Trước khi 'xuống tiền' học chương trình TS của Thụy Sĩ, người học cần biết

Trong thời đại hội nhập, để đáp ứng được yêu cầu về kiến thức, ngoại ngữ, nhu cầu theo học ở nước ngoài với các cấp đào tạo khác nhau của công dân việt Nam ngày càng tăng và tăng mạnh mẽ. Có cầu thì có cung. Trên mạng nở rộ các thông tin về chương trình học của các nước trên thế giới.

Vấn đề đặt ra là chọn trường, chọn khóa học và xác định tính hợp pháp trong hoạt động giáo dục đại học của các trường, viện, khóa học và giá trị bằng cấp nhận được là điều rất quan trọng để tránh mất cả đống tiền nhưng bằng cấp lại không được công nhận ở Việt Nam.

Việt Nam đã được tham gia một dự án Erasmus + RecoASIA – Regional Cooperation in the field of recognition among Asian Countries về lĩnh vực công nhận văn bằng mà trong nhóm tham gia có NARIC Việt Nam (Trung tâm công nhận văn bằng, Cục Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo), Trường Đại học Hà Nội và Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh (https://www.recoasia.eu/).

Trước thực tế, có nhiều viện, trường nước ngoài tiếp thị, mời gọi tuyển sinh chương trình đào tạo cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ rầm rộ tại Việt Nam và trong đó nhiều người học không hiểu hết về tính pháp lý của chương trình, khóa học, văn bằng do các nơi này cấp. Để giúp người học có thêm thông tin trước khi ra quyết định, nhóm thành viên dự án thuộc Trường Đại học Hà Nội sẽ cung cấp thông tin về hệ thống giáo dục đại học một số nước Châu Âu như của Italia, Tây Ban Nha, Bồ đào Nha… Trong bài viết này, nhóm thành viên dự án sẽ cung cấp một số thông tin về hệ thống giáo dục đại học Thụy Sĩ mà cụ thể hơn là khóa học tiến sĩ để bạn đọc có thêm hiểu biết cụ thể.

Ảnh minh họa do AI tạo.

Thụy Sĩ công nhận hoạt động giáo dục đại học cho cơ sở giáo dục như thế nào?

Theo đó, các cơ sở giáo dục đại học của Thụy Sĩ bao gồm các trường đại học công lập và các cơ sở giáo dục tư nhân.

Các cơ sở giáo dục tư nhân thành lập thường đăng ký dưới tên gọi là Institute và hình thức pháp lý (Legal form) được đăng ký là Công ty trách nhiệm hữu hạn.

Luật giáo dục đại học Thụy Sĩ cho phép các cơ sở giáo dục tư nhân hoạt động nhưng việc công nhận hoạt động giáo dục đại học chỉ trong trường hợp cơ sở đó được kiểm định bởi Hội đồng Kiểm định Thụy Sĩ (Swiss Accreditation Council - SAC) và Cơ quan Kiểm định Thụy Sĩ (Swiss Accreditation Agency - SAA) (Chương 3, Mục 4, điều 21-22) https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/2014/691/en hoặc được kiểm định bởi cơ quan kiểm định thứ ba được 2 cơ quan kiểm định của Thụy Sĩ là SAC và SAA công nhận.

Đó là:

Để dễ tra cứu chúng tôi cung cấp bảng tên các cơ quan kiểm định của Thụy Sĩ bằng một số ngôn ngữ.

Có trường hợp cơ sở đào tạo được kiểm định nhưng là kiểm định chương trình đào tạo nghề không phải chương trình đào tạo tiến sĩ

Về Công nhận văn bằng do các cơ sở giáo dục nước ngoài cấp, ngày 02/5/2024, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 07/2024/TT-BGDĐT sửa đổi, bổ sung Điều 7 và thay thế Phụ lục II, Phụ lục III của Thông tư số 13/2021/TT-BGDĐT ngày 15/4/2021 của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về điều kiện, trình tự, thủ tục, thẩm quyền công nhận văn bằng do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp để sử dụng tại Việt Nam.

Trong đó điều kiện quan trọng nhất là cơ sở giáo dục đại học và chương trình đào tạo cấp bằng phải được kiểm định chất lượng bởi cơ quan kiểm định chất lượng có thẩm quyền. Ngoài ra, trên Phiếu đề nghị công nhận văn bằng do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp có yêu cầu ghi rõ thông tin về:

- Tên trường, khóa đào tạo nhằm xác thực điều kiện cơ sở và chương trình được đào tạo

Trong thực tế, đã có nhiều trường hợp cơ sở đào tạo và chương trình đào tạo không/chưa được cấp phép đào tạo mà cụ thể theo Điều kiện Công nhận Văn bằng của Việt Nam, cơ sở và chương trình đó phải được kiểm định bởi cơ quan có thẩm quyền.

Có trường hợp cơ sở đào tạo được kiểm định nhưng là kiểm định chương trình đào tạo nghề, hoặc cơ sở kiểm định không được cơ quan có thẩm quyền của nước sở tại công nhận.

Khóa đào tạo cũng cho biết yêu cầu đầu vào của khóa đào tạo. Thực tế xảy ra là học viên không đáp ứng điều kiện đầu vào mà vẫn theo học khóa đào tạo và sau đó chỉ được công nhận là đã hoàn thành khóa học mà không được cấp bằng.

Ví dụ: Yêu cầu tuyển sinh tiến sĩ của Italia là ứng viên phải có bằng Thạc sĩ chứ không phải văn bằng có tên Master di I livello hay Master di II livello là hai loại văn bằng có tên Master nhưng hoàn toàn không phải bằng Thạc sĩ.

Trong hệ thống giáo dục đại học của Italia ghi rõ giá trị của hai loại văn bằng này là không được chấp nhận để tham gia khóa học tiến sĩ mà chỉ có giá trị khi tham gia các khóa tuyển dụng làm việc. (https://www.cimea.it/EN/)

- Hình thức đào tạo và thời gian đào tạo

Một thông tin quan trọng cho biết học viên có tuân thủ hình thức đào tạo mà khóa học yêu cầu không. Đã có nhiều trường hợp hình thức đào tạo mà khóa học yêu cầu không được học viên tuân thủ. Ví dụ, chương trình yêu cầu học full time (đào tạo tập trung) nhưng học viên chỉ học partime (đào tạo không tập trung) hoặc online hay chương trình blended (đào tạo kết hợp trực tiếp và trực tuyến). Nếu học viên không tuân thủ quy định của chương trình cũng sẽ gặp vấn đề khi có nhu cầu xác nhận văn bằng.

Khóa học yêu cầu một thời gian đào tạo nhất định như 3 hoặc 4 năm mà học viên không tuân thủ thì phải có lý do chính đáng và có minh chứng. Cho dù cơ sở giáo dục và chương trình được kiểm định mà học viên không tuân thủ các yêu cầu của khóa học về đầu vào, hình thức đào tạo hay thời gian đào tạo thì việc công nhận sẽ không được chấp nhận.

Quay lại các khóa học tiến sĩ ở Thụy Sĩ, những người muốn theo học cần tìm hiểu kỹ về cơ sở giáo dục và khóa mình theo học có được kiểm định không, và cơ quan kiểm định có được SAC và SAA công nhận không, cơ sở giáo dục đó có tên trong danh sách được cơ quan giáo dục có thẩm quyền của Thụy Sĩ công nhận không. Để rõ hơn, nhóm tác giả cung cấp mẫu kiểm định của SAC với hy vọng hỗ trợ người học nắm được tối đa những thông tin cần thiết.

Mẫu chứng nhận của SAC:

Một ví dụ về giáo dục đại học của Thụy Sĩ mà nhóm nghiên cứu được nhiều người hỏi. Theo đó, cơ sở giáo dục có tên: Swiss Institute of Management and Sciences SIMS với Legal form (hình thức pháp lý): Limited Liability Company (https://www.simsswiss.ch/)

Đây là cơ sở tư nhân và đã từng cấp bằng tiến sĩ cho nhiều học viên Việt Nam. Trên trang web không có thông tin về khóa học. Nhóm tác giả được biết cơ sở này chưa được kiểm định bởi SAC và SAA còn những Chứng nhận kiểm định do cơ quan khác kiểm định nhưng không được SAC cũng như SAA công nhận. Như vậy theo Luật Giáo dục đại học của Thụy Sĩ, hoạt động giáo dục đại học của cơ sở này không được công nhận. Hơn nữa, cơ sở này không có trong danh sách các cơ sở giáo dục đại học được các cơ quan có thẩm quyền của Thụy Sĩ công nhận. Theo tìm hiểu, chứng nhận kiểm định cho cơ sở này cấp cho khóa nghề chứ không cho khóa học tiến sĩ.

Người học có nhu cầu du học hoặc du học tại chỗ có thể truy cập đường link có địa chỉ: https://www.swissuniversities.ch/en/topics/studying/accredited-swiss-higher-education-institutions-1 để tìm được danh sách các trường được kiểm định và được thực hiện các hoạt đông giáo dục đại học tại Thụy Sĩ.

Nhóm nghiên cứu rất hy vọng, với các thông tin được cung cấp ở trên, những người có nhu cầu học chương trình đại học, thạc sĩ, tiến sĩ của Thụy Sĩ sẽ có đầy đủ thông tin để ra quyết định phù hợp tránh "tiền mất, tật mang".

Đặng Thị Phương Thảo, Phạm Bích Ngọc, Nguyễn Thị Ánh Tuyết, Hoàng Thu Thủy - Nhóm nghiên cứu thuộc HANU - thành viên dự án Erasmus + RECOASIA