Trung Quốc phát triển AI 'mắt đỏ' dập tắt mọi lợi thế không chiến của phi công

AI mới do các nhà khoa học Trung Quốc tạo ra có thể phát hiện ngay cả những thao tác khó lường nhất của phi công. ( Ảnh: SCMP)

SCMP đưa tin trong một bước đột phá được dự báo sẽ định hình lại tương lai của không chiến, các nhà nghiên cứu Trung Quốc tuyên bố đã vô hiệu hóa lợi thế chiến thuật cuối cùng của con người so với trí tuệ nhân tạo (AI) trong các trận đánh cận chiến trên không: khả năng né tránh thuật toán thông qua các động tác nhào lộn trên không khó đoán và cường độ cao.

Theo một nghiên cứu công bố cuối năm ngoái, phương pháp này kết hợp hình ảnh hồng ngoại tiên tiến với mô hình dự đoán do AI điều khiển để dự đoán các động thái của đối phương bằng cách phát hiện những chuyển động nhỏ của đuôi và cánh máy bay.

Theo nhóm nhà khoa học từ Viện Cơ khí và Điện tử Tây Bắc có trụ sở tại thành phố Hàm Dương - một cơ quan nghiên cứu chủ chốt của Norinco, nhà cung cấp vũ khí lớn nhất Trung Quốc - đây là một đột phát công nghệ có thể khiến cả những máy bay tiêm kích linh hoạt nhất như F-15 của Mỹ gần như không thể phòng thủ.

Nghiên cứu được công bố trên số tháng 12 của Tạp chí Điều khiển và Bắn Pháo đã giải quyết một lỗ hổng quan trọng trong các hệ thống không chiến AI hiện có sự phụ thuộc vào dự đoán dựa trên quỹ đạo, vốn gặp khó khăn trong việc tính toán các động tác phi tuyến tính đột ngột do phi công thực hiện.

Nhóm nghiên cứu Trung Quốc, do kỹ sư trưởng Lâm Chí Vĩ dẫn đầu, đã vượt qua giới hạn này bằng cách tập trung vào cơ chế vật lý của máy bay đối phương.

Sử dụng mạng thần kinh nhân tạo YOLOv8 đã được điều chỉnh, hệ thống phân tích hình ảnh hồng ngoại để phát hiện biến dạng cấp độ milimet trong các bề mặt điều khiển của đối thủ - như bánh lái 1,5 mét hoặc cánh nâng 2 mét của F-15 - trong quá trình bay.

Những quan sát thời gian thực này được đưa vào mạng trí nhớ dài-ngắn hạn (LSTM) được cải tiến với cơ chế chú ý có trọng số, cho phép AI dự đoán các động tác trước khi chúng diễn ra hoàn toàn.

Trong các mô phỏng, hệ thống đã giảm sai số mục tiêu xuống dưới 2 mét, cải thiện gấp 10 lần so với các phương pháp dự đoán truyền thống. Khi áp dụng cho các hệ thống phòng không tự động, độ chính xác như vậy có thể cho phép đạn đánh trúng buồng lái nếu cần thiết.

Ông Lâm và các đồng tác giả viết trong bài báo: "Các phi công dựa vào bản năng và tính không thể dự đoán, nhưng mọi động tác vật lý đều có các dấu hiệu cơ học báo trước."

Theo họ, bằng cách giải mã những dấu hiệu này - như độ nghiêng của bánh lái, sự thay đổi của cánh nâng - mô hình mới đã giải quyết được "hộp đen" của quá trình ra quyết định của con người.

Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm AI của họ với một số mô hình bay khó mô phỏng chiến thuật trong thế giới thực.

Trong một trận chiến mô phỏng, một chiếc F-15 thả đạn ở độ cao thấp rồi vút lên cao - một động tác đòi hỏi phối hợp chính xác các bề mặt điều khiển.

Trong một trường hợp khác, máy bay thực hiện các động tác lắc lư và lao xuống nhanh chóng, thất thường để tránh hỏa lực, thông qua những điều chỉnh dữ dội của bảng điều khiển.

Theo báo cáo, trong cả hai tình huống, AI đã dự đoán được sự thay đổi quỹ đạo trong vòng mili giây sau khi phát hiện chuyển động của bảng điều khiển, không để lại cơ hội né tránh nào cho phi công.

Bước đột phá này diễn ra trong bối cảnh cuộc chạy đua vũ trang AI toàn cầu trong mặt trận không chiến. Năm 2020, các thử nghiệm AlphaDogfight của Cơ quan Dự án Nghiên cứu Tiên tiến Quốc phòng Mỹ đã cho thấy sự vượt trội của AI trong các mô phỏng có kịch bản, và AI đã tham gia các trận không chiến thực tế lần đầu tiên trong một cuộc thử nghiệm năm ngoái.

Nhóm nghiên cứu Trung Quốc nhấn mạnh rằng vai trò của hệ thống của họ là tối ưu hóa kiểm soát hỏa lực thay vì tấn công hoàn toàn tự động.

Tuy nhiên, các nguyên tắc của nó phù hợp với các dự án toàn cầu như thiết bị bay không người lái "phi công yểm trợ trung thành" (loyal wingman) của Không quân Mỹ, kết hợp máy bay do AI điều khiển với máy bay có người lái.

Kết quả nghiên cứu được xác nhận bằng cách sử dụng phần cứng hiện có, như cảm biến hồng ngoại PS800 của Trung Quốc, đạt độ phân giải 0,375 miliradian ở khoảng cách 8km.

Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức. Đối thủ có thể sử dụng các biện pháp đối phó như laser công suất cao để làm mù hoặc thậm chí phá hủy camera./.

(Vietnam+)