Trung Quốc có chính sách ưu đãi gì với các doanh nghiệp trụ cột?

Trụ sở Tsinghua Unigroup - Ảnh Unigroup.com.vn

Tập trung hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ cao

Tsinghua Unigroup là một điển hình tại Trung Quốc, khá giống với cấu trúc và hoạt động của Samsung. Đế chế bán dẫn với tài sản gần 300 tỷ nhân dân tệ (46 tỷ đô la) này có tới 286 công ty con hợp nhất. Unigroup đã vận hành chiến lược giống như chaebol để nắm giữ nhà sản xuất chip bộ nhớ flash tiên tiến Yangtze Memory Technologies Co. (YMTC) với giá rẻ.

Nếu nhìn vào vốn đăng ký hoặc số tiền đầu tư ban đầu, chủ sở hữu phải thuộc về Quỹ Đầu tư Công nghiệp Mạch tích hợp Trung Quốc thuộc sở hữu nhà nước, được thành lập vào năm 2014 để tiếp tục khát vọng vi mạch “Made in China” 2025 của Chủ tịch Tập Cận Bình. Vào tháng 12/2016, thông qua việc nắm giữ trực tiếp và gián tiếp, Quỹ Lớn - biệt danh của China Integrated (một dạng quỹ đầu tư mạo hiểm) - đã đóng góp 49% vốn ban đầu của YMTC. Unigroup chỉ đầu tư 13%. Nhưng vì Unigroup có hơn 50% cổ phần ở mỗi cấp độ của “cây sở hữu” của YMTC nên Unigroup có thể kiểm soát mọi thứ.

Unigroup được hưởng lợi từ thực tế là Quỹ Lớn tuân theo mô hình đầu tư mạo hiểm, vốn không tham gia vào các hoạt động hàng ngày của bất kỳ công ty khởi nghiệp nào. Đó là một cách để Chính phủ hỗ trợ ngành công nghiệp chip trong nước non trẻ của họ. Bộ Tài chính, cơ quan thực hiện các chính sách tài khóa của Trung Quốc, là cổ đông lớn nhất của Quỹ Lớn. Mặt khác, quyền sở hữu nhà nước của Unigroup có thể được truy nguyên đến Bộ Giáo dục, nơi điều hành Đại học Tsinghua, một tổ chức giáo dục đại học công lập giống như Đại học California, Berkeley.

Việc phát triển sản xuất chip tại YMTC rất tốn kém và đã gây thiệt hại nặng nề cho công ty mẹ vốn đăng ký nhưng Unigroup có tài sản tốt trong các công ty con niêm yết công khai khác như Unigroup Guoxin Microelectronics Co. - chuyên thiết kế chip được sử dụng trong thẻ thông minh và Unisplendor Corp. - chuyên sản xuất điện toán đám mây. Các công ty con này có cơ cấu sở hữu giống như chaebol. Trong đó, Unisplendor đã đồng ý mua 46,67% cổ phần của công ty mẹ Unigroup trong hoạt động kinh doanh chưa niêm yết tại UniCloud nhằm giúp Unisplendor trở thành nhà cung cấp dịch vụ nền tảng.

Chính phủ đặt ra “Ba ranh giới đỏ”

Ngoài lĩnh vực công nghệ cao, lĩnh vực bất động sản của Trung Quốc có rất nhiều liên doanh hàng đầu như Greenland Holdings Corp. Thông qua quan hệ đối tác liên doanh, các nhà phát triển có thể giảm rủi ro dự án và đấu thầu bán đất trị giá hàng tỷ đô la mà họ không thể tự mình thực hiện.

Tuy nhiên, kể từ cuối năm 2017, Trung Quốc phát động một chiến dịch giảm đòn bẩy doanh nghiệp một cách nghiêm túc. Nguồn tiền rót vào lĩnh vực bất động sản giảm đáng kể vào tháng 8/2020 khi Chính phủ áp đặt “ba ranh giới đỏ”. Các nhà phát triển vượt quá bộ ba số liệu đòn bẩy do các cơ quan quản lý giám sát sẽ bị cấm vay thêm.

Mặc dù các tập đoàn lớn tồn tại ở Trung Quốc, nhưng chúng thường có hình thức doanh nghiệp nhà nước (DNNN) hoặc chịu tác động từ các chính sách của Nhà nước. Cấu trúc của nền kinh tế, môi trường pháp lý và bối cảnh lịch sử tạo ra một bối cảnh khá khác biệt so với các chaebol của Hàn Quốc.

Cụ thể, về quyền sở hữu và kiểm soát của nhà nước: Nhiều tập đoàn lớn của Trung Quốc là DNNN hoạt động theo các ưu đãi và quy định khác nhau so với chaebol thường thuộc sở hữu tư nhân. Chính phủ Trung Quốc đóng một vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn và kiểm soát các DNNN này, điều này có thể hạn chế tính độc lập và hành vi chấp nhận rủi ro của họ. Đồng thời, Chính phủ Trung Quốc duy trì quyền kiểm soát đáng kể đối với các lĩnh vực chiến lược, tác động đến cách các công ty có thể mở rộng và đa dạng hóa.

Về cấu trúc thị trường, thị trường Trung Quốc rất phân mảnh, với nhiều người chơi trong các ngành công nghiệp khác nhau. Sự phân mảnh này có thể khiến một vài tập đoàn khó thống trị thị trường như các chaebol ở Hàn Quốc. Bên cạnh đó là sự tăng trưởng nhanh chóng của các doanh nghiệp mới. Bản chất năng động của nền kinh tế Trung Quốc đã dẫn đến sự phát triển nhanh chóng của các công ty mới, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ và tiêu dùng, điều này có thể ngăn cản sự hợp nhất được thấy ở các chaebol.

Về bối cảnh văn hóa và lịch sử, quá trình công nghiệp hóa nhanh chóng của Hàn Quốc vào giữa thế kỷ XX, được hỗ trợ bởi Hoa Kỳ và tập trung vào tăng trưởng do xuất khẩu dẫn đầu, trái ngược với những cải cách kinh tế gần đây hơn của Trung Quốc và mở cửa kể từ cuối thế kỷ XX. Hơn nữa, môi trường kinh doanh ở Trung Quốc đã dẫn đến sự xuất hiện của nhiều công ty nhỏ hơn, năng động hơn, có thể đổi mới nhanh chóng, thay vì một vài tập đoàn lớn thống trị thị trường.

Về cạnh tranh toàn cầu, các công ty Trung Quốc thường phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các công ty toàn cầu, điều này định hình chiến lược của họ và có thể ngăn họ trở thành các tập đoàn lớn giống như các chaebol Hàn Quốc.

Đặc biệt, về môi trường pháp lý, Luật Chống độc quyền của Trung Quốc ngày càng siết chặt việc thực thi các quy định chống độc quyền để ngăn chặn các hành vi độc quyền, có thể cản trở việc thành lập các tập đoàn lớn kiểu chaebol Hàn Quốc. Cùng với đó, một số lĩnh vực nhất định phải tuân theo các quy định cụ thể nên có thể hạn chế khả năng đa dạng hóa hoặc mở rộng của các công ty trong các ngành khác nhau.

An Khê