Trung Đông có diện mạo mới, giới đầu tư thận trọng quay lại

Thành phố Tel Aviv của Israel nhìn từ trên cao. Ảnh: Việt Thắng/TTXVN

Theo hãng tin Reuters ngày 9/2, Ai Cập, quốc gia đông dân nhất khu vực và là một trong những nhà đàm phán chủ chốt trong các cuộc hòa đàm gần đây, vừa thực hiện thành công đợt phát hành nợ bằng đồng USD đầu tiên trong bốn năm. Cách đây không lâu, nước này còn đứng trước nguy cơ khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng.

Các nhà đầu tư đã bắt đầu mua lại trái phiếu của Israel và Liban, đặt cược rằng Liban cuối cùng có thể bắt tay vào giải quyết cuộc khủng hoảng chính trị, kinh tế và tài chính.

Ông Charlie Robertson, nhà phân tích thị trường mới nổi tại công ty FIM Partners, nhận định: “Những tháng gần đây đã định hình lại khu vực và tạo ra một động lực hoàn toàn khác trong kịch bản tốt nhất”.

Tuy nhiên, theo ông, câu hỏi đặt ra là liệu kế hoạch tiếp quản Dải Gaza mà Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa đề xuất có làm gia tăng căng thẳng trở lại hay không.

Theo kênh CNN, trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 4/2 (giờ địa phương), nhà lãnh đạo Mỹ bày tỏ quan điểm cá nhân rằng không có tương lai lâu dài cho người Palestine ở Gaza và dải đất bị xung đột tàn phá này chẳng còn có thể sinh sống được nữa, do đó, người dân Palestine không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải rời đi. Ông Trump cũng cho rằng việc Mỹ tiếp quản Gaza sẽ thúc đẩy ổn định trong khu vực. Nhà lãnh đạo Mỹ bày tỏ: "Đây không phải là quyết định được đưa ra một cách dễ dàng. Tất cả những người mà tôi đã trao đổi đều ủng hộ ý tưởng Mỹ sở hữu dải đất đó".

Bên cạnh đó, ông Trump đề xuất người dân Palestine tại Gaza di chuyển đến địa điểm mới do một hoặc nhiều quốc gia Trung Đông cung cấp. Thay vì Gaza, ông ấy đề xuất người Palestine nên được cung cấp một vùng đất mới, "tươi đẹp và tốt" để sinh sống.

Lời kêu gọi của ông Trump về việc dọn sạch Gaza và biến khu vực này thành “Riviera của Trung Đông” đã vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế.

Trước phản ứng dữ dội, Ai Cập tuyên bố ngày 9/2 rằng nước này sẽ tổ chức một hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp của các nước Arab vào ngày 27/2 để thảo luận về những diễn biến mà họ mô tả là nghiêm trọng đối với người Palestine.

Cơ quan xếp hạng tín nhiệm S&P Global cho biết họ sẽ rút cảnh báo hạ bậc xếp hạng của Israel nếu lệnh ngừng bắn được duy trì. Họ thừa nhận rằng tình hình vẫn phức tạp, nhưng đây là một khả năng đáng hoan nghênh khi Israel chuẩn bị thực hiện đợt phát hành nợ lớn đầu tiên kể từ khi thỏa thuận ngừng bắn được ký kết.

Theo ông Michael Fertik, một nhà đầu tư mạo hiểm Mỹ và là Giám đốc điều hành của công ty trí tuệ nhân tạo Modelcode.ai, căng thẳng trong khu vực giảm đã góp phần khiến ông quyết định mở một chi nhánh tại Israel.

Ông rất mong muốn tuyển dụng các lập trình viên phần mềm giàu kinh nghiệm tại Israel, nhưng yếu tố địa chính trị cũng đóng vai trò quan trọng. Ông nói: “Khi Tổng thống Trump ở Nhà Trắng, chắc chắn Mỹ sẽ ủng hộ Israel trong một cuộc chiến”.

Theo dữ liệu từ Ngân hàng Trung ương Israel, sau một thời gian đứng ngoài do Israel tăng chi tiêu quân sự, các nhà đầu tư trái phiếu cũng đang bắt đầu quay lại.

Bộ trưởng Kinh tế Israel Nir Barkat nói rằng ông sẽ tìm kiếm một gói chi tiêu hào phóng hơn, tập trung vào tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ.

Tuy nhiên, trở ngại đối với các nhà đầu tư chứng khoán là Israel từng là một trong những thị trường có hiệu suất tốt nhất thế giới trong 18 tháng sau cuộc tấn công ngày 7/10/2023. Kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực - trùng với đợt bán tháo cổ phiếu công nghệ lớn ở Mỹ, thị trường đã giảm điểm.

Bà Sabina Levy, trưởng bộ phận nghiên cứu tại Leader Capital Markets ở Tel Aviv, nhận định: “Trong năm 2024, tôi nghĩ rằng chúng ta đã nhận ra thị trường không thực sự lo sợ về chiến tranh, mà là lo về xung đột và căng thẳng chính trị nội bộ”.

Nếu lệnh ngừng bắn bị phá vỡ, có thể dự đoán xảy ra một phản ứng tiêu cực.

Một số nhà đầu tư đã có phản ứng tiêu cực trước động thái bất ngờ của ông Trump liên quan đến Gaza.

Ông Yerlan Syzdykov, Giám đốc thị trường mới nổi tại Amundi (nhà quản lý tài sản lớn nhất châu Âu), cho biết công ty của ông đã mua trái phiếu Ai Cập sau thỏa thuận ngừng bắn, nhưng kế hoạch của ông Trump, trong đó dự kiến Ai Cập và Jordan tiếp nhận 2 triệu người tị nạn Palestine, đã thay đổi quan điểm của họ.

Cả hai quốc gia này đều phản đối ý tưởng của ông Trump, nhưng theo ông Syzdykov, rủi ro là Tổng thống Mỹ có thể gây sức ép với Ai Cập vì nước này phụ thuộc vào hỗ trợ song phương và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đặc biệt khi họ vừa thoát khỏi một cuộc khủng hoảng kinh tế toàn diện.

Giảm các cuộc tấn công của lực lượng Houthi ở Yemen vào tàu thuyền trên Biển Đỏ cũng rất quan trọng. Năm ngoái, Ai Cập đã mất 7 tỷ USD - hơn 60% doanh thu từ kênh đào Suez - khi các công ty vận tải biển chọn đi vòng qua châu Phi thay vì đối mặt với nguy cơ bị tấn công.

Ông Syzdykov nói: “Thị trường có thể sẽ không thích viễn cảnh Ai Cập mất đi hỗ trợ song phương và đa phương như vậy. Chúng tôi đang giữ lập trường thận trọng hơn để theo dõi diễn biến các cuộc đàm phán”.

Một số chuyên gia dự báo công cuộc tái thiết nhà cửa và cơ sở hạ tầng bị phá hủy ở Syria và các nơi khác sẽ mang lại cơ hội cho các công ty xây dựng lớn của Thổ Nhĩ Kỳ.

Đặc phái viên Trung Đông của ông Trump, ông Steve Witkoff, cho biết có thể mất từ 10 đến 15 năm để tái thiết Gaza. Trong khi đó, Ngân hàng Thế giới ước tính thiệt hại ở Liban lên tới 8,5 tỷ USD, tương đương khoảng 35% GDP của nước này.

Cảnh đổ nát do xung đột tại Nabatieh, Liban. Ảnh: THX/TTXVN

Giá trị trái phiếu của Liban - vốn bị vỡ nợ - đã tăng hơn gấp đôi khi vào tháng 9/2024 rằng ảnh hưởng của Hezbollah ở nước này đang suy yếu. Trái phiếu tiếp tục tăng khi có hy vọng khủng hoảng sẽ được giải quyết.

Chuyến công du đầu tiên trên cương vị Tổng thống Liban của ông Michel Aoun sẽ là đến Saudi Arabia - quốc gia được coi là đối tác quan trọng và có thể tận dụng cơ hội này để kéo Liban ra khỏi quỹ đạo ảnh hưởng của Iran.

Các chủ nợ cho biết đã có những liên hệ ban đầu với chính quyền mới.

Bà Magda Branet, Giám đốc thị trường trái phiếu mới nổi tại AXA Investment Managers, nhận định: “Liban có thể trở thành một câu chuyện lớn vào năm 2025 nếu chúng ta đạt tiến triển trong việc tái cơ cấu nợ”.

Tuy nhiên, bà cảnh báo điều này sẽ không dễ dàng xét lịch sử đầy rắc rối của quốc gia này, khoản nợ 45 tỷ USD cần tái cơ cấu và nguy cơ chính phủ có thể tịch thu một phần tiền gửi của người dân như một phần của kế hoạch giải quyết nợ.

Thùy Dương/Báo Tin tức