TS Nguyễn Sĩ Dũng: 'Kết quả tinh gọn nhanh ngoài mức tưởng tượng'

Với phương châm “tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”, chủ trương sắp xếp tinh gọn bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương được triển khai mạnh mẽ nhằm nâng cao hiệu suất hoạt động của bộ máy, giảm chồng chéo, tiết kiệm ngân sách, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân, tạo tiền đề đưa đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới.

Tuy nhiên, thời gian qua, các thế lực thù địch phản động đã lợi dụng chủ trương này để xuyên tạc, kích động dư luận gây hoang mang trong xã hội. Các lực lượng này cố tình bóp méo sự thật, cho rằng việc tinh gọn bộ máy là giảm biên chế vô tội vạ, là hình thức mị dân, gây tốn kém, hay thậm chí là cuộc đấu đá thanh trừng nội bộ. Những luận điệu này không chỉ gây nhiễu loạn thông tin mà còn ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.

Để nhận diện các thủ đoạn chống phá nguy hiểm này, phóng viên VOV phỏng vấn Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội.

TS Nguyễn Sĩ Dũng. Ảnh: Media Quochoi

Bộ máy muốn hiệu quả thì không thể không tinh gọn

PV: Ông có nhìn nhận như thế nào về những luận điệu sai lệch của các thế lực thù địch xuyên tạc chủ trương tinh gọn bộ máy Nhà nước Việt Nam?

Ông Nguyễn Sĩ Dũng: Tôi cho rằng, việc đưa tin như vậy không quá nguy hiểm, bởi vì sự chống đối, sự bôi nhọ quá lộ liễu. Tôi thấy cái mà có thể có tác động nhiều hơn không phải là chuyện bôi xấu nói sai sự thật một cách lộ liễu như vậy, mà là những thứ cố gắng khách quan nhưng mà cài những thông điệp hoặc những thông tin sai trái vào trong đó. Cái đó nó nguy hiểm hơn.

Điều thứ 2 mà chúng ta cần quan tâm đó là, mỗi chủ trương, chính sách đều tạo cơ hội, tuy nhiên, bên cạnh cơ hội là thách thức. Nếu anh đưa tin có vẻ cũng khách quan, nhưng anh chỉ nói thách thức thôi, dù thách thức đó là có thật, nhưng rõ ràng anh không thấy cơ hội mà nó mang đến, mục tiêu là tốt đẹp. Đó là một cách chống phá và cách này có vẻ tinh tế hơn. Những cách như vậy thì chúng ta phải tập trung để đấu tranh phản bác lại.

PV: Các tổ chức phản động, phần tử cơ hội chính trị, đối tượng xấu đã cố tình đưa ra những thông tin sai sự thật nhằm xuyên tạc, đánh tráo bản chất của công cuộc sắp xếp tinh gọn bộ máy, với mục đích cuối cùng là chống phá Đảng, chống phá Nhà nước, gây chia rẽ trong xã hội, từ đó kêu gọi thay đổi chế độ tại Việt Nam. Ông có suy nghĩ như thế nào về điều này?

Ông Nguyễn Sĩ Dũng: Bây giờ muốn hiệu quả thì không thể không tinh gọn bộ máy vì chi trả lương cho bộ máy đã hết 70% ngân sách rồi thì làm gì còn tiền đầu tư cho y tế, giáo dục, để nâng cao đời sống, rồi còn tiền đâu để đầu tư cho phát triển lâu dài, cho cơ sở hạ tầng, cơ sở hạ tầng số… Do vậy, không tinh giản thì làm sao phát triển được.

Bên cạnh đó, tinh giản đối với Việt Nam còn quan trọng ở chỗ, nó tháo gỡ điểm nghẽn thể chế. Bởi vì bây giờ một việc mà 2-3 nơi làm, 3 - 4 cấp trung gian thì làm sao nó không nghẽn, vì nghẽn như vậy nên làm sao phát triển nhanh được. Thành thử, tinh gọn là rất quan trọng.

Cộng với việc, bây giờ muốn thúc đẩy công việc tốt thì phải có những người giỏi, phải có bộ máy hành chính công vụ tinh hoa. Vậy tiền đâu mà trả để thu nhận những người như vậy? Những người như vậy ở Việt Nam có không? Ở Việt Nam có, thậm chí nhiều là đằng khác.

Thêm nữa, lương trả cho nhiều người nhưng trả thấp như vậy thì chống tham nhũng thế nào? Phải tinh giản để trả lương xứng đáng cho những người làm, người ta có danh dự vì việc họ làm, người ta có danh dự vì đồng lương đó xứng đáng nuôi họ chứ không phải là lương không đủ sống người ta dựa vào vị thế, quyền năng để kiếm tiền. Nếu vẫn tiếp tục như vậy thì chống tham nhũng theo cách gì?

Tinh giản là việc sống còn của đất nước, đó là việc không thể thiếu để nâng cao quản trị quốc gia. Vì vậy, nói chống lại nó là một thứ rất vớ vẩn.

Chưa bao giờ thấy cải cách diễn ra nhanh chóng như vậy

PV: Ông đánh giá như thế nào về những kết quả bước đầu kể từ khi chủ trương này được triển khai?

Ông Nguyễn Sĩ Dũng: Kết quả nhanh ngoài mức tưởng tượng. Tôi có 30 năm làm trong Nhà nước, cũng làm quan chức, nhưng chưa bao giờ thấy cải cách diễn ra nhanh chóng như vậy. Nhiều ban của Đảng giảm 30-40% các tổ chức trung gian, hay như Chính phủ giảm 5 bộ, cơ quan ngang bộ, rõ ràng là rất nhanh chóng, kết quả rất ấn tượng và không thể phủ nhận chuyện đó.

PV: Đội ngũ cán bộ nhiều địa phương đã sẵn sàng nhường chỗ vì lợi ích chung, vì sự phát triển chung. Tinh thần này đã thể hiện điều gì, có ý nghĩa như thế nào đối với việc thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, thưa ông?

Ông Nguyễn Sĩ Dũng: Tôi nghĩ rằng, tinh thần này tạo nền tảng cả về pháp lý và đạo lý cho quá trình này.

Pháp lý, đó là chủ trương, quy định pháp luật, nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ. Người ta tự nguyện, thấy rằng cách giúp cho đất nước phát triển nhanh hơn, xã hội sẽ được hưởng lợi nhiều hơn là cách mình làm việc ở lĩnh vực tư. Đó là sự thôi thúc của đạo đức.

Pháp luật chỉ là tối thiểu của đạo đức, còn đạo đức lại là yếu tố sâu xa, thúc đẩy. Khi con người ta từ sự thôi thúc của đạo đức, không phải ép mà họ tự nguyện thì sẽ nêu một tấm gương, làm cho công việc được giải quyết một cách thuận lợi hơn và triệt để hơn nhiều. Chúng ta cần khen thưởng, thậm chí tôn vinh những người như vậy.

Song điều tôi băn khoăn, những người như vậy thường là những người có năng lực. Như vậy yếu tố rủi ro ở đây là, với nhiều người ra bên ngoài vì muốn tạo điều kiện cho sự phát triển của đất nước thì là tốt, nhưng chúng ta vẫn nên động viên bằng cách gì đó để giữ được người tài. Bởi vì càng tinh gọn thì người ở lại càng phải là người giỏi.

Vì thực chất, những người giỏi ra bên ngoài nhiều thì công việc sau đó sẽ khó khăn, có nghĩa là tinh gọn thì có nhưng hiệu lực, hiệu quả, hiệu năng sẽ khó khăn. Đó là điều tôi băn khoăn. Những người có năng lực thực sự cần cho công vụ thì chúng ta nên động viên họ ở lại.

Chấp nhận những thách thức để thúc đẩy cải cách

PV: Lợi dụng những cái băn khoăn, lo lắng này mà ở một góc nhìn phiến diện khác, nhiều phần tử cho rằng Việt Nam sẽ không có đủ nguồn lực để thực hiện thành công cuộc cách mạng tinh giản, xã hội có thể bị rối loạn với số lượng lao động dôi dư sau tinh giản. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Ông Nguyễn Sĩ Dũng: Điều mà họ nêu ra, chúng ta cần phải bình tĩnh để giải quyết. Như tôi đã nói, mỗi thứ đều có hai mặt, đều tạo cơ hội nhưng cũng có thể tạo ra thách thức. Vấn đề chính là chúng ta phải chấp nhận những thách thức đó để thúc đẩy cải cách.

Một số thách thức mà nếu tinh gọn thì có thể có, nhưng vấn đề là chúng ta có nhận thức được không, có chuẩn bị sẵn sàng để xử lý không thì mới là quan trọng.

Tôi nghe Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình nói là khoảng 100.000 người sẽ phải rời lĩnh vực công. Công việc cho 100.000 người đó là một vấn đề rất lớn, nhưng Chính phủ, Quốc hội đã nghĩ đến vấn đề an sinh của họ, rồi chế độ chính sách, điều kiện để tìm kiếm việc làm mới như thế nào, thời gian để chuyển đổi ra sao, trợ cấp thế nào…

Hơn thế nữa, Tổng Bí thư cũng như Thủ tướng nói, năm nay tăng trưởng thúc đẩy 8%, từ năm sau cố gắng hai con số. Kinh tế thúc đẩy có nghĩa là gì? Đó chính là vấn đề giải quyết việc làm.

Thành thử, chính sách ở đây là đồng bộ, chứ không phải chỉ một chuyện tinh giản, nó đi theo cả một chiến lược phát triển kinh tế.

Những gì liên quan đến dịch vụ công phải liên tục

PV: Chúng ta cần lưu tâm những vấn đề gì về trước mắt và về lâu dài, để việc tinh gọn thực sự đem lại hiệu quả, hạn chế những vấn đề nảy sinh, tránh để các thế lực thù địch lợi dụng tìm cách xuyên tạc, từ đó mà kích động lôi kéo các phần tử chống chính quyền và gây chia rẽ trong nhân dân?

Ông Nguyễn Sĩ Dũng: Vấn đề quan tâm đầu tiên, là tất cả những gì liên quan đến dịch vụ công, liên quan quy trình quản trị quốc gia là phải liên tục, nếu ngắt quãng là ảnh hưởng đến kinh tế, ảnh hưởng đến đời sống nhân dân.

Thứ hai là, tinh gọn thì quy trình của nó cũng khác trước đây. Nếu như trước đây có nhiều cấp, qua nhiều quy trình, còn bây giờ không qua các cấp đó nữa thì phải qua các đầu mối như thế nào, rõ ràng là phải tính.

Vấn đề thứ ba, thúc đẩy, tạo điều kiện cho những người tinh giản, không để xảy ra tâm tư, bất mãn.

Vấn đề lưu ý tiếp theo, tinh gọn thì công việc sẽ nhiều lên, có 2 vấn đề cần phải làm ở đây. Một là phải quan tâm đến chế độ chính sách cho những người ở lại. Vì chúng ta tinh gọn bộ máy thì sẽ có điều kiện chi trả lớn hơn cho bộ máy, vì vậy cũng phải tính để người ở lại được công bằng. Tiếp theo, muốn tăng năng suất, hiệu quả thì chắc chắn phải áp dụng chuyển đổi số, áp dụng trí tuệ nhân tạo…

Tôi vừa đi Singapore thì thấy, làm thủ tục đăng ký kết hôn là một người dân sự (là người có uy tín trong cộng đồng dân cư, được Nhà nước công nhận) làm chứ không phải là người trong khối chính quyền. Người có uy tín đó ký, sau đó gửi lên mạng. Tận mắt tôi chứng kiến, chỉ 2 tiếng sau là có giấy chứng nhận kết hôn của Nhà nước rồi.

Nhà nước cũng không cần làm gì, mà chủ yếu là người dân làm, xong rồi trí tuệ nhân tạo và hệ thống kiểm nghiệm số xác thực. Đó là những thứ mà chúng ta phải áp dụng. Nếu tinh gọn tiếp mà không có cách như vậy thì sẽ khó.

PV: Xin cảm ơn ông.

PV/VOV1