Truyền thông Ukraine tiết lộ yêu cầu của Mỹ với Ukraine về Trung Quốc thời hậu xung đột

Mỹ và Trung Quốc đã kết thúc hai ngày đàm phán thương mại cấp cao vào ngày 11/5/2025, được tổ chức tại dinh thự của Đại sứ Thụy Sĩ tại Liên hợp quốc ở Geneva, Thụy Sĩ. Ảnh: Phái bộ Mỹ tại Geneva

Theo báo The Kyiv Post của Ukraine ngày 10/6, với thỏa thuận khoáng sản khó khăn mới đạt được, Washington muốn có sự đảm bảo rằng đối thủ của mình sẽ không can dự vào Ukraine. Một chuyên gia về chính sách cảnh báo Trung Quốc có thể đề nghị những điều khoản hấp dẫn để tăng cường vị thế của mình.

Phóng viên báo The Kyiv Post tại Washington dẫn các nguồn tin ngoại giao cho biết chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã yêu cầu Ukraine đảm bảo rằng nước này, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, sẽ không cho phép Trung Quốc tham gia vào thị trường đất hiếm của Ukraine, đặc biệt là dưới danh nghĩa tái thiết sau khi xung đột với Liên bang Nga kết thúc.

Các quan chức Mỹ nghi ngờ rằng Trung Quốc đang âm thầm chuẩn bị nền tảng cho khả năng can dự vào Ukraine sau một thỏa thuận ngừng bắn hoặc hiệp định hòa bình tiềm tàng giữa quốc gia đang bị chiến tranh tàn phá này và đối tác khu vực của Bắc Kinh là Liên bang Nga.

Chủ đề này lần đầu tiên được nhóm của ông Trump nêu ra trong các cuộc gặp với các quan chức Ukraine cách đây vài tháng khi hai nước đang xây dựng thỏa thuận về khoáng sản và theo các nguồn tin nói với báo The Kyiv Post thì yêu cầu này đã được nhắc lại gần đây nhất vào tuần trước.

Ngày 4/6, trong cuộc gặp với Bộ trưởng Kinh tế Thứ nhất của Ukraine là bà Yulia Svyrydenko, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nhấn mạnh cam kết của Mỹ trong việc đảm bảo rằng bất kỳ ai đã tài trợ hoặc cung cấp cho cỗ máy chiến tranh của Liên bang Nga “sẽ không được phép hưởng lợi từ việc tái thiết Ukraine, bao gồm cả việc tham gia vào các dự án được hỗ trợ bởi Quỹ Đầu tư Tái thiết Ukraine”.

Cam kết này được nêu ra trong một thông báo của Bộ Tài chính Mỹ, nhưng không nêu đích danh Trung Quốc.

Phát biểu với báo The Kyiv Post hôm 9/6, một quan chức cấp cao trong chính quyền Trump nhắc lại rằng Trung Quốc đang tự định vị mình là “trung lập” trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, trong khi trên thực tế vẫn tiếp tục hỗ trợ Moskva (Moscow). Tuy nhiên, theo vị quan chức này, từ đầu năm nay, Bắc Kinh đã âm thầm tiến hành một chiến dịch “tấn công quyến rũ” ở mức vừa phải nhằm vào Ukraine.

“Trung Quốc không thể đứng ở cả hai phía, đó là tất cả những gì chúng tôi đang nói”, quan chức này nhấn mạnh.

Ảnh minh họa: Quỹ Tài sản Nhà nước Ukraine

Vào tháng 3/2025, Trung Quốc chính thức tuyên bố ý định tìm kiếm vai trò trong quá trình tái thiết Ukraine sau xung đột. Động thái này diễn ra chỉ vài tuần sau khi Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị gặp người đồng cấp Ukraine Andriy Sybiha bên lề Hội nghị An ninh Munich.

Hai nước cũng đã ký một số thỏa thuận vào mùa xuân năm nay nhằm mở rộng hơn nữa thương mại và hợp tác trong lĩnh vực nông sản.

Trung Quốc và Ukraine có mối quan hệ đối tác chiến lược từ năm 2011, với kim ngạch thương mại song phương đạt 8 tỷ USD, tăng trưởng 17% mỗi năm. Ukraine đã tham gia sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc vào năm 2017 và duy trì đà tăng trưởng trong thương mại song phương. Tuy nhiên, sự can dự của Trung Quốc đã bị gián đoạn bởi cuộc xung đột giữa Liên bang Nga và Ukraine

Khi các cuộc thảo luận về các thỏa thuận sau xung đột gia tăng gần đây, với việc Tổng thống Mỹ Donald Trump thúc đẩy chấm dứt cuộc chiến, Bắc Kinh cũng âm thầm đề xuất rằng kinh nghiệm xây dựng hạ tầng khổng lồ của họ có thể giúp ích cho công cuộc tái thiết sau xung đột - với điều kiện có một lệnh ngừng bắn ổn định.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington (Mỹ), sự hỗ trợ vật chất của Trung Quốc cho nỗ lực chiến tranh của Liên bang Nga giúp Bắc Kinh có ảnh hưởng đáng kể đến kết cục cuộc chiến ở Ukraine.

“Hiện nay, Trung Quốc và Liên bang Nga là những đối tác thân cận có tham vọng địa chính trị tương đồng trong việc mạnh mẽ phản đối trật tự toàn cầu do Mỹ dẫn dắt”, ISW cho biết trong báo cáo mới nhất công bố hôm 9/6.

Các quan chức Mỹ nghi ngờ rằng Trung Quốc đang âm thầm vận động cho khả năng can dự của mình theo hai hình thức: tham gia vào một phái bộ gìn giữ hòa bình được Liên bang Nga chấp thuận, và tham gia vào quá trình tái thiết sau xung đột của Ukraine.

Theo các nhà phân tích chính trị như Tiến sĩ Michael Cecire - nhà nghiên cứu về quốc phòng và an ninh tại RAND, một tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận và phi đảng phái - việc Washington không muốn một đối thủ hoặc kình địch địa chính trị can dự sâu hơn vào công cuộc tái thiết Ukraine là điều dễ hiểu, đặc biệt là trong những lĩnh vực nhạy cảm và chiến lược như đất hiếm.

“Với việc Trung Quốc ngày càng quan tâm và gia tăng đầu tư vào các dự án chiến lược ở khu vực Biển Đen, cùng với vị thế gần như độc quyền toàn cầu về khoáng sản đất hiếm và các vật liệu thiết yếu khác, chính quyền Mỹ có lẽ đang ám chỉ đến Bắc Kinh”, Tiến sĩ Cecire nói và nhận định rằng Trung Quốc có thể sẽ đề nghị các điều khoản “hào phóng một cách nhân tạo” để mở rộng vị thế của mình ở Ukraine và trong khu vực.

Tiến sĩ kết luận: “Ngay cả khi Mỹ và Ukraine không ký thỏa thuận về khoáng sản cách đây vài tuần, việc Washington tìm kiếm những cam kết như vậy vẫn là điều dễ hiểu. Nhưng nó lại càng trở nên quan trọng hơn trong bối cảnh của thỏa thuận đó, cũng như vai trò lớn mà Ukraine có thể đóng trong tư cách một cường quốc khu vực và nhà cung cấp vật liệu chiến lược cho khu vực”.

Thành Nam/Báo Tin tức và Dân tộc