Trồng lúa phát thải thấp, nông dân thu lợi nhuận cao

Dự Hội nghị có các đồng chí: Lâm Văn Mẫn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Sóc Trăng; Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT; Vương Quốc Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng; lãnh đạo các đơn vị liên quan trực thuộc Bộ NN&PTNT; lãnh đạo các Sở NN&PTNT các tỉnh, thành khu vực ĐBSCL.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng Vương Quốc Nam phát biểu tại Hội nghị.

Theo Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), thực hiện chỉ đạo của Bộ NN&PTNT tại Quyết định số 1335 ngày 10/5/2024 Phê duyệt kế hoạch thực hiện các mô hình thí điểm triển khai Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030”, có 7 mô hình thí điểm đã được triển khai tại 5 địa phương, gồm: Kiên Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh, Đồng Tháp và TP Cần Thơ. Kết quả thực hiện 4 mô hình vụ Hè - Thu 2024, tại 3 tỉnh, thành phố với tổng diện tích 196ha, trong đó mô hình tại TP Cần Thơ đã thu hoạch xong, năng suất 6,4 tấn/ha, cao hơn năng suất diện tích ngoài mô hình là 7 tạ/ha.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam phát biểu tại Hội nghị.

Mô hình tại tỉnh Trà Vinh, năng suất đạt 6,1 tấn/ha, cao hơn năng suất diện tích ngoài mô hình là 2 tạ/ha. Còn 2 mô hình ở tỉnh Trà Vinh và Sóc Trăng lúa đang thu hoạch, ước năng suất đạt hơn 6,4 tấn/ha, cao hơn năng suất ngoài mô hình trung bình 4,6 tạ/ha, sản lượng lúa giảm phát thải là 1.262 tấn. Vụ lúa Thu - Đông 2024, có 3 mô hình đã gieo sạ 140ha, ước năng suất trung bình đạt hơn 6,3 tấn/ha và sản lượng đạt 157 tấn, dự kiến thu hoạch từ giữa tháng 9 đến cuối tháng 10/2024. Cục Trồng trọt cũng đánh giá, việc giảm chi phí sản xuất lúa trên cánh đồng thực hiện mô hình, giúp tổng chi phí đầu vào giảm 10-15% so với đối chứng bên ngoài mô hình.

Ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt nhấn mạnh: “Từ báo cáo của các tỉnh, thành, hầu hết cho thấy rằng nông dân đã tăng thu nhập từ trên 4 triệu đến khoảng 7,5 triệu/ha từ năng suất lúa tăng, giá lúa cao hơn… Đây là con số thực tế tại các mô hình, như ở Cần Thơ tăng thêm khoảng 4 triệu/ha, Trà Vinh tăng thêm khoảng 7 triệu/ha, Sóc Trăng tăng thêm khoảng trên 5 triệu, ở Đồng Tháp là khoảng 2,5 triệu. Đây là con số rất hấp dẫn”.

Nông dân huyện Long Phú (Sóc Trăng) thu hoạch lúa phát thải thấp.

Tại tỉnh Sóc Trăng, HTX Nông nghiệp Hưng Lợi, xã Long Đức, huyện Long Phú được chọn thực hiện mô hình điểm trong Đề án tại tỉnh Sóc Trăng. Mô hình được thực hiện với diện tích 50ha, giống lúa được chọn canh tác là ST25. Ông Trương Văn Hùng, Giám đốc HTX Nông nghiệp Hưng Lợi cho biết, ưu điểm của Đề án là sạ thưa, giúp giảm được giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, nước tưới, từ đó giảm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận cho người nông dân.

“Trước đây làm theo quy trình VnSAT với chương trình “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm” trên nền tảng đó thì trước đây nông dân gieo sạ 100kg/ha thì hiện nay trên mô hình này giảm xuống chỉ còn 60kg/ha. Việc giảm số lượng giống bà con cũng không lo lắng mà yên tâm sản xuất. Nếu giảm giống thì kéo theo giảm được lượng phân bón, rồi kéo theo giảm thuốc bảo vệ thực vật, giảm lượng nước tưới. Từ tất cả những cái giảm đầu vào đó thì giúp tăng lợi nhuận thêm cho hộ sản xuất”, ông Hùng cho biết.

Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng Trần Văn Lâu tham quan mô hình lúa phát thải thấp của HTX Hưng Lợi, huyện Long Phú (tỉnh Sóc Trăng).

Theo đánh giá của Sở NN&PTNT tỉnh Sóc Trăng, năng suất lúa sản xuất trong Đề án đạt 6,5 tấn/ha, với giá lúa ST25 bán 10.800 đồng/kg, nông dân tham gia đề án kiếm lợi nhuận gần 49 triệu đồng/ha, tăng hơn 12% so với diện tích sản xuất ngoài mô hình do giảm được các chi phí đầu vào (tổng chi phí sản xuất thấp hơn trên 5,3 triệu/ha so với ngoài mô hình, giảm hơn 20%); trong khi hiệu quả sản xuất của mô hình tăng trên 32% so với ngoài mô hình.

Về kết quả giảm khí phát thải, theo Cục Trồng trọt, mô hình thí điểm của đề án tại TP Cần Thơ giảm đến 12 tấn CO2 tương đương/ha so với ngoài mô hình để nước ngập liên tục và vùi rơm trên đồng; giảm 5 tấn CO2 tương đương/ha so với nông dân ngoài mô hình có áp dụng kỹ thuật tưới ngập khô xen kẽ chung trong hợp tác xã nhưng vùi rơm trên đồng. Tại Sóc Trăng, mô hình thí điểm áp dụng quy trình kỹ thuật sản xuất lúa giảm phát thải có lượng khí phát thải 9.505kg CO2 tương đương/ha/vụ, trong khi đó ngoài mô hình không áp dụng quy trình phát thải 13.501kg CO2 tương đương/ha/vụ.

Tại Trà Vinh, trung bình 2 mô hình thí điểm áp dụng quy trình kỹ thuật sản xuất lúa giảm phát thải có lượng khí phát thải 7.610kg CO2 tương đương/ha/vụ, trong khi đó ngoài mô hình không áp dụng quy trình phát thải 13.065kg CO2 tương đương/ha/vụ. Về liên kết tiêu thụ, tất cả các mô hình đều có doanh nghiệp liên kết thu mua lúa, một số mô hình được các doanh nghiệp ký hợp đồng thu mua cao hơn so với bên ngoài từ 100 - 150 đồng/kg.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam nhận định, mục đích của Đề án trồng lúa phát thải thấp là giảm chi phí, tăng năng suất và tăng thu nhập cho người trồng lúa, bước đầu các mô hình thí điểm trong đề án đã cho hiệu quả tích cực. Việc triển khai thí điểm mô hình Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” tại các địa phương đã góp phần thay đổi tư duy của nông dân về quy trình canh tác lúa.

Theo đó, mô hình đã chứng minh giảm chi phí sản xuất từ 20 - 30%, tăng lợi nhuận cho nông dân, giảm phát thải khí nhà kính. Qua các mô hình điểm, cho thấy rằng, tư tưởng của người nông dân trồng lúa đã có chuyển biến tích cực trong thực hiện quy trình canh tác bền vững. Đây là bước ngoặc để chuyển về mặt tư duy, về mặt hành động của người nông dân sang phương thức sản xuất mới.

“Đi tham quan các mô hình tôi đều hỏi các đồng chí trong HTX, các đồng chí cán bộ chuyên môn, so sánh trong vùng dự án 50ha chúng ta đang làm và ở ngoài thì nông dân thấy thế nào? Các đồng chí và ngay HTX đều nói rằng, ở ngoài đã rất muốn tham gia vào mô hình . Mặc dù là lúc đầu, có một số hộ nông dân không tham gia, họ nghi ngại bởi quy trình canh tác này đòi hỏi giảm giống, giảm lượng phân bón, họ lo ngại là không biết có đảm bảo năng suất không, nhưng mà khi thấy hiệu quả rồi, thì tất cả đều xin vào trở lại. Đây là điều hiếm thấy, bởi đối với ngành nông nghiệp tôi biết rằng, rất nhiều mô hình thường là chúng ta đi vận động người dân tham gia vào mô hình, nhưng ít khi mà ở đâu có mô hình nông dân lại đăng ký tham gia và rất muốn tham gia, thì đây là sự chuyển biến về mặt tư tưởng, nhận thức của người nông dân”, Thứ trưởng Trần Thanh Nam chia sẻ.

Các đại biểu tham dự Hội nghị.

Theo Cục Trồng trọt, dự kiến sẽ thực hiện 7 mô hình trong vụ Thu - Đông năm 2024 với diện tích 186 ha, trong đó đã gieo sạ 140 ha, còn lại 139 ha, có hơn 40 ha mô hình lúa tôm, sẽ gieo sạ trong tháng 9 này. Trong khi đó, kế hoạch thực hiện mô hình thí điểm vụ Đông Xuân 2024 – 2025 nhiều địa phương dự kiến sẽ mở rộng mô hình trình diễn ra nhiều huyện, thị xã trên địa bàn toàn tỉnh. Số lượng hơn 65 mô hình với diện tích ước 3.344 ha được thực hiện từ nhiều nguồn kinh phí khác nhau bao gồm kinh phí trung ương từ Bộ NN&PTNT và nguồn vốn ngân sách địa phương.

Tham quan thực tế cánh đồng lúa của HTX Hưng Lợi, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam đánh giá cao ngành Nông nghiệp tỉnh Sóc Trăng và địa phương đã bám sát các mục tiêu đề án đề ra trong triển khai thực hiện thí điểm mô hình tại hợp tác xã. Mô hình đã áp dụng đầy đủ các quy trình kỹ thuật canh tác, đã đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với ruộng canh tác bên ngoài, đặc biệt là trong mô hình đã giảm lượng phát thải gần 4.000kg CO2 tương đương/ha/vụ so với ruộng ngoài mô hình.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị ngành Nông nghiệp tỉnh Sóc Trăng tiếp tục nhân rộng và triển khai thực hiện Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL” một cách bền vững và hiệu quả trong thời gian tới…

Đồng chí Thứ trưởng cũng yêu cầu các tỉnh tham gia thực hiện đề án tiếp tục thực hiện mô hình thí điểm trong vụ Đông - Xuân tới; tổng hợp các số liệu về mô hình thí điểm để làm sổ tay phổ biến đến nông dân. Đồng thời, các tỉnh tiếp tục triển khai đề án theo kế hoạch đã đăng ký với Bộ NN&PTNT trước đó. Để hỗ trợ các địa phương thực hiện hiệu quả đề án, Bộ NN&PTNT sẽ chỉ đạo các đơn vị chuyên môn trực thuộc đồng hành cùng địa phương thực hiện đạt kết quả các mô hình thí điểm. Cùng với đó, dự kiến vào khoảng giữa năm 2025, Bộ sẽ có cơ chế thí điểm chi trả chứng chỉ các bon thấp cho mô hình thí điểm đạt kết quả, khi đo đạc của đơn vị chuyên môn do bộ giao nhiệm vụ thực hiện…

V.Đức – X.Lương