Trung Quốc đã phê duyệt 3.938 mã hàng nông sản, thực phẩm của Việt Nam

Trung Quốc đã cấp 3.938 mã sản phẩm nông sản và thực phẩm Việt

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, đến nay, Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) đã phê duyệt 3.938 mã sản phẩm nông sản và thực phẩm cho các doanh nghiệp Việt Nam được phép xuất khẩu vào thị trường này. Trong đó, riêng 10 tháng năm 2025, Việt Nam có thêm 250 mã sản phẩm nông sản, thực phẩm mới được cấp phép.

Nghị định 280 của Trung Quốc tập trung điều chỉnh sản phẩm đã qua chế biến. Ảnh minh họa

Trung Quốc hiện là một trong những đối tác thương mại lớn và tiềm năng nhất của Việt Nam, đồng thời là thị trường nhập khẩu nông sản trọng điểm. Trước các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường tỷ dân, nhiều hợp tác xã và doanh nghiệp Việt đã chủ động chuẩn hóa quy trình sản xuất, đầu tư vùng nguyên liệu, chế biến sâu để gia tăng năng lực cạnh tranh và duy trì xuất khẩu bền vững.

Tuy nhiên, ngày 14/10, GACC ban hành Nghị định 280, có hiệu lực từ 1/6/2026, thay thế Nghị định 248 (Lệnh 248) từng áp dụng từ đầu năm 2022. Một số doanh nghiệp bày tỏ lo ngại quy định mới có thể ảnh hưởng đến việc đăng ký mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, điều kiện tiên quyết để nông sản tươi được thông quan.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương về vấn đề này, TS. Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, cho hay, Nghị định 280 chỉ điều chỉnh nhóm thực phẩm và nông sản đã qua chế biến, như sản phẩm sấy khô, đóng hộp, đóng gói, hoặc có công đoạn xử lý công nghiệp. Các mặt hàng tươi sống như sầu riêng, thanh long, xoài, rau tươi, ngũ cốc, nông sản sơ chế vẫn xuất khẩu theo các nghị định thư song phương hiện hành, trong đó mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói được quản lý riêng, không chịu tác động từ Nghị định 280.

Theo ông Ngô Xuân Nam, điểm cốt lõi của Nghị định 280 là chuyển từ cơ chế quản lý hành chính sang quản lý dựa trên rủi ro (risk-based classification). Nếu trước đây, Lệnh 248 yêu cầu quốc gia xuất khẩu phải được GACC thẩm định tương đương hệ thống an toàn thực phẩm, thì quy định mới loại bỏ điều kiện “đánh giá tương đương bắt buộc” này. Thay vào đó, Trung Quốc sẽ phân loại sản phẩm và doanh nghiệp theo mức độ rủi ro để áp dụng yêu cầu quản lý phù hợp. Cách làm được đánh giá là linh hoạt hơn, hài hòa với thông lệ SPS/WTO và giảm đáng kể gánh nặng thủ tục cho doanh nghiệp.

Ngoài ra, cơ chế tự động gia hạn mã số đăng ký cũng là một điểm tiến bộ. Theo đó, doanh nghiệp sẽ được tự động gia hạn thêm 5 năm nếu không có vi phạm hoặc rủi ro an toàn thực phẩm, thay vì phải nộp hồ sơ gia hạn thủ công như trước.

“Nhóm chịu tác động trực tiếp của Nghị định 280 là doanh nghiệp sản xuất, chế biến, bảo quản thực phẩm xuất khẩu sang Trung Quốc, gồm nhà máy chế biến nông sản, thủy sản, sản phẩm từ thịt, sữa, tinh bột, nước ép, đồ uống, nông sản sấy khô…

Các đơn vị này cần rà soát lại mã đăng ký trên cổng CIFER của GACC, nhất là khi có thay đổi về địa điểm, pháp nhân hoặc giấy phép trong nước. Bởi theo quy định mới, nếu thay đổi ảnh hưởng đến hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, mã đăng ký sẽ bị hủy hiệu lực ngay lập tức”, ông Ngô Xuân Nam nhấn mạnh đồng thời cho biết, Nghị định 280 cũng làm rõ phạm vi áp dụng với các cơ sở bảo quản, kho lạnh hoặc kho trung chuyển ở nước ngoài. Những đơn vị này bắt buộc phải đăng ký nếu có tham gia vào chuỗi bảo quản sản phẩm chế biến trước khi xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc.

Nghị định 280 là một bước tiến, không phải rào cản

Theo TS. Ngô Xuân Nam, Nghị định 280 là một bước tiến, không phải rào cản. Việc GACC chuyển sang cơ chế quản lý dựa trên rủi ro cho thấy Trung Quốc sẽ phân loại và giám sát doanh nghiệp dựa trên lịch sử tuân thủ và mức độ an toàn thực phẩm của từng quốc gia xuất khẩu.

“Nếu Việt Nam duy trì được hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm hiệu quả, minh bạch và có cơ chế cảnh báo sớm, rủi ro sẽ được đánh giá ở mức thấp, doanh nghiệp Việt sẽ được xếp vào nhóm ưu tiên”, ông Nam nhấn mạnh.

Hiện nay, Văn phòng SPS Việt Nam đang triển khai Cổng thông tin dữ liệu quốc gia về SPS, căn cứ Quyết định 534/QĐ-TTg năm 2024 về nâng cao hiệu quả thực thi các biện pháp vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật (SPS) của WTO, cũng như các cam kết SPS trong các hiệp định thương mại tự do (FTA). Đây là nền tảng quan trọng giúp tăng cường độ tin cậy của hệ thống quản lý Việt Nam trong mắt đối tác.

Theo ông Nam, để tận dụng cơ hội từ Nghị định 280, các cơ quan quản lý cần tiếp tục đồng bộ hóa dữ liệu về vùng trồng, vùng sản xuất, cơ sở chế biến và hệ thống truy xuất nguồn gốc. Đây là căn cứ quan trọng giúp phía Trung Quốc và các đối tác khác đánh giá cao năng lực quản lý, minh bạch của Việt Nam.

Mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói vẫn do hai bên thống nhất và quản lý theo các Nghị định thư kiểm dịch thực vật song phương giữa Việt Nam và Trung Quốc. Nghị định 280 không điều chỉnh nhóm hàng tươi sống, nên các quy trình cấp mã số, giám sát vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và kiểm dịch cửa khẩu vẫn được thực hiện theo cơ chế hợp tác hiện nay giữa Cục Bảo vệ Thực vật Việt Nam và GACC.

Ông Nam cũng lưu ý, cần phân biệt rõ “đăng ký doanh nghiệp chế biến” với “đăng ký vùng trồng”, vì đây là hai hệ thống quản lý hoàn toàn khác nhau, áp dụng cho hai nhóm hàng riêng biệt.

Từ nay đến khi Nghị định 280 có hiệu lực (ngày 1/6/2026), doanh nghiệp cần chủ động rà soát toàn bộ hồ sơ đăng ký với GACC, kiểm tra tình trạng hiệu lực mã số, cập nhật thông tin pháp lý, quy trình sản xuất và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Đồng thời, tăng cường quản lý rủi ro và truy xuất nguồn gốc nội bộ để đáp ứng các yêu cầu mới của cơ chế quản lý dựa trên rủi ro.

Nguyễn Hạnh