TS Nguyễn Thế Dương: Miệt mài giữ sợi dây gắn bó kiều bào trẻ với nguồn cội

Tình yêu lớn với tiếng Việt

Sinh ra và lớn lên ở TP Hà Nội, anh Nguyễn Thế Dương sớm nảy sinh tình yêu và niềm đam mê với ngôn ngữ nói chung, tiếng Việt nói riêng. Khi vào đại học, anh chọn Khoa Ngôn ngữ học, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội để theo đuổi đam mê.

Sau khi tốt nghiệp, anh công tác tại Viện Ngôn ngữ học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam và giảng dạy về Ngôn ngữ học tại Học viện Khoa học Xã hội. Năm 2011, anh nhận học bổng đi học nghiên cứu sinh ngành ngôn ngữ học tại Đại học Queensland, Australia.

Chính trong quá trình sinh sống, học tập và làm việc tại Australia, anh Nguyễn Thế Dương nhận thấy rõ tầm quan trọng của việc gìn giữ tiếng Việt cho trẻ em người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN).

“Tiếng Việt không chỉ là sợi dây gắn bó các con với gia đình, với quê hương, nguồn cội mà còn là hành trang hết sức cần thiết của các con trong cuộc sống sau này trong một xã hội đa văn hóa. Giữ tiếng Việt chính là giữ bản sắc của riêng mình”, anh Dương cho hay.

Thế nhưng, điều đáng tiếc là tình trạng mai một tiếng mẹ đẻ vẫn đang xảy ra trong cộng đồng. Thậm chí, trong một số gia đình, bố mẹ và ông bà không giao tiếp được với con cháu vì không nói được tiếng Anh.

Anh Dương cho biết: “Phải ở nước ngoài thì mới thấy việc giữ gìn tiếng Việt cho thế hệ trẻ quan trọng đến nhường nào. Ở đây, chỉ cần nghe tiếng Việt là cảm thấy ấm lòng, thấy như đang ở quê nhà”.

Thực trạng này thôi thúc phải làm gì đó để góp phần giữ gìn tiếng Việt trong cộng đồng NVNONN, đặc biệt là thế hệ trẻ được sinh ra và lớn lên ở xa Tổ quốc.

TS Nguyễn Thế Dương luôn tìm cách để những lớp học tiếng Việt của con em kiều bào trở nên sinh động, lôi cuốn

Ban đầu, anh cùng với vợ của mình là Ths Hoàng Thị Thu Thủy mở các lớp học tiếng Việt miễn phí cho trẻ em là con em người Việt Nam ở gần nhà. Bắt tay vào thực hiện, anh Nguyễn Thế Dương dần nhận thấy một điểm bất cập là việc dạy tiếng Việt cho trẻ em người Việt ở nước ngoài còn thiếu giáo trình và phương pháp dạy.

“Tôi nhận thấy rằng dùcó nhiều giáo trình tiếng Việt, nhưng hầu hết các tài liệu này đều được biên soạn dành cho người lớn, mà chưa có tài liệu riêng dành cho trẻ em - đối tượng có vai trò quan trọng trong việc giữ gìn, lan tỏa tiếng Việt, để tiếng Việt trường tồn, phát triển”, anh Nguyễn Thế Dương cho hay.

Với khả năng và chuyên môn sẵn có, từ cuối năm 2016, anh cùng 2 đồng nghiệp bắt đầu biên soạn bộ sách có tên “Tiếng Việt của em”. Năm 2019, bộ sách được Nhà xuất bản Đại học Quốc gia ấn hành. Đến năm 2021, bộ sách đã được trao giải Nhì, là giải cao nhất trong cuộc thi Biên soạn sách, tài liệu dạy và học tiếng Việt cho NVNONN do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức.

Nói về điểm khác biệt của bộ sách, anh Nguyễn Thế Dương cho biết, đây là bộ giáo trình đầu tiên dạy tiếng Việt với tư cách là ngôn ngữ thứ 2, chứ không phải ngôn ngữ thứ nhất. “Các bạn nhỏ được sinh ra và lớn lên ở nước ngoài nên thứ tiếng đầu tiên là tiếng mà các bạn ấy nói là tiếng sử dụng ở nước đó.

Với cách tiếp cận như thế, chúng tôi biên soạn bộ sách theo hướng dễ học. Nhờ đó mà bộ sách được sử dụng rất phổ biến không chỉ ở Australia mà còn ở các nước khác, được các bạn học sinh, giáo viên, phụ huynh đón nhận rất tích cực”, anh lý giải.

Hiện tại, bộ sách Tiếng Việt của em đang được dạy trong chương trình Tiếng Việt trên kênh VTC10 của Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài Truyền hình VTC.

Khơi gợi niềm tự hào dân tộc qua những bài học

Sau khi “Tiếng Việt của em” được ra mắt, anh Nguyễn Thế Dương đã đem bộ sách sang Australia và cùng Ths Hoàng Thị Thu Thủy mở một ngôi trường mang tên Yêu Tiếng Việt, chuyên dạy tiếng Việt cho trẻ em NVNONN theo hình thức trực tuyến.

Cái tên xuất phát từ tình yêu mạnh mẽ của anh Dương với tiếng Việt và cũng là mong muốn cháy bỏng mà anh muốn truyền tới cho các em học sinh của trường.

“Đó là điều quan trọng nhất, là lý do chúng tôi đặt tên trường là Yêu Tiếng Việt. Khi yêu thì sẽ tìm cách để tìm hiểu, sẽ có những phương pháp, cách thức truyền đạt cho phù hợp, hiệu quả nhất”, anh kể lại.

Việc học tiếng Việt ở nước ngoài, đặc biệt là đối với các em nhỏ không phải dễ dàng, hơn nữa lại bằng hình thức online. Vì thế, TS Nguyễn Thế Dương luôn trăn trở và tìm tòi các phương pháp khác nhau để khơi dậy sự hứng thú trong từng tiết học cho các em nhỏ, từ đó giúp em các em học tiếng Việt dễ dàng hơn, nhanh chóng hơn. Ví dụ, với phương châm “học mà vui, vui mà học”, trong các tiết học, tiếng Việt được truyền tải cho các em thông qua những trò chơi hấp dẫn, các hoạt động tương tác sinh động..., giúp các em tiếp thu, sử dụng và yêu tiếng Việt một cách tự nhiên.

Cùng với đó, anh Dương và các giáo viên của trường cũng lồng ghép những bài giảng về lịch sử, văn hóa, đất nước con người Việt Nam vào chương trình học. Qua đó, khơi gợi và nuôi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước, con người, niềm tự hào, tự tôn dân tộc trong các em.

Anh Dương bộc bạch, ban đầu, anh và các đồng nghiệp cũng gặp không ít khó khăn, mà điển hình như về múi giờ, nhân lực… “Thế nhưng, đối với chúng tôi, những khó khăn đó đều là rất nhỏ so với tình yêu lớn của mình đối với tiếng Việt. Vì vậy, chúng tôi đã luôn động viên nhau cố gắng để thực hiện cho tốt mục tiêu đề ra”, anh Dương nói.

Hơn hết, chính sự tin tưởng, ủng hộ từ phía cộng đồng và đặc biệt là sự tiến bộ của các em nhỏ khi học tiếng Việt đã tiếp thêm động lực để anh và các đồng nghiệp tiếp tục công việc của mình.

Đến nay, trường Yêu Tiếng Việt đã thu hút hàng nghìn học sinh từ hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ; từ những nước như Mỹ, Australia, Anh, Pháp, Đức, Nhật Bản đến những nơi có rất ít người Việt sinh sống như French Guiana, Cameroon, Ả rập Xê-út đăng ký theo học. Trong số này, có cả những người nước ngoài có niềm yêu thích và mong muốn học tiếng Việt. TS Nguyễn Thế Dương hiện là Giám đốc điều hành của Trường.

Ngoài ra, nhằm tiếp tục lan tỏa tình yêu tiếng Việt đến các cộng đồng người Việt khắp năm châu, anh Dương cùng các đồng nghiệp còn tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa, như Ngày hội tiếng Việt được tổ chức năm 2019 tại thành phố Brisbane, Australia; chương trình văn nghệ “Yêu Tết” do trường Yêu tiếng Việt tổ chức thường niên vào dịp đầu năm; chương trình tham quan Một vòng Hà Nội; chương trình gặp mặt, giao lưu, gây quỹ trao tặng học bổng, sách cho trường Tiểu học và THCS Nà Phòn Mai Châu - Hòa Bình năm 2022…

TS Nguyễn Thế Dương ngoài cùng bên trái cùng các Sứ giả tiếng Việt được vinh danh tại Lễ tổng kết Ngày Tôn vinh tiếng Việt năm 2024

Anh Nguyễn Thế Dương cho hay, cộng đồng ở Việt ở Australia đang ngày càng lớn mạnh và có những đóng góp rất nổi bật cho xã hội Australia. Năm 2016, thống kê của Cơ quan thống kê Australia cho thấy, tiếng Việt là ngôn ngữ phổ biến thứ 5 ở nước này, không kể tiếng Anh. Đến năm 2021, tức sau 5 năm, không kể tiếng Anh, tiếng Việt đã trở thành ngôn ngữ phổ biến thứ 3 ở Australia. Tiếng Việt hiện đã được dạy trong một số các trường học ở Australia và nhiều trường cộng đồng đã mở các lớp tiếng Việt cho các em học sinh ở Australia. Điều này cho thấy vị thế ngày càng lớn của tiếng Việt cũng như sự quan tâm của Chính phủ, của cộng đồng, của người dân ở Australia đến tiếng Việt.

Trong riêng cộng đồng người Việt Nam ở Australia, với nỗ lực của cộng đồng, của các bậc cha mẹ và chính các em nhỏ, công tác dạy và học tiếng Việt cũng ngày càng được quan tâm, triển khai bài bản và rộng rãi. Vì vậy, anh Nguyễn Thế Dương tin tưởng rằng, phong trào dạy và học tiếng Việt trong cộng đồng sẽ tiếp tục được lan tỏa tốt hơn và hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Anh Nguyễn Thế Dương khẳng định, thời gian tới, anh và các đồng nghiệp sẽ nỗ lực hơn nữa để đem tình yêu tiếng Việt đến khắp mọi nơi, để các thế hệ trẻ em gốc Việt sinh ra và lớn lên tại nước ngoài sẽ thêm hiểu và tự hào là mình là người Việt Nam, thêm gắn bó với gia đình và cội nguồn Việt Nam hơn; đồng thời nâng cao vị thế của tiếng Việt, người Việt và đất nước Việt Nam trên thế giới.

Hà Dung