Trung Quốc cân nhắc khả năng bán TikTok ở Mỹ cho Elon Musk

Các quan chức Trung Quốc rất muốn TikTok vẫn thuộc quyền sở hữu của công ty mẹ ByteDance.

TikTok đang phản đối lệnh cấm sắp tới bằng cách kháng cáo lên Tòa án Tối cao Mỹ. Thế nhưng, các thẩm phán đã ra tín hiệu trong các cuộc tranh luận ngày 10.1 rằng họ có khả năng sẽ duy trì luật buộc ByteDance phải bán TikTok hoặc cấm ứng dụng này tại Mỹ vào ngày 19.1. Các quan chức cấp cao Trung Quốc đã bắt đầu tranh luận về kế hoạch dự phòng cho TikTok như một phần của cuộc thảo luận mở rộng về cách làm việc với chính quyền Donald Trump, trong đó có phương án liên quan đến Elon Musk, các nguồn tin tiết lộ với Bloomberg, yêu cầu không được tiết lộ danh tính.

Một thỏa thuận lớn tiềm năng với một trong những đồng minh thân cận của ông Trump có sức hút với chính phủ Trung Quốc, vốn được kỳ vọng sẽ có tiếng nói trong việc quyết định liệu TikTok cuối cùng có được bán hay không, các nguồn tin của Bloomberg cho biết. Elon Musk đã chi hơn 250 triệu USD để hỗ trợ ông Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ và được chọn làm đồng lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ cùng doanh nhân Vivek Ramaswamy.

Ông Trump nhấn mạnh: "Ông Musk và Ramaswamy sẽ mở đường cho chính quyền của tôi phá bỏ bộ máy quan liêu của chính phủ, cắt giảm các quy định dư thừa, giảm lãng phí chi tiêu và tái cấu trúc các cơ quan liên bang".

Theo một kịch bản đã được chính phủ Trung Quốc thảo luận, X của Elon Musk sẽ nắm quyền kiểm soát TikTok tại Mỹ và vận hành hai doanh nghiệp này cùng nhau, theo các nguồn tin của Bloomberg. Với hơn 170 triệu người dùng tại Mỹ, TikTok có thể thúc đẩy nỗ lực thu hút các nhà quảng cáo của X. Năm 2023, Elon Musk đã thành lập công ty trí tuệ nhân tạo riêng mang tên xAI, có thể hưởng lợi từ lượng dữ liệu khổng lồ được tạo ra từ TikTok.

Các quan chức Trung Quốc vẫn chưa đạt được bất kỳ sự đồng thuận chắc chắn nào về cách tiến hành và cuộc thảo luận của họ vẫn đang ở giai đoạn sơ bộ, Bloomberg đưa tin. Không rõ Elon Musk có tham gia vào cuộc thảo luận với các quan chức Trung Quốc hay không. Cũng chưa rõ liệu Elon Musk, TikTok và ByteDance đã tổ chức bất kỳ cuộc đàm phán nào về các điều khoản của một thỏa thuận có thể xảy ra hay chưa.

Elon Musk và đại diện của ông không trả lời câu hỏi về vấn đề này. Vào tháng 4.2024, Elon Musk cho biết TikTok nên tiếp tục hoạt động tại Mỹ. Ông viết trên X rằng: "Theo tôi, TikTok không nên bị cấm ở Mỹ, dù lệnh cấm như vậy có thể có lợi cho nền tảng X. Làm như vậy sẽ trái với quyền tự do ngôn luận và biểu đạt. Đó không phải là điều mà nước Mỹ đại diện”.

Đại diện của ByteDance và TikTok không trả lời tin nhắn tìm kiếm bình luận. Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc và Bộ Thương mại Trung Quốc, các cơ quan chính phủ có thể tham gia vào các quyết định về tương lai của TikTok, cũng không trả lời khi được đề nghị bình luận.

Các quan chức Trung Quốc đang đánh giá một phương án tiềm năng liên quan đến việc Elon Musk mua lại hoạt động kinh doanh của TikTok tại Mỹ nếu ByteDance không thể chống lại lệnh cấm gây tranh cãi với ứng dụng video ngắn này - Ảnh: Internet

Các cuộc đàm phán ở Trung Quốc cho thấy số phận TikTok có thể không còn nằm trong tầm kiểm soát duy nhất của ByteDance nữa, theo Bloomberg. Các quan chức Trung Quốc thừa nhận sẽ phải đối mặt với cuộc đàm phán khó khăn với chính quyền Trump về thuế quan, kiểm soát xuất khẩu và các vấn đề khác. Họ coi các cuộc đàm phán về TikTok là một lĩnh vực tiềm năng để hòa giải, theo Bloomberg.

Chính phủ Trung Quốc nắm giữ cái gọi là cổ phần vàng trong một công ty liên kết với ByteDance, giúp họ có ảnh hưởng đến chiến lược và hoạt động của chủ sở hữu TikTok. TikTok khẳng định rằng quyền kiểm soát chỉ áp dụng cho công ty con có trụ sở tại Trung Quốc là Douyin Information Service Co và không ảnh hưởng đến hoạt động của ByteDance bên ngoài nước này. Tuy nhiên, các quy tắc xuất khẩu của Trung Quốc ngăn cản các công ty nước này bán thuật toán phần mềm của họ, chẳng hạn thuật toán đề xuất nội dung không thể thiếu với TikTok. Vì chính phủ Trung Quốc sẽ phải phê duyệt bất kỳ việc bán nào gồm cả thuật toán đề xuất nội dung của TikTok, họ có tiếng nói đáng kể trong bất kỳ thỏa thuận nào có thể xảy ra.

Các nhà phân tích Mandeep Singh và Damian Reimertz của Bloomberg Intelligence ước tính năm ngoái rằng hoạt động của TikTok tại Mỹ có thể được định giá vào khoảng 40 đến 50 tỉ USD. Đây là một khoản tiền lớn ngay cả với người giàu nhất thế giới như Elon Musk.

Không rõ Elon Musk có thể thực hiện một giao dịch như vậy như thế nào, liệu ông có cần bán các tài sản khác không hoặc chính phủ Mỹ có chấp thuận hay không. Tỷ phú giàu nhất thế giới đã trả 44 tỉ USD để mua Twitter vào tháng 10.2022 và vẫn đang trả các khoản vay lớn.

Theo một nguồn tin quen thuộc với vấn đề này, Elon Musk có uy tín tốt với nhiều nhân viên ByteDance tại Trung Quốc. Ông được coi là một doanh nhân rất thành đạt, có kinh nghiệm hợp tác với chính phủ Trung Quốc thông qua công ty Tesla của mình.

Các nhà lãnh đạo ByteDance đã nhiều lần tuyên bố ưu tiên của họ là đấu tranh chống lại luật yêu cầu công ty có trụ sở tại thủ đô Bắc Kinh này phải bán hoặc đóng cửa hoạt động TikTok tại Mỹ vì lo ngại về an ninh quốc gia. Các luật sư của TikTok đã lập luận rằng luật này vi phạm luật tự do ngôn luận theo Tu chính án thứ nhất thuộc Hiến pháp Mỹ.

Phần lớn các thẩm phán Tòa án Tối cao cho rằng các mối lo ngại về an ninh được ưu tiên hơn quyền tự do ngôn luận, dù họ vẫn chưa đưa ra quyết định chính thức. Tổng thống đắc cử Trump (nhậm chức vào ngày 20.1) đã tìm cách trì hoãn lệnh cấm TikTok (có hiệu lực vào ngày 19.1) để ông có thể đàm phán. Trump đã nói rằng muốn "cứu" TikTok và có suy đoán rằng ông có thể thực hiện hành động vào phút chót để ngăn lệnh cấm.

Trên thực tế, việc tách hoạt động kinh doanh của TikTok tại Mỹ sẽ rất phức tạp, ảnh hưởng đến các cổ đông ở Trung Quốc cũng như Mỹ. Các luật sư của TikTok đã tranh luận trước Tòa án Tối cao rằng việc tách riêng phần hoạt động tại Mỹ của sản phẩm này là nhiệm vụ “vô cùng khó khăn”.

Hiện chưa rõ liệu TikTok ở Mỹ sẽ được bán thông qua một quy trình cạnh tranh hay việc bán sẽ được chính phủ Trung Quốc sắp xếp. Tỷ phú Frank McCourt (chủ sở hữu CLB bóng đá Olympique Marseille) và Kevin O'Leary (nhà đầu tư Shark Tank) là một phần của nỗ lực thông qua Dự án Liberty để mua lại TikTok, mà O'Leary cho biết đã thảo luận với ông Trump.

“Cùng với Frank, chúng tôi hướng đến mục tiêu cung cấp một nền tảng do người Mỹ sở hữu, bảo vệ an ninh quốc gia. Tôi tin tưởng rằng tầm nhìn chung của chúng tôi, kết hợp với sự nhạy bén trong kinh doanh của Tổng thống đắc cử Trump, sẽ dẫn đến một thỏa thuận có lợi cho tất cả mọi người”, Kevin O'Leary cho biết trong một tuyên bố.

Trước đây, Kevin O'Leary (người Canada) đã bày tỏ sự quan tâm đến việc hợp tác với các nhà đầu tư khác để mua TikTok ở Mỹ, khởi động một nỗ lực gây quỹ cộng đồng hiện sẽ được đưa vào People's Bid for TikTok. Dự án The People's Bid for TikTok đã đảm bảo được sự hỗ trợ từ ngân hàng đầu tư Guggenheim Securities và Kirkland & Ellis (một trong những công ty luật lớn nhất thế giới).

“Kevin là người ủng hộ không ngừng nghỉ quyền sở hữu mới của TikTok vì ông hiểu được cơ hội to lớn mà việc mua lại nền tảng này mang đến cho các nhà đầu tư, hàng triệu người sáng tạo dựa vào TikTok để kiếm sống và những người Mỹ bình thường yêu thích nền tảng này. Chúng tôi đã xây dựng một nền tảng công nghệ hoàn toàn mới, do người Mỹ sản xuất và tiếp tục là nhà thầu khả thi duy nhất có thể cung cấp quá trình chuyển đổi liền mạch cho mọi người trên TikTok mà không cần thuật toán hiện có”, Frank McCourt tuyên bố.

Frank McCourt cho biết nỗ lực “kết hợp của cả hai sẽ mang lại một động lực đáng kể” cho thương vụ, nhưng không cung cấp các con số tài chính.

Trước đây, Microsoft từng tìm cách mua lại TikTok ở Mỹ và Oracle có quan hệ đối tác công nghệ sâu sắc với công ty Trung Quốc này.

Một giải pháp thay thế cho TikTok là chuyển khách hàng hiện tại của mình tại Mỹ sang ứng dụng tương tự với thương hiệu khác, để có khả năng tránh lệnh cấm, theo một trong những nguồn tin của Bloomberg. Tuy nhiên, không rõ hiệu quả của bước đi này sẽ ra sao.

Một người thân cận với TikTok cho biết trước phiên điều trần của Tòa án Tối cao rằng cuộc chiến pháp lý vẫn là trọng tâm của các giám đốc hàng đầu và họ muốn tiếp tục đấu tranh ở Mỹ hơn là bán TikTok và nhượng quyền kiểm soát mãi mãi.

Elon Musk đang ở vị thế có thể tác động đến mối quan hệ Trung Quốc-Mỹ với tư cách là người giàu nhất thế giới với các doanh nghiệp trải dài trên hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Tesla, với Elon Musk làm giám đốc điều hành, đã xây dựng một nhà máy rộng lớn ở thành phố Thượng Hải (Trung Quốc) vào năm 2019 và kể từ đó đã mở rộng nơi này thành cơ sở sản xuất lớn nhất của công ty. Nỗ lực này đã giúp Tesla mở rộng thị phần tại Trung Quốc bất chấp sự cạnh tranh gay gắt tại địa phương và xây dựng thiện chí với các quan chức chính phủ.

Trong khi ông Trump bổ nhiệm những người có quan điểm cứng rắn với Trung Quốc vào chính quyền mới của mình, chẳng hạn ứng cử viên Ngoại trưởng Mỹ - Marco Rubio, Elon Musk từng lên tiếng phản đối một số chính sách thương mại gần đây với Trung Quốc, gồm cả thuế quan của chính quyền Biden với ô tô điện Trung Quốc.

Sơn Vân