lầm.

Suy cho cùng, từ thiện là việc làm tốt, xuất phát từ sự đồng cảm và mong muốn giúp đỡ người khó khăn. Nhưng nếu không có sự minh bạch, uy tín của những người đứng ra kêu gọi sẽ rất dễ dẫn đến việc mất niềm tin của cộng đồng. Khi đó, không chỉ người kêu gọi gặp rắc rối mà những người thực sự cần giúp đỡ cũng có thể bị ảnh hưởng.

M.Hương