Từ bờ vực, Gỗ Việt Âu Mỹ bật dậy giữa tâm bão suy thoái

Nhớ lại 'cơn sóng dữ' mà Công ty CP Gỗ Việt Âu Mỹ (VAM) vừa vượt qua, ông Nguyễn Thanh Tuấn, Tổng giám đốc doanh nghiệp, vẫn chưa hết 'toát mồ hôi hột'. Đó là vào giữa năm 2022, khi làn sóng suy thoái kinh tế toàn cầu bắt đầu lan rộng, kéo theo những khó khăn đầu tiên cho ngành gỗ nói riêng và kinh tế Việt Nam nói chung.

"Dòng tiền doanh nghiệp tắc nghẽn. Các ngân hàng siết hạn mức tín dụng, giải ngân chậm, lãi suất tăng cao nên dây chuyền sản xuất bị ảnh hưởng. Đối tác xin khất nợ dài hạn dẫn đến nợ xấu...", ông Tuấn nhớ lại.

Thời điểm đó, mỗi tháng VAM lỗ ít nhất 1 tỷ đồng, nhà đầu tư bỏ chạy gần hết. Tinh thần làm việc của cả doanh nghiệp như chìm đáy cốc.

"Đó là lúc chúng tôi phải khép lại những giấc mơ, hoài bão, chia tay những công nhân viên gắn bó hàng chục năm trong nước mắt và những cái ôm bịn rịn, tiếc nuối", ông Tuấn ngậm ngủi kể với TheLEADER về những ngày khó khăn nhất mà doanh nghiệp đã gặp phải, trong cuộc trò chuyện nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10.

Vượt qua khó khăn ngay “bên bờ vực”

Trong giai đoạn đại dịch Covid-19, những quyết định then chốt nào về quản trị đã giúp công ty duy trì hoạt động trong khi chuỗi cung ứng bị đứt gãy, thưa ông?

Ông Nguyễn Thanh Tuấn: Khó khăn nhất với hầu hết các doanh nghiệp và cả với VAM không phải giai đoạn Covid-19 mà là giai đoạn hậu Covid đến nay, khi mà doanh nghiệp vừa mới ngấm đòn khó khăn vì Covid-19 chưa kịp gượng dậy thì bị bồi thêm đợt khủng hoảng kinh tế vì các cuộc chiến tranh Nga - Ukraina, chiến tranh khu vực Trung Đông và mới đây là khủng hoảng do ảnh hưởng chính sách thuế quan Hoa Kỳ.

Khi doanh thu các doanh nghiệp bị suy giảm nghiêm trọng vì khủng hoảng thì hầu hết các doanh nghiệp đều lựa chọn tái cấu trúc về vốn, về bộ máy nhân sự, về sản phẩm, về chi phí... để làm sao toàn bộ các chỉ số về tài chính cân đối với doanh thu và mở ra cơ hội cho phục hồi, tăng trưởng.

Với VAM, ngay quý đầu năm 2023, báo cáo doanh thu của doanh nghiệp giảm tới 45%, lỗ trong 1 tháng bằng mức tổng lỗ 1 năm so với lúc trước. Tời điểm đó, hằng ngày tôi phải xuống tận nhà máy, bày tỏ hết nỗi lòng để mong người lao động có thể cùng đồng hành, tìm cách vượt qua khó khăn.

Ông Nguyễn Thanh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty CP Gỗ Việt Âu Mỹ (VAM). Ảnh: NVCC

Nhưng, khó khăn liên tiếp khó khăn, chỉ trong vài tháng, VAM phải tinh giản 40% nhân sự. Người lao động nếu muốn được giữ lại phải đồng ý đảm nhận cùng lúc nhiều đầu việc, chấp nhận bị cắt hoàn toàn các mức thưởng và các phúc lợi liên quan.

Khi chính bản thân rơi vào tình cảnh khó khăn, tôi nhận ra nhân sự chính là chìa khóa quan trọng để công ty thoát khỏi bờ vực phá sản. Vì vậy, ngay từ đầu năm 2024, VAM quyết tâm chuyển đổi số và kiên trì 6 tháng đào tạo lại tất cả người lao động trong công ty. Thời gian đầu, công ty gặp không ít khó khăn do một số nhân sự lớn tuổi còn e ngại trước công nghệ. Nhưng khi tập thể mạnh dạn thay đổi, họ bắt buộc phải thích ứng theo vì nếu không thì phải rời đi.

Sau một thời gian, VAM đã thành công vận hành hoàn toàn trên nền tảng số, không còn thực hiện thủ công bất kỳ thao tác nào. Nhờ vậy, công ty tiết kiệm được 20% chi phí. Các báo cáo, số liệu được lưu trữ đầy đủ, giúp cho quá trình phân tích và dự báo tình hình kinh doanh trở nên dễ dàng hơn.

Nhờ công nghệ quản lý trơn tru, năng lực của người lao động được nâng cao, công ty thành công lấy được sự tin tưởng của đối tác. Giữa năm 2024, tôi thở phào khi báo cáo cho thấy đã cắt được lỗ. Doanh thu và lượng đơn hàng lần lượt phục hồi, tăng 5-10%. Đặc biệt, khi nhà máy có đơn hàng cũng là lúc tinh thần công nhân viên phấn chấn trở lại. Các phúc lợi của người lao động cũng dần được phục hồi như trước.

Khi đối mặt với hàng loạt khó khăn đó, bí quyết về tái cấu trúc chi phí và vận hành như thế nào để VAM giữ vững hiệu quả kinh doanh, thưa ông?

Ông Nguyễn Thanh Tuấn: Bản chất để doanh nghiệp tồn tại và phát triển được thì chi phí phải cân đối với doanh thu nhằm tạo ra khoảng chênh lệch gọi là lợi nhuận cho doanh nghiệp tích lũy và tái đầu tư. Khi doanh nghiệp bị suy giảm doanh thu do kinh tế suy thoái thì doanh nghiệp muốn tồn tại buộc phải cấu trúc cắt giảm chi phí đến mức đủ để tồn tại.

Bên cạnh đó, hoạt động cắt giảm chi phí bao gồm giảm quỹ lương nhờ cắt giảm nhân sự, giảm lương; bán bớt tài sản không cần thiết như máy móc thiết bị dư thừa công suất để giảm khấu hao; trả bớt mặt bằng để giảm chi phí thuê ngoài, xem xét cắt giảm một phần hoặc tất cả các chi phí khác không giúp tạo ra doanh thu…

Tất cả các giải pháp này được VAM thực hiện đồng bộ và chặt chẽ để vượt qua giai đoạn khó khăn.

Ông Nguyễn Thanh Tuấn (áo sáng màu), cùng đội ngũ công nhân nhà máy. Ảnh: NVCC

Làm thế nào VAM đảm bảo được nguồn cung nguyên liệu gỗ hợp pháp và duy trì hoạt động sản xuất khi các chuỗi cung ứng quốc tế bị gián đoạn nghiêm trọng và chi phí vận chuyển tăng vọt thời điểm đó?

Ông Nguyễn Thanh Tuấn: VAM ngay từ khi bắt đầu kinh doanh trong lĩnh vực gỗ đã xác định chỉ kinh doanh gỗ hợp pháp từ nguồn nhập khẩu chính ngạch. Đó vừa là xu thế, vừa là yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp phát triển bền vững trong ngành gỗ. Bên cạnh đó, bằng cách xây dựng các mối quan hệ đa dạng và chất lượng với các nhà cung cấp gỗ nguyên liệu mà trong giai đoạn khủng hoảng, khó khăn VAM đã luôn nhận được sự hỗ trợ và chia sẻ của tất cả các nhà cung cấp về chi phí, về công nợ,...

Ngược lại, VAM cũng giúp các nhà cung cấp xử lý hàng tồn kho, duy trì doanh thu, dòng tiền,... Chính sự giúp đỡ và chia sẻ qua lại đó đã giúp tất cả các bên từng bước vượt qua khó khăn.

Bài học đắt giá nhất ông đã học được trong vai trò tổng giám đốc, từ lúc khởi nghiệp cho đến khi VAM trở thành một doanh nghiệp có vị thế trên thị trường gỗ hiện nay là gì?

Ông Nguyễn Thanh Tuấn: Có rất nhiều bài học được tôi rút ra từ những trải nghiệm tuyệt vời trong kinh doanh. Đó là sự kiên nhẫn vượt qua thử thách, đó là sự thay đổi liên tục nếu không là tụt hậu, đó là duy trì sự đoàn kết, đồng lòng của đội ngũ từ trên xuống, đặc biệt trong những giai đoạn khó khăn,… và một bài học quan trọng khác, đó là chúng ta không bao giờ được mất niềm tin. Dù khó khăn đến mấy thì những người lãnh đạo doanh nghiệp vẫn luôn phải lạc quan và bình tĩnh đễ dẫn dắt đội ngũ vượt qua thử thách.

Cánh cửa này khép lại thì cảnh cửa khác lại mở ra, khó khăn thử thách chính là mảnh đất tốt cho những đổi mới sáng tạo hình thành.

Bên trong nhà máy của Công ty CP gỗ Việt Âu Mỹ (VAM). Ảnh: DNCC

Những thách thức mới

Hiện nay, trong bối cảnh ngành gỗ phải đối mặt với các rào cản về xuất xứ và truy xuất nguồn gốc (như Lacey Act của Mỹ hay EUDR của EU), doanh nghiệp đã làm gì để đảm bảo tính hợp pháp và bền vững của nguồn nguyên liệu?

Ông Nguyễn Thanh Tuấn: VAM từ khi hình thành đã xác định chỉ kinh doanh gỗ có nguồn gốc hợp pháp và bền vững. Khi các tiêu chuẩn mới về truy xuất nguồn gốc gỗ như EUDR hình thành, doanh nghiệp xác định sẽ hợp tác chặt chẽ với các nhà cung ứng của mình để cùng nhau đảm bảo đầy đủ các tiêu chuẩn mới mà khách hàng đưa ra.

Việc đáp ứng các tiêu chuẩn mới không chỉ để thỏa mãn các yêu cầu khắt khe của khách hàng mà còn là lợi thế cạnh tranh để VAM đảm bảo vị thế của mình trong chuỗi cung ứng ngành gỗ.

Chiến lược cạnh tranh cốt lõi của VAM trên thị trường quốc tế là gì, đặc biệt khi so sánh với các đối thủ lớn từ Trung Quốc và các nước ASEAN?

Ông Nguyễn Thanh Tuấn: Chiến lược cạnh tranh bao trùm của VAM đó là đảm bảo cho tất cả các đối tác hợp tác với chúng tôi, đặc biệt là khách hàng, có được lợi ích tối đa. Để làm được điều đó, VAM không ngừng quan tâm và tìm hiểu các nhu cầu thực chất của khách hàng và các đối tác là gì, từ đó không ngừng cải tiến để tối ưu các mặt đảm bảo hợp tác các bên cùng có lợi.

Doanh nghiệp có kế hoạch gì để tận dụng xu hướng chuyển đổi số và sản xuất thông minh nhằm tối ưu hóa hiệu suất và giảm thiểu lãng phí ?

Ông Nguyễn Thanh Tuấn: Hiện nay, song song với việc sử dụng phần mềm quản trị (ERP) để tối ưu hoạt động quản trị doanh nghiệp, VAM cũng triển khai và ứng dụng công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) vào các hoạt động như bán hàng, marketing, truyền thông, kế toán và nhân sự. Việc ứng dụng công nghệ AI vào vận hành không những giúp giải phóng một phần “sức lao động” cho cán bộ nhân viên mà còn giúp công ty tiếp giảm được một phần chi phí thuê ngoài.

Đặc biệt, hiện nay VAM đang phối hợp với một số trường đại học, trong đó có hợp tác sâu với Đại học Công nghệ Đồng Nai. Theo đó doanh nghiệp sẽ tạo môi trường cho sinh viên của trường thực tập, cung cấp các gói học bổng cho sinh viên xuất sắc, vượt khó. Ngược lại, Đại Học Công nghệ Đồng Nai sẽ cung cấp nguồn sinh viên chất lượng, mới ra trường hàng năm để VAM tuyển chọn vào làm việc.

Ngoài ra, Việt Âu Mỹ cũng thường xuyên cho cán bộ nhân viên theo học các khóa học ngắn hạn để phát triển bản thân và nâng cao các kỹ năng công việc.

Mục tiêu lớn nhất của VAM trong 5 năm tới là gì? Công ty sẽ đạt được mục tiêu đó bằng cách nào?

Ông Nguyễn Thanh Tuấn: Mục tiêu của VAM trong 5 năm tới là trở thành nhà cung ứng nguyên liệu hàng đầu Việt Nam. Để đạt được mục tiêu đó doanh nghiệp chúng tôi đang không ngừng phát triển đội ngũ, đặc biệt là đội ngũ nhân viên bán hàng; tiếp tục cải thiện và mở rộng cơ sở hạ tầng đồng thời duy trì kết nối với các nhà cung ứng gỗ hàng đầu Hoa Kỳ và châu Âu.

Đặc biệt, VAM cũng đang ưu tiên phát triển sản phẩm "xanh" và thân thiện môi trường. Đây là xu hướng tất yếu và VAM nhận thức rõ việc tăng cường thực hành ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) là điều kiện bắt buộc để tồn tại và phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới.

Cảm ơn ông!

Quốc Hải