Trung Quốc tăng nuôi cá lóc cạnh tranh cá tra Việt Nam

Xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Trung Quốc từ đầu năm đến giữa tháng 11 đạt nửa tỷ USD. Ảnh: Phạm Ngôn.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), cá tra Việt Nam là loài cá thịt trắng “được lòng” người tiêu dùng tại nhiều thị trường trên thế giới.

Tuy nhiên, thị trường xuất hiện ngày càng nhiều đối thủ cạnh tranh với cá tra Việt cả về số lượng, nguồn cung, giá thành... như cá tuyết Cod, cá minh thái Alaska, cá tuyết Hake, cá rô phi hay cá lóc Trung Quốc.

Cá tra Việt Nam thêm đối thủ

Cá lóc và cá tra có những điểm tương đồng về kết cấu, hương vị và ứng dụng ẩm thực. Điều này khiến cả hai loài cá này trở nên phổ biến trong ẩm thực Trung Quốc.

Cả 2 loại cá này đều có thịt trắng, chắc, hương vị nhẹ và giàu protein và có những lợi thế cạnh tranh riêng, phục vụ từng nhu cầu tiêu thụ.

Tại Trung Quốc, cá lóc nuôi tại đây đang chiếm ưu thế hơn so với cá tra nhập khẩu, chủ yếu phục vụ tiêu thụ nội địa và một số thị trường lân cận (Đông Á, Đông Nam Á). Giá trung bình của sản phẩm cá lóc tươi nguyên con là 4-5 USD/kg.

VASEP ước tính sản lượng nuôi cá lóc của Trung Quốc dự kiến đạt 800.000 tấn vào năm 2024, trong đó 40% dành cho các cơ sở chế biến và phần còn lại phục vụ thị trường cá sống. Một số doanh nghiệp Trung Quốc hiện áp dụng các phương pháp chế biến cá rô phi vào sản xuất cá lóc, nhắm đến thị trường châu Á với các sản phẩm giá trị gia tăng.

Việt Nam là quốc gia nuôi và xuất khẩu cá tra nhiều nhất thế giới. Ảnh: Phạm Ngôn.

Cá lóc Trung Quốc cũng có thịt thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao. Song, mặt hàng này có giá thành cao, hạn chế về quy mô nuôi và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế, thường phù hợp với thị hiếu nội địa và khu vực.

Trong khi đó, cá tra Việt Nam có giá thành hợp lý, nguồn cung ổn định, phù hợp với các thị trường lớn. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu dễ bị ảnh hưởng bởi rào cản thương mại và biến động thị trường quốc tế.

Hiện Việt Nam là quốc gia nuôi và xuất khẩu cá tra nhiều nhất thế giới. Đây cũng là mặt hàng xuất khẩu chủ lực, chiếm thị phần lớn trên thị trường quốc tế như Mỹ, EU, Trung Quốc, Đông Nam Á.

Giá trị xuất khẩu cao nhờ quy mô sản xuất lớn, tiêu chuẩn chất lượng (ASC, BAP, HACCP). Giá trung bình sản phẩm phile cá tra đông lạnh (sản phẩm chính của xuất khẩu cá tra) dao động 2,5-3 USD/kg.

Cá tra Việt không còn “một mình một chợ”

Tính đến ngày 15/11, Trung Quốc tiếp tục là điểm đến lớn nhất của xuất khẩu cá tra Việt Nam.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, nửa đầu tháng 11, kim ngạch xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Trung Quốc đạt 27 triệu USD, tăng 36% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế từ đầu năm đến ngày 15/11 đạt 506 triệu USD, giảm 1% so với cùng kỳ năm 2023.

“Kịch bản Trung Quốc tự cung tự cấp cá lóc để thay thế dần cho cá tra nhập khẩu từ Việt Nam hoàn toàn có thể nghĩ tới, và điều này sẽ là một lo ngại khi thị trường tỷ dân đang là khách hàng lớn nhất của ngành xuất khẩu cá tra Việt Nam”, VASEP nhận định.

Sự phát triển của cá lóc nội địa Trung Quốc đang diễn ra song song với việc nước này giảm nhập khẩu cá tra từ Việt Nam. Năm 2020, lượng phi lê cá tra đông lạnh Trung Quốc nhập khẩu từ Việt Nam giảm từ hơn 200.000 tấn xuống còn 106.000 tấn vào năm 2023 và chỉ đạt 51.000 tấn trong 8 tháng đầu năm nay.

Từ năm 2020, khối lượng nhập khẩu cá tra liên tục giảm, với năm 2023 và 2024 ghi nhận mức nhập khẩu thấp hơn cả giai đoạn đại dịch Covid-19. Thực tế, bên cạnh lý do sản lượng cá lóc nội địa tăng lên, có nhiều nguyên do khác khiến Trung Quốc giảm nhập khẩu cá tra như kinh tế nước này tăng trưởng chậm lại.

Hiệp hội đánh giá các đối thủ cạnh tranh của cá tra Việt Nam ngày một phát triển và đang mạnh lên dần. Chỉ riêng cá tra, nhiều quốc gia cũng đã gia nhập cuộc đua nuôi và xuất khẩu và xóa bỏ thế “một mình một chợ” của Việt Nam.

Do đó, các doanh nghiệp cần nâng cao mạnh mẽ sức cạnh tranh trên thị trường bằng việc gia tăng chất lượng, hạ giá thành, đảm bảo tuyệt đối các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm.

Minh Khánh